Bojownikom niepodległości

Adam Jan Obtułowicz

(1897–1941)

Urodził się 5 lipca 1897 r. w Dukli (Podkarpacie). Syn Adama i Karoliny z d. Blech.

Uczył się w szkole realnej w Dukli, następnie w seminarium nauczycielskim w Krakowie.

Po wybuchu I wojny światowej, od 10 września 1914 r. w Legionach Polskich. Służył w 2 komp. I baonu 1 Pułku Piechoty I Brygady LP. Walczył w rejonie Tarnowa i pod Łowczówkiem (24–25 1914), na Lubelszczyźnie i Wołyniu, Trzykrotnie ranny 24 maja 1915 r. pod Przepiórowem. Po rekonwalescencji został awansowany na kpr., 29 lipca przydzielony do 7 komp. 6 pp III Brygady LP. Od 18 września ponownie w 1 Pułku Piechoty I Brygady LP. Dowodził sekcją w 1 komp. I baonu. Po odezwie Tymczasowej Rady Stanu z 18 maja 1917 r. wystąpił do cesarza Karola I o zwolnienie z obywatelstwa austriackiego oraz do TRS o przyznanie obywatelstwa Królestwa Polskiego. W następstwie kryzysu przysięgowego z lipca 1917 r. we wrześniu wcielony do armii austro–węgierskiej. W składzie 100 pp walczył na froncie włoskim. Od 6 marca 1918 r. przebywał na kursie szturmowym, po czym od 5 maja służył w baonie szturmowym 12 DP. W armii austro–węgierskiej pozostawał do 26 października, po czym powrócił do rodzinnej Dukli.

W niepodleglej Polsce, od 15 listopada 1918 r. służył w Wojsku Polskim. Początkowo w baonie zapasowym 5 Pułku Piechoty Legionów. Od 19 listopada uczestniczył w walkach z Ukraińcami w okolicach Lwowa. Na początku roku 1919 w stopniu pchor. przeniesiony do baonu zapasowego 1 Pułku Piechoty Legionów. Ukończył kurs oficerski przy II baonie pułku. Z dniem 1 marca 1919 r. został awansowany na stopień ppor. piech. Był oficerem gospodarczym w baonie zapsowym 1 Pułku Piechoty Legionów. Brał udział w wojnie z Rosją bolszewiką 1919–1920 w szeregach 5 Pułku Piechoty Legionów na froncie litewsko–białoruskim. 7 kwietnia 1920 r. przeniesiony do 1 Pułku Piechoty Legionów, był dowódcą plutonu. Awansowany 1 lipca na por. piech., pełnił funkcję dowódcy kompanii. 30 lipca zostrał dwukrotnie ranny, po rekonwalescencji, od 26 sierpnia w Baonie Zapasowym 1 Pułku Piechoty Legionów. 1 stycznia 1921 r. skierowany na kurs gimnastyczno–sportowy w Warszawie. Następnie od 15 kwietnia w Głównej Szkole Gimnastyki i Sportu w Poznaniu. Po ukończeniu kursu od 15 sierpnia dowódca kompani 1 Pułku Piechoty Legionów. Przebywał na kursie narciarskim przy Dowództwie Okręgu Korpusu nr VI we Lwowie (1 stycznia–2 lutego 1922). Zweryfikowany jako kpt. piech. z 1 czerwca 1919 r., był oficerem 1 Pułku Piechoty Legionów (1923). Następnie (5 maja – 30 września 1924) w Centralnej Szkole Podoficerów Piechoty nr 1 w Chełmnie. Od 11 października dowodził 6 komp. II baonu 1 Pułku Piechoty Legionów. 9 grudnia ponownie odkomenderowany do Chełmna, po ukończeniu kursu doszkalającego dla młodszych oficerów 20 marca 1925 r. powrócił do swojego pułku. 16 maja 1925 r. przeniesiony do Oddziału V Sztabu Generalnego, od 21 grudnia służył wówczas w Ekspozyturze nr 1 Oddziału II Sztabu Generalnego w Wilnie, Awansowany 1 stycznia 1928 r. do stopnia majora piechoty, 5 listopada przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy Baonu Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 5 w Krakowie. Od 4 kwietnia 1929 r. przebywał na dwumiesięcznym kursie w Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu. Po jego ukończeniu powrócił na zajmowane uprzednio stanowisko. 26 marca 1931 r. został zastępcą dowódcy baonu manewrowego. Od 23 marca 1932 r. oficer sztabu pułku Korpusu Ochrony Pogranicza „Wilejka”. Od roku 1933 dowódca baonu Korpusu Ochrony Pogranicza „Snów”. W kwietniu 1935 r. objął dowództwo baonu Korpusu Ochrony Pogranicza „Budsław”, zaś w grudniu 1936 r. baonu 1 Pułku Piechoty Legionów. Awansowany 19 marca 1938 r. do stopnia podpułkownika piechoty, został kwatermistrzem tego pułku.

Po wybuchu II wojny Światowej był zastępcą dowódcy Ośrodka Zapasowego 1 DP Leg. Uczestniczył w działaniach przeciwko Sowietom w rejonie Wilna. Następnie przeszedł na Litwę, gdzie został internowany w Połądze. Stamtąd w listopadzie zbiegł i podjął działalność konspiracyjną w szeregach SZP/ZWZ w Wilnie. Na początku był dowódcą konspiracyjnych „Kół Pułkowych”. Od grudnia 1939 do marca 1940 r. zastępca dowódcy i szef sztabu Dowództwa Wojewódzkiego SZP w Wilnie, potem II zastępca komendanta Okręgu ZWZ Wilno. W kwietniu objął stanowisko komendanta Okręgu Nowogródek ZWZ. Latem zagrożony aresztowaniem, wyjechał do Białegostoku. Tam w październiku aresztowany przez NKWD. Więziony w Białymstoku, a potem w Mińsku Litewskim i Moskwie. Torturowany w śledztwie, pozornie zgodził się na współpracę z NKWD, w związku z czym został przewieziony do Grodna, gdzie miał prowadzić działalność wywiadowczą. Udało mu się uśpić czujność kontrolujących go agentów NKWD i zbiec. Nawiązał kontakt z komendą ZWZ w Białymstoku, po czym dostał propozycję przerzutu na inny teren, na co nie wyraził zgody. Zginął 28 marca 1941 r. w podczas próby aresztowania przez agentów NKWD z których dwóch zastrzelił.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych i złotym Krzyżem Zasługi.

Żonaty, miał córkę Jolantę (*7 września 1932).

Źródła

W.K. Cygan, Kresy we krwi 1939, Mińsk Mazowiecki 2012; Lista strat Legionu Polskiego. Od1 maja do 1 lipca 1915, Piotrków 1915; T. Łaszczewski, w: Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1945 t. 12, Kraków 2007; „Monitor Polski” nr 12/1932; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006;

http://www.dws-xip.pl/PW/bio/o2b.html