Bojownikom niepodległości

Antoni Anusz

(1884–1935)

Antoni AnuszUrodził się 28 maja 1884 r. w Latowiczu pow. Mińsk Mazowiecki. Syn Walentego, rolnika, i Marianny ze Świątków. Brat Franciszka (zob.) i Józefa (zob.).

Uczęszczał do IV gimnazjum w Warszawie, a następnie od 1903 r. w Petersburgu, gdzie w 1905 r. uzyskał maturę. Rozpoczął tam wówczas studia prawnicze na uniwersytecie.

Jako uczeń gimnazjum w Warszawie działał w tajnych kółkach samokształceniowych. Od 1904 r. należał do PPS.

Po wybuchu rewolucji 1905 r. powrócił do Warszawy i od 1906 r. był członkiem do OB PPS. Następnie w PPS–Frakcji Rewolucyjnej. W styczniu 1907 r. aresztowany w Siedlcach i osadzony w Lublinie, skąd we wrześniu zwolniono go za kaucją. Aresztowany ponownie w lutym 1908 r., w czerwcu został skazany na 12 lat katorgi. Wyrok odbywał w więzieniach w Siedlcach, Lublinie, Moskwie, a ostatnie pięć lat w Aleksandrowsku pod Irkuckiem. Uwolniony w wyniku rewolucji lutowej 1917 r.

Wyjechał wówczas do Moskwy, gdzie był członkiem zarządu Komitetu Polskiego oraz kierownikiem jego wydz. ochrony. Po utworzeniu 28 marca przez Rząd Tymczasowy Komisji Likwidacyjnej do Spraw Królestwa Polskiego, z ramienia moskiewskiej delegacji PPS delegowano go do pracy w niej.

W 1918 r. powrócił do kraju i podjął pracę jako sekretarz ministra Przemysłu i Handlu.

Związał się z PSL–Wyzwoleniem i z ramienia tej partii w 1919 r. został wybrany na posła. W styczniu 1920 r. przeszedł do PSL–Piast (od 20 września 1921 r. członek Rady Naczelnej partii). W lecie tego roku zastępca członka (potem członek) Rady Obrony Państwa. Kierował jej Biurem Propagandy Wewnętrznej.

Ponownie wybrany na posła w 1922 r. z listy PSL–Piast. Na znak protestu przeciwko działalności władz partii 26 maja 1923 r. wystąpił z jej szeregów, tworząc PSL–Jedność Ludową. Po kilku miesiącach przeszedł do PSL–Wyzwolenie. Należał do władz tej partii (był skarbnikiem Zarządu Głównego).

Po przewrocie 1926 r. związał się z obozem sanacyjnym. W latach 1928–1930 poseł z listy BBWR. Należał do grona osób, inicjatorów tZwiązku wychowania obywatelskiego, mającego na celu wychowanie młodzieży w duchu przywiązania do idei państwa.

Pracował jako dyrektor Banku Rolnego.

W latach 1929–1932 prezes Zarządu Głównego Związku Strzeleckiego, był też honorowym członkiem Związku Sybiraków.

Był autorem licznych publikacji książkowych m.in. na temat marsz. J. Piłsudskiego.

Zmarł 19 grudnia 1935 r. w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Parafialnym na Powązkach kwat. K.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Żonaty z Julią Wojnarowską.

Źródła

W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863–1938 Słownik biograficzny t. 2, Mińsk Mazowiecki – Warszawa – Kraków 2011; K. Dunin–Wąsowicz, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. I, Warszawa 1985; Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; A. Lenkiewicz, Kawalerowie Polski Niepodległej, Warszawa 1989; „Monitor Polski” nr 300/1930; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny t. I. Warszawa 1998; Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego, Warszawa 1989.