Bojownikom niepodległości

Alojzy Gluth–Nowowiejski

(1893–1939)

gluth-nowowiejski alojzyUrodził się 26 stycznia 1893 r. w Stróżach Wyżnych koło Tarnowa. Syn Józefa i Marii z Ostrawskich.

Uczył się w szkole realnej w Krakowie i w 1914 r. uzyskał maturę.

Od 1912 r. członek PDS – uzyskał stopień podoficerski.

Po wybuchu wojny od 6 sierpnia 1914 r. w oddziale J. Piłsudskiego i Legionach. Od 18 sierpnia dowodził I plut. 4 (potem 1) komp. II baonu. 9 października mianowany ppor. piech. Podczas bitwy pod Konarami 17 maja 1915 r. objął w zastępstwie dowództwo swojej komp. Z dniem 2 lipca 1915 r. awansowany przez Komendę Legionów na por. piech. Następnie sprawował funkcję adiutanta baonu i oficera technicznego (5 października 1915-18 maja 1916), po czym adiutanta 7 pp LP. Po likwidacji tego pułku od 29 września 1916 r. adiutant 5 pp LP.

W następstwie kryzysu przysięgowego zwolniony z Legionów i 4 września 1917 r. wcielony do armii austriackiej. Dowodził grupą w 32 pp Obrony Krajowej, od 31 grudnia walczył na froncie włoskim. 1 lutego 1918 r. zdezerterował i przedostał się do kraju.

W okresie od 15 lutego do 2 listopada 1918 r. był komendantem okręgu POW w Kielcach.

Po rozbrojeniu Austriaków do 25 listopada szef grupy wołyńskiej ppłk. M. Norwida-Neugebauera. W jej składzie walczył z Ukraińcami na odcinku Chełm-Włodzimierz Wołyński. 10 listopada awansował na kpt. piech. Następnie do 25 sierpnia 1919 r. szef oddz. ogólno-mobilizacyjnego DOGen Kielce. Potem służył w DOGen

Poznań jako szef oddz. I (25 sierpnia 1919-10 marca 1920), IV (do 21 lipca) i zastępca szefa sztabu (do 29 listopada). Stopień mjr. piech. uzyskał ze starszeństwem z 1 kwietnia 1920 r.

W okresie od 29 listopada 1920 do 31 stycznia 1921 r. był szefem sztabu Dowództwa Strzelców Granicznych, po czym do 2 czerwca kwatermistrzem GO „Bieniakonie” (wojska Litwy Środkowej). Przeniesiony do Warszawy, do 9 lipca zajmował stanowisko szefa oddz. IV tamtejszego DOGen. Jako aspirant kontrolerów służył w Wojskowej Kontroli Generalnej. Zweryfikowany jako mjr KK z 1 czerwca 1919, był oficerem Korpusu Kontrolerów (3 sierpnia 1922-23 maja 1927) oraz p.o. szefa III Grupy Korpusu Kontrolerów (23 maja 1927-6 grudnia 1930). Z dniem 15 sierpnia 1924 r. awansował na ppłk. KK, zaś 1 stycznia 1930 r. otrzymał stopień płk. KK. Później pozostawał w dyspozycji prezesa Rady Ministrów W. Sławka i A. Prystora (6 grudnia 1930-30 listopada 1932). Od 1 grudnia 1932 r. sprawował funkcję p.o. zastępcy szefa Korpusu Kontrolerów. Od 1 kwietnia 1936 r. oficer Sztabu Głównego (od 1 czerwca tego roku w sekcji Komitetu Obrony Narodowej). 15 lutego 1939 r. został zastępcą szefa Korpusu Kontrolerów.

Członek Zw. Organizacji Wolność i Uczestników walk o niepodległość w formacjach b. a[rmii] a[striackiej].

Zmarł 6 czerwca 1939 r. w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach kwat. B-10.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl., trzykrotnie Krzyżem Walecznych, dwukrotnie złotym Krzyżem Zasługi, greckim orderem Feniksa.

Żonaty z Marylą Kasza (zob.), miał z nią czterech synów: bliźniaków Zbigniewa Mieczysława, pchor. AK ps. „Nowacki” (24 VIII 1920-IV 1944), zamordowanego przez Niemców w Warszawie i Jerzego Tadeusza (24 VIII 1920-9 IX 1944) oraz Janusza (1922-14 VI 1944), pchor. AK ps. „Ścieżyński”, zamordowanego przez Niemców w Warszawie i Wacława (ur. 10 VI 1926), dziennikarza.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 18/1931
Źródła

CAW, akta personalne 5849, 8710, 9920; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 2, Warszawa 2006; J. Giza, Organizacja „Wolność” 1918. Polska konspiracja niepodległościowa w cesarsko-królewskiej armii podczas I wojny światowej i losy jej bohaterów, Kraków 2011; T. Kasprzycki, Kartki z dziennika oficera I Brygady, Warszawa 1934; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; „Monitor Polski” nr 18/1931; Materiały do historii I Brygady, „Żołnierz Legionów i POW” nr 3-4/1939; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; S.F. Składkowski, Moja służba w Brygadzie. Pamiętnik polowy, Warszawa 1990; R. Starzyński, Cztery lata w służbie Komendanta. Przeżycia wojenne 1914-1918, Warszawa 1937; H. Zieliński, Dzieje organizacyjne II batalionu pułku piechoty I Brygady Józefa Piłsudskiego od mobilizacji do końca 1914 r., „Zuchowaty” nr 11/1936.