Adam Gruca

Urodził się 3 grudnia 1893 r. w Majdanie Sieniawskim pow. Jarosław. Syn Kazimierza i Doroty z Brzyskich..

Członek Organizacji Młodzieży Niepodległościowej w Jarosławiu (od 1910 r.). Prowadził kółko tej organizacji w szkole. W latach 1912-1913 kierował „Zarzewiem” w tym mieście.

Od 1909 r. należał do Oddziału Ćwiczebnego (tajnego skautingu) im. ks. J. Poniatowskiego w tym mieście. Po ujawnieniu drużyny (1 listopada 1911 r.) w I Drużynie Skautowej im. Czachowskiego.  W latach 1912-1913 przewodził Tajnej Polskiej Szkole Państwowej w Jarosławiu, po czym od 1913 r. był emisariuszem jej Komisji Wychowania Państwowego do Przemyśla, Jarosławia i Złoczowa. Od 1913 r. członek Polskich Drużyn Strzeleckich we Lwowie.

Po uzyskaniu matury (1913 r.) podjął studia na Wydz. Lekarskim Uniwersytetu Lwowskiego.

W czasie I wojny światowej 1 sierpnia 1914 r. powołany do armii austro-węgierskiej. Ukończył szkołę oficerów rezerwy, po czym w składzie 90 pp walczył na froncie rosyjskim, rumuńskim i włoskim. Następnie służył w szpitalach wojskowych w Kalwarii Zebrzydowskiej, Andrychowie i na Węgrzech.

Od 6 listopada 1918 r. w WP. W składzie 6 puł walczył z Ukraińcami w okolicach Lwowa, a potem z bolszewikami. 3 sierpnia 1920 r. przeniesiony do 34 pp, w jego szeregach brał udział w walkach z bolszewikami i Litwinami. W 1921 r. przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako kpt. rez. plek. z 1 czerwca 1919 r.

Kontynuował studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, uzyskując w 1922 r. dyplom lekarski.

Pracował jako asystent (1921-1928), a po uzyskaniu habilitacji w 1928 r. jako docent katedry i kliniki chirurgicznej tego uniwersytetu (do 1931 r.). W 1931 r. odbył praktykę ortopedyczną w Bolonii i Nowym Jorku, po czym w latach 1931-1939 pracował jako ordynator oddziału chirurgicznego Ubezpieczalni Społecznej we Lwowie. W 1938 r. został tytularnym prof. Uniwersytetu Jana Kazimierza. Członek redakcji kwartalnika „Chirurgia Narządów Ruchu i Ortopedia Polska”.

Podczas II wojny światowej w 1939 r. zmobilizowany do WP, sprawował funkcję komendanta szpitala wojskowego nr 601 we Lwowie. Po kapitulacji załogi (22 września) nie poszedł do niewoli. Pod okupacją sowiecką pracował jako kierownik kliniki chirurgii ogólnej w Instytucie Medycznym we Lwowie. Jednocześnie brał udział w działalności konspiracyjnej w szeregach ZWZ. Był szefem sanitarnym Obszaru nr 3 ZWZ-1 ps. „Adam”, „Adamski”, „Oskar”.  W latach 1942-1943 pracował zawodowo jako kierownik kliniki ortopedycznej i chirurgii dzieci Państwowych Medyczno-Przyrodniczych Kursów Zawodowych we Lwowie. Równocześnie od 1942 do września 1943 r. szef służby sanitarnej Komendy Obszaru AK Lwów. Awansował na mjr. rez. lek. Wobec groźby aresztowania ze strony Niemców i śmierci z rąk UPA wyjechał ze Lwowa do Kalwarii Zebrzydowskiej, gdzie do 1944 r. ukrywał się. Następnie jako „Grzegorz Adamski” pracował jako kierownik ambulatorium PCK w Krakowie.

W okresie od czerwca 1945 do października 1947 r. był dyrektorem Centralnego Instytutu Chirurgii Urazowej w Warszawie. Od 1947 do 1950 r. jako prof. nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego kierował III katedrą i kliniką chirurgiczną, po czym do 1964 r. pracował w Akademii Medycznej w Warszawie, gdzie kierował katedrą i III kliniką ortopedyczną. W 1955 r. został prof. zwyczajnym.

Wybitny chirurg-ortopeda, autor około 170 prac naukowych. Był twórcą i najwybitniejszym przedstawicielem warszawskiej szkoły ortopedycznej i traumatologicznej.

Członek korespondent Tow. Naukowego Warszawskiego (od 1948 r.), od 1951 r. członek zwyczajny. Od 1951 r. członek korespondent PAU, od 1954 r. PAN (od 1966 r. jej członek rzeczywisty). Należał do Międzynarodowego Tow. Chirurgicznego, przewodniczący Międzynarodowego Tow. Ortopedycznego, członek towarzystw naukowych Francji, Wlk. Brytanii, USA, Meksyku, Hiszpanii, Jugosławii, Czechosłowacji, ZSSR i Bułgarii.

W 1971 r. otrzymał Nagrodę Jurzykowskiego.

Zmarł 3 czerwca 1983 r. w Warszawie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Parafialnym na Powązkach kwat. 32.

Odznaczony Medalem Niepodległości, w PRL otrzymał dwukrotnie order Sztandaru Pracy 1 kl., Odrodzenia Polski 3 kl., złoty Krzyż Zasługi.

Żonaty z Heleną Wojciechowską, miał pasierbice Janinę i Bożenę.

Honorowy obywatel Jarosławia, jest patronem szkoły w Majdanie Sieniawskim, tam też znajduje się poświęcona mu tablica pamiątkowa, otrzymał doktorat h.c. Akademii Medycznej w Warszawie i Wrocławiu, członek honorowy Międzynarodowego Tow. Chirurgii Ortopedycznej i Traumatologii. Patron ulic w Jarosławiu i Słupsku, szpitala w Otwocku.