Bojownikom niepodległości

Aleksander Freyd

(1897–1940)

Urodził się 6 sierpnia 1897 r. w Warszawie. Syn Mariana, księgarza, i Reginy z Godé-Makowskich.

Ukończył gimnazjum im. M. Reja w Warszawie.

W czasie I wojny światowej uczył się w Wolnej Szkole Wojskowej w Warszawie, a od 1915 r. należał do POW. Był komendantem oddziału techniczno-bojowego Warszawy oraz komendantem obwodów w okręgu Warszawa–prowincja ps. „Bezmian”.

Po uzyskaniu matury studiował na Wydz. Lekarskim i Wydz. Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1917–1918 pracował jako młodszy asystent przy katedrze anatomii opisowej tej uczelni.

Od 1918 r. w WP. Był adiutantem 31 pp. W 1919 r. ukończył Szkołę Podchorążych. Służył w 7 pp leg. Ranny podczas walk z bolszewikami nad  Słuczą. Po wojnie przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako por. rez. piech. z 1 czerwca 1919 r., 1 stycznia 1936 r. awansował na kpt. rez. lek.

Powrócił do studiów. W 1923 r. uzyskał dyplom lekarski. Ukończył Instytut Medycyny Kolonialnej w Paryżu. W 1925 r. zdobył pierwsze miejsce na międzynarodowym konkursie medycznym uniwersytetu paryskiego i został mianowany jego asystentem.

W 1928 r. jako delegat polskiego rządu wyjechał na ekspedycję do Peru i Brazylii, celem zbadania terytorium wyznaczonego na kolonizację polską. Odbył pierwszą w świecie podróż hydroplanem wzdłuż peruwiańskiej Amazonki do obozu trędowatych w San Pablo, gdzie przeprowadził badania naukowe. Następnie udał się na terytoria do dopływu rz. Tambo, studiując obyczaje nieznanych szczepów Indian.

W 1930 r. był delegatem Polski na kongres malaryczny w Algierze, zaś w 1931 r. na kongres medycyny kolonialnej w Paryżu, gdzie został wybrany sekretarzem generalnym Stałego Komitetu Medycyny Egzotycznej.

Członek-korespondent akademii geograficznej w Limie (od listopada 1931).

W latach 30. prywatnie praktykował w Warszawie. W latach 1937–1939 prowadził wykłady o chorobach tropikalnych w Wolnej Wszechnicy Polskiej w tym mieście.

Członek Zarządu Głównego Zw. Peowiaków i Zw. Oficerów Rezerwy. Przewodniczący sekcji biologii kolonialnej Ligi Morskiej i Kolonialnej, wiceprezes Zw. Pionierów Kolonialnych, wiceprezes Polskiego Tow. Metapsychologicznego.

Autor licznych książek z dziedziny medycyny.

31 sierpnia 1939 r. zmobilizowany do WP, otrzymał przydział do kadry zapasowej 1 Szpitala Okręgowego. 18 września dostał się do niewoli sowieckiej w rejonie Brzeżan. Przebywał w obozie w Kozielsku.

Wywieziony na podstawie listy nr 036/4 z 16 kwietnia 1940 r., wkrótce potem został zamordowany w lesie katyńskim.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, złotym i srebrnym Krzyżem Zasługi, łotewskim Krzyżem Aizsargów, pośmiertnie (2007) awansował na mjr.

Żonaty (od 29 X 1932) z Ireną Klewin, miał z nią córkę Joannę.

Jego pamięci poświęcono tablicę w katedrze polowej WP w Warszawie oraz w kościele pw. św. Karola Boromeusza w Warszawie.

Źródła

J.B. Gliński, Słownik biograficzny lekarzy i farmaceutów ofiar II wojny światowej t. 1, Wrocław 1997; Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 92/1932; Rocznik oficerski 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw 1934; R. Rybka, K. Stepan, Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939, Kraków 2003.