Bojownikom niepodległości

Aleksander Wilhelm Lutze–Birk

(1878-1974)

lutze-birk aleksanderUrodził się 13 grudnia 1878 r. w Rydze. Syn Jana i Eufrozyny z Kozłowskich.

Ukończył gimnazjum w Rydze, studiował na Wydz. Mechanicznym na tamtejszej politechnice.

W latach 1900-1905 działał w nielegalnych stowarzyszeniach studentów Polaków w Rydze. Następnie należał do Organizacji Bojowej PPS (po rozłamie w partii od listopada 1906 r. w PPS-Frakcji Rewolucyjnej) ps. „Stefan”. Założył i kierował laboratorium bojowym w Warszawie (od września 1905 do początku 1907 r.). Był uczestnikiem licznych akcji bojowych w Warszawie, Wilnie, Łodzi, Kijowie. Uczestniczył w akcji pod Bezdanami (26 września 1908).

Wyjechał do Szwajcarii, gdzie studiował na politechnice w Zurychu. Był asystentem prof. Ignacego Mościckiego przy katedrze fizyko-chemicznej i elektrotechnicznej. Odbył kurs oficerski w wojsku szwajcarskim.

Później zamieszkał we Lwowie i pracował na tamtejszej politechnice.

W czasie I wojny światowej w latach 1914-1916 jako obywatel rosyjski był internowany w Brnie. W 1916 r. został docentem na Politechnice Lwowskiej i od 1919 do 1939 r. wykładał na tej uczelni.

Od 2 listopada 1918 r. uczestniczył w obronie Lwowa przeciwko Ukraińcom. Kierował warsztatami technicznymi.

Od 1919 r. w dyplomacji - m.in. konsul na Łotwie (1920-1923). Po opuszczeniu służby dyplomatycznej od 1924 r. pracował jako dyrektor techniczny fabryki konserw „Produkt” w Warszawie. Następnie od 1925 do 1933 r. urzędnik w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej. Jednocześnie (1927-1939) wykładowca w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Od 1933 do 1935 r. był naczelnikiem biura technicznego Państwowego Monopolu Spirytusowego, po czym od 1935 do 1941 r. naczelnikiem Centralnych Warsztatów Samochodowych w Warszawie.

Członek Polskiego Tow. Politycznego we Lwowie, Stow. Mechaników Polskich w Warszawie, przez pewien czas prezes Stow. Urzędników Państwowego Monopolu Spirytusowego, opiekun klubu „Opieka”.  Należał (od 1934 r.) do Wielkiej Loży Narodowej Polski.

Podczas II wojny światowej od 1941 do 1944 r. był pracownikami wydz. Technicznego Zarządu Miejskiego w Warszawie. W czasie okupacji przejściowo więziony przez Niemców.

Po wojnie w latach 1945-1954 był zatrudniony w Zjednoczeniu Przemysłu Spirytusowego. Uczestnik Klubu Krzywego Koła.

W lutym 1961 r. należał do założyciela loży wolnomularskiej „Kopernik”.

Zmarł 17 kwietnia 1974 r. w Warszawie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Parafialnym na Powązkach kwat. 224.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 3 kl., Krzyżem Niepodległości z mieczami, Krzyżem Walecznych oraz łotewskim orderem Trzech Gwiazd 3 kl.

Opublikował: Dzieje laboratorium pirotechnicznego Organizacji Bojowej PPS w okresie rewolucji 1905 roku, „Rocznik Warszawski” t. 8/1970.

Żonaty (od 26.IX.1928) z Pauliną Knejzer.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 87/1931
Źródła

H. Kiepurska, Warszawa w rewolucji 1905-1907, Warszawa 1974; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 87/1931; Obrona Lwowa 1-22 listopada 1918 t. 1, 3, Lwów 1933, 1939.