Bojownikom niepodległości

Andrzej Galica

(1873–1945)

Andrzej GalicaUrodził się 27 listopada 1873 r. w Białym Dunajcu na Podhalu. Syn Macieja, gazdy, handlarza koni, oraz Marii ze Skupniów.

Ukończył gimnazjum św. Anny w Krakowie (1897 r.), po czym odbył obowiązkową służbę wojskową w armii austro-węgierskiej w charakterze jednorocznego ochotnika (z dniem 1 stycznia 1899 r. mianowany ppor. rez. piech.). W 1898 r. podjął studia na Politechnice Lwowskiej, a w 1901 r. przeniósł się do Wiednia, gdzie w 1903 r. uzyskał dyplom inżyniera dróg i mostów.

Po powrocie do Krakowa podjął pracę zawodową  w Dyrekcji Budowy Dróg Wodnych. W związku z budową kanału Odra-Wisła został przeniesiony do Skawiny. Literat - autor dramatów i powieści. Działacz PPS.

Od 1913 r. początkowo jako zastępca, a potem komendant obwodu Zw. Strzeleckiego w Skawinie, rozbudował tamtejszy oddział organizacji. W związku ze swoją działalnością w Zw. Strzeleckim w 1914 r. Dyrekcja Budowy Dróg Wodnych przeniosła go do centrali w Wiedniu.

W czasie I wojny światowej jako komisarz werbunkowy od 24 sierpnia 1914 r. rozpoczął tam organizację oddziałów legionowych (utworzył dwie kompanie). Przyjechawszy do Krakowa sformował baon legionowy. 29 września mianowany kpt. piech. Baon ten (I/4 pp LP) już 11 listopada został przemianowany na baon uzupełniający 1 pp LP. 11 maja 1915 r. jako I baon wszedł w skład tworzonego 4 pp LP. Na jego czele uczestniczył w walkach na Lubelszczyźnie i Wołyniu, awansując 2 września 1915 r. na mjr. piech. Był także w zastępstwie dowódcą 4 pp LP. Od 8 czerwca 1916 r. dowodził I baonem 6 pp LP. Awansowany 1 listopada 1916 r. na ppłk. piech., od tego dnia do 25 czerwca (lub 1 lipca) 1917 r. był dowódcą 3 pp LP, a następnie do 1 września - 4 pp LP.

Po kryzysie przysięgowym w Polskim Korpusie Posiłkowym. Sprawował funkcję inspektora wyszkolenia (1 września 1917-18 lutego 1918). Po przejściu II Brygady przez front pod Rarańczą internowany przez Austriaków, przebywał w obozach w Dulfalvie i Huszt.

Wcielony do armii austro-wegierskiej (1 maja 1918), służył w 16 pp Obrony Krajowej. W momencie przejęcia władzy przez Polaków w Krakowie (31 października) przebywał tam na urlopie.

Wysłany do Nowego Targu, od 12 listopada był organizatorem i dowódcą Okręgu Wojskowego Podhalańskiego. Awansowany 15 listopada na płk. piech., od 20 września 1919 do 1 marca 1920 r. dowodził zorganizowaną przez siebie 1 Brygadą Podhalańską, a następnie, aż do 20 sierpnia 1926 r., 1 Dywizją Górską (potem: 21 DPG). 1 maja 1920 r. mianowany gen. ppor. (ze starszeństwem z 1 kwietnia). Uczestniczył w walkach z bolszewikami na Ukrainie, Polesiu, w natarciu znad Wieprza i bitwie niemeńskiej.

Zweryfikowany jako gen. bryg. z 1 czerwca 1919 r. W 1922 r. marsz. J. Piłsudski zakwalifikował go do grupy generałów o przeciętnych kwalifikacjach. W latach 1923-1924 studiował na I kursie Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie, po czym wyjechał na dalsze szkolenie do Paryża. Podczas przewrotu 1926 r. opowiedział się po stronie marsz. J. Piłsudskiego, lecz czynnie nie angażował się w działania bojowe. Od 20 sierpnia 1926 r. dowódca OK nr X w Przemyślu. 30 grudnia 1930 r. przeszedł w stan spoczynku.

W 1930 r. wybrany na posła do sejmu z listy BBWR. Od 1935 r. senator z województwa łódzkiego i (od 1938 r.) – krakowskiego. Po utworzeniu w 1937 r. Obozu Zjednoczenia Narodowego był kierownikiem odcinka wiejskiego tej organizacji. Równocześnie prowadził biuro miernicze w Warszawie (ul. Miodowa 11) i fermę hodowlaną w folwarku Majdan w pow. Piotrków Trybunalski.

Członek Zw. Legionistów Polskich.

Podczas kampanii 1939 r. zgłosił się do WP, lecz ze względu na wiek nie otrzymał przydziału. Po parotygodniowej wędrówce powrócił do swoich prac w Warszawie i Majdanie. W działalności konspiracyjnej nie uczestniczył, mimo to był niepokojony przez Niemców (rewizja, przesłuchania). Podczas powstania warszawskiego przebywał w tym mieście.

Zmarł 6 czerwca 1945 r. w Majdanie. Pochowany na Nowym Cmentarzu Parafialnym przy ul. Nowotarskiej w Zakopanem w legionowej kwat. XIII.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Polonia Restituta 3 kl., Krzyżem Niepodległości, trzykrotnie Krzyżem Walecznych i francuską Legią Honorową 4 kl.

Żonaty (od 1900 r.) z Józefą z Jaroszów, miał z nią córki Janinę (1901-1977) i Bronisławę Olgę (1902-1929) oraz synów Władysława (zob.) i Adama (18 VI 1906-24 IV 1980), rtm. dypl. WP; po śmierci żony od 1942 r. z Bronisławą Elżbietą Dobrowską, małżeństwo to było bezpotomne.

Honorowy obywatel Nowego Targu. Był patronem jednostki WP, jest patronem Gminnego Ośrodka Kultury w Białym Dunajcu, Koła nr 8 Zw. Podhalan w Północnej Ameryce, ulic w Białym Dunajcu, Bielsku-Białej, Nowym Sączu, Nowym Targu i Zakopanym, jego pomnik znajduje się przed Urzędem Gminy w Białym Dunajcu, a tablica pamiątkowa w miejscu, gdzie stał jego dom (przy ul. Skupniów) w Białym Dunajcu oraz w Domu Podhalan w Chicago.

Źródła

M. Cieplewicz, Generałowie polscy w opinii J. Piłsudskiego, „Wojskowy Przegląd Historyczny” nr 1/1966; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 2, Warszawa 2006; Czwarty Pułk Piechoty 1806-1966, Londyn [1965]; L. Dall, Kwatera Legionistów Polskich na Nowym Cmentarzu w Zakopanem, Zakopane 2018; Księga chwały piechoty, Warszawa 1937-1939; Encyklopedia Wojskowa t. II, Warszawa 1932; T. Kasprzycki, Kartki z dziennika oficera I Brygady, Warszawa 1934; E. Kossewska, Związek Legionistów Polskich 1922-1939, Warszawa 2003; T. Kryska-Karski, S. Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991; Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; J. Lubicz-Pachoński, w: Polski Słownik Biograficzny t. VII z 1948-1958; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; G. Łukomski, w: Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945 t. II (1914-1921) cz. 1, Koszalin 1991; W. Milewska, M. Zientara, Sztuka Legionów Polskich i jej twórcy 1914-1918, Kraków 1999; „Monitor Polski” nr 111/1931; K. Nowina-Konopka, Wspomnienia wojenne kapelana II Brygady Legionów Polskich, Kraków 1993; A. Polakowska, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny t. I, Warszawa 1984; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939. Słownik biograficzny t. II, Warszawa 2000; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928; Rocznik oficerski rezerw 1934; R. Starzyński, Cztery lata w służbie Komendanta. Przeżycia wojenne 1914-1918, Warszawa 1937; P. Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994; A. Suchcitz, Generałowie wojny polsko-sowieckiej 1919-1920, Białystok 1993; B. Waligóra, Organizacja 4 pułku Legionów Polskich, „Żołnierz Legionów i POW” nr 3-4/1939; W. Wnuk, Generał Galica, w: Moje Podhale. Ku Tatrom, Warszawa 1971; A. Wojtaszak, Generalicja Wojska Polskiego 1921-1926, Szczecin 2005.