Bojownikom niepodległości

Antoni Baryka

(1888–1943?)

Urodził się 9 stycznia 1888 r. w Łodzi. Syn Piotra i Marii z Czekalskich.

Wychowywał się w ochronkach zakonnych, a następnie w zakładach wychowawczych OO. Salezjanów w Warszawie i Łodzi. Tam zaopiekował się nim nauczyciel zawodu stolarskiego, zostając jego przybranym ojcem.

Ukończył szkołę w Kaliszu oraz gimnazjum w Łodzi. Po śmierci przybranego ojca (1904 r.) utrzymywał się z korepetycji.

Od 1904 r. należał do kółka uczniowskiego PPS. W 1905 r. ukończył kurs agitacyjny, po czym z ramienia Łódzkiego Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS działał na wsi. W sierpniu 1906 r. został skierowany do szkoły agitacyjnej, zorganizowanej przez wydz. wiejski Centralnego Komitetu Robotniczego w Warszawie. W styczniu 1907 r. aresztowany przez władze rosyjskie, po sześciu miesiącach więzienia zesłano go do Mińska Litewskiego, a potem do guberni jekaterynosławskiej. W sierpniu 1908 r. zbiegł z zesłania i powrócił do Łodzi. Tam działał w PPS-Frakcji Rewolucyjnej oraz w Zw. Zawodowym Robotników Przemysłu Włókienniczego w Królestwie Polskim. Aresztowany ponownie w grudniu, został osadzony w więzieniu w Sieradzu. Po ośmiu miesiącach zesłano go do Czelabińska na Syberii. Po odbyciu kary w styczniu 1914 r. powrócił do Łodzi i podjął ponownie działalność partyjną.

Pracował zawodowo jako nauczyciel.

Od grudnia 1915 r. działał w PPS w Warszawie. W 1916 r. sprawował funkcję wiceprzewodniczącego Warszawskiego Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS. Organizował Pogotowie Bojowe PPS i POW. W obawie przed aresztowaniem przez Niemców w maju 1918 r. przedostał się na teren okupacji austro-węgierskiej. Działał w Radomiu, Kielcach i Zagłębiu Dąbrowskim. Brał udział w rozbrajaniu okupantów w listopadzie 1918 r. i tworzeniu Milicji Ludowej.

W latach 1918-1919 delegat PPS do Warszawskiej Rady Delegatów Robotniczych. Równocześnie (do 1928 r.) wchodził w skład Warszawskiego Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS. Uczestnik XVI Kongresu PPS (24-27 kwietnia 1919).

Latem 1920 r. z ramienia PPS wszedł do Rady Obrony Stolicy; był komisarzem aprowizacyjnym.

Przez całe 20. lecie był radnym miejskim i ławnikiem magistratu  m. st. Warszawy.

Po rozłamie w PPS na tle stosunku do marsz. J. Piłsudskiego w 1928 r. przeszedł do PPS d. Frakcji Rewolucyjnej i na I (organizacyjnym) Kongresie partii (1-2 listopada 1928) został członkiem Centralnej Komisji Rewizyjnej. W 1929 r. powrócił do PPS. W latach 1931-1935 członek Warszawskiego Okręgowego Komitetu Robotniczego, zaś w latach 1934-1939 członek Zarządu Głównego Zw. Pracowników Komunalnych i Instytucji Użyteczności Publicznej w Polsce.

Podczas kampanii 1939 r. uczestniczył w obronie Warszawy. Z ramienia Zespołu Socjalistycznych Organizacji Robotniczych organizował oddziały sanitarne, sekcję wyżywienia i sekcję transportu przy Robotniczej Bryg. Obrony Warszawy. 22 września skierowany do działań organizacyjnych przy tworzeniu konspiracyjnej Rady Zawodowej m. Warszawy, działającej przy Warszawskim Okręgowym Komitecie Robotniczym PPS.

W czasie okupacji pracował w Zarządzie Miejskim w Warszawie, gdzie był jednym z organizatorów Pracowniczego Komitetu Samopomocy Społecznej.

Po konferencji założycielskiej PPS-WRN (19-21 października 1939) wszedł w skład Warszawskiego Okręgowego Komitetu Robotniczego partii. W okresie od grudnia 1939 do marca 1940 r. sprawował funkcję przewodniczącego Komitetu VI Okręgu (Śródmieście), a potem I Okręgu (Mokotów). 12 listopada 1943 r. zorganizował demonstrację uliczną w miejscu publicznej egzekucji na rogu ul. Kępnej i Jagiellońskiej. Zatrzymany przez niemiecką policję i uwięziony na Pawiaku.

Rozstrzelany 19 grudnia 1943 r. w ruinach warszawskiego getta (istnieje wersja, iż aresztowany został w marcu 1944 r. i rozstrzelany 14 kwietnia w Rembertowie).

Odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Źródła

W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 4, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2012; A. Czystowski, A. Tymieniecki, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 1, Warszawa 1985; S. Martynowski, Polska bojowa, Łódź 1937; „Monitor Polski” nr 177/1938.