Bojownikom niepodległości

Adam Józef Stanisław Brzechwa–Ajdukiewicz

(1894–1954)

Adam Józef Stanisław Brzechwa–AjdukiewiczUrodził się 20 marca 1894 r. w majątku Komorniki pow. Wieliczka. Syn Kazimierza, ziemianina, i Julii z Ostoja-Finków. Uczył się w III Gimnazjum we Lwowie, po czym przez dwa lata studiował na Wydz. Inżynierii Wodnej Politechniki Lwowskiej, a następnie przez trzy lata w Akademii Rolniczej w Dublanach. Należał do skautingu, był drużynowym V Lwowskiej Drużyny Skautowej im. Króla Władysława Jagiełły. Członek „Sokoła-Macierzy”, ukończył w nim kurs podoficerski i oficerski, od września 1913 r. dowodził plut. Zwolennik współpracy ze skautingiem związanym z PDS. W czasie I wojny światowej w sierpniu 1914 r. wstąpił do Legionu Wschodniego. Po jego rozwiązaniu 6 października przydzielony do baonu uzupełniającego LP kpt. Andrzeja Galicy, zaś miesiąc później do komp. garnizonowej przy Dep. Wojskowym NKN. Od 3 grudnia przebywał na kursie karabinów maszynowych w Brucku. 1 stycznia 1915 r. powrócił do baonu. Mianowany 5 maja 1915 r. chor. piech., od 11 do 19 maja dowodził 1 komp. baonu (I baon 4 pp LP), a od 20 maja okm nr 1 w 4 pp LP. 15 lipca wyruszył na front. Przeszedł cały szlak bojowy pułku, awansując 20 sierpnia 1915 r. na ppor. piech, a 1 kwietnia 1916 r. na por. piech. 18 lipca 1917 r. przeniesiony do sztabu III Brygady, lecz w następstwie kryzysu przysięgowego 29 września wcielono go do armii austro-węgierskiej. Początkowo służył w formacjach marszowych 4 Armii, potem kolejno w 40 pp, w szkole jednorocznych ochotników, a od 31 marca do 14 września 1918 r. w 30 pp. Równolegle w POW ps. „Brzechwa”. Był komendantem placówki w Dublanach. Od 1 listopada uczestniczył w obronie Lwowa przeciwko Ukraińcom. Był komendantem lotnego oddziału dublańczyków, a od 6 listopada referentem uzbrojenia w Komendzie Naczelnej. Po wyparciu przeciwnika z miasta od 22 listopada 1918 do 4 marca 1919 r. oficer sztabu Brygady Lwowskiej. 18 listopada awansował na kpt. piech. (z dniem 1 stycznia). Od 4 marca do 4 maja oficer sztabu 5 DP, potem do września szef Oddz. III GO gen. Władysława Jędrzejewskiego. Następnie do grudnia 1920 r. szef Oddz. III 6 Armii. W tym czasie (2 stycznia-17 kwietnia 1920) był słuchaczem Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. Po wojnie od 2 stycznia do połowy września 1921 r. studiował w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Po jej ukończeniu do września 1923 r. szef Oddz. III DOK nr VI we Lwowie. Zweryfikowany jako mjr SG piech. z 1 czerwca 1919 r., z dniem 1 lipca 1923 r. awansował na ppłk. SG piech. Do 27 sierpnia 1924 r. był szefem Ekspozytury Oddz. II DOK nr VI i pozostawał w dyspozycji wojewody nowogródzkiego, po czym objął funkcję zastępcy dowódcy 30 pp. Od 23 października 1925 do 11 października 1926 r. zastępca dowódcy 40 pp. Następnie szef wydz. w GISZ. Od maja 1927 do czerwca 1931 r. dowodził 66 pp, awansując 1 stycznia 1929 r. na płk. dypl. piech. Od czerwca 1931 do marca 1938 r. zajmował stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej 28 DP, po czym został dowódcą 26 DP. Działał społecznie: od 1931 r. był prezesem Polskiego Zw. Piłki Ręcznej, w 1938 r. także wiceprezesem warszawskiego koła Tow. Wiedzy Wojskowej. Podczas kampanii 1939 r. na czele dywizji, w składzie Armii „Poznań” i „Pomorze”, uczestniczył m.in. w bitwie nad Bzurą, podczas której dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał w niej m.in. w oflagu VII A w Murnau. Uwolniony 29 kwietnia 1945 r. przez wojska amerykańskie wyjechał do Włoch, gdzie od czerwca służył w 7 DP. Potem został zastępcą dowódcy Jednostek WP na Środkowym Wschodzie. Po przybyciu do Wlk. Brytanii wstąpił do Polskiego Korpusu Przyspozobienia i Rozmieszczenia. Zdemobilizowany, zamieszkał w Londynie. Zmarł 6 czerwca 1954 r. w Londynie. Pochowany na tamtejszym Cmentarzu St. Mary`s. Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl., trzykrotnie Krzyżem Walecznych, złotym Krzyżem Zasługi i rumuńskim orderem Korony Rumunii 2 kl. Pośmiertnie (1 stycznia 1964 r.) awansowany przez gen. Władysława Andersa na gen. bryg. Żonaty (od 27 października 1934) z Marią Iżycką, miał syna

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 132/1931
Źródła

CAW, akta personalne 9172, 9796; H. Bagiński, U podstaw organizacji Wojska Polskiego 1908-1914, Warszawa 1935; P. Bauer, B. Polak, Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939, Poznań 1983; W. Chocianowicz, W 50 lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969; K. Ciechanowski, Armia „Pomorze” 1939, Warszawa 1983; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich t. I, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 1, Warszawa 2005; Czwarty Pułk Piechoty 1806-1966, Londyn [1965]; K. Grodziska, Polskie groby na cmentarzach Londynu, Kraków 1995; T. Kryska-Karski, S. Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 132/1931; K. Nowina-Konopka, Wspomnienia wojenne kapelana II Brygady Legionów Polskich, Kraków 1993; Obrona Lwowa 1-22 listopada 1918 t. 3, Lwów 1939; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; P. Stawecki, Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław 1997; B. Waligóra, Organizacja 4 pułku Legionów Polskich, „Żołnierz Legionów i POW” nr 3-4/1939.