Bojownikom niepodległości

Antoni Gregorkiewicz

(1902-1977)

gregorkiewicz antoniUrodził się 16 maja 1902 r. w Horwatowie koło Władywostoku. Syn Feliksa, kolejarza, i Wincentyny z Chrzanowskich.

W 1916 r. ukończył szkołę powszechną, po czym kształcił się w gimnazjum we Władywostoku. Zorganizował Koło Młodzieży Polskiej, przekształcone w 1917 r. w pluton harcerski, wchodzący w skład I Polskiej Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki. Od 1918 r. prowadził w drużynie działalność wioślarską i żeglarską. W maju 1919 r. objął funkcję drużynowego. Latem tego roku był współorganizatorem i oboźnym pierwszego morskiego obozu na Rosyjskiej Wyspie na Morzu Japońskim.

Brał udział w pracach stow. Dom Polski i działał w Polskim Komitecie Ratunkowym. W sierpniu 1920 r. z rodziną wypłynął z Władywostoku do Polski.

Zamieszkał w Pułtusku, gdzie ukończył gimnazjum. Zorganizował kilka drużyn harcerskich w pow. pułtuskim i makowskim.

Od 1922 r. pracował jako nauczyciel w szkole powszechnej w Zatorach. Był inicjatorem utworzenia tam ochotniczej straży pożarnej, a także koła młodzieży wiejskiej oraz organizatorem kursu dokształcającego dla dorosłych.

W 1923 r. zamieszkał w Pułtusku i pracował jako nauczyciel w państwowej szkole powszechnej.

Działacz harcerski, w latach 1923-1925 kierował Hufcem Miejskim w Pułtusku. 15 marca 1924 r. mianowany przodownikiem (potem: podharcmistrz). Od 1925 r. był członkiem Wydz. OrganizacyjnegoKomendy Warszawskiej Chorągwi Męskiej. Następnie pracował w Naczelnicctwie ZHP. W latach 1924-1928 prowadził obozy morskie dla dzieci z Zakładu Wychowawczego Dzieci Syberyjskich w Wejherowie, zrzeszonych w Hufcu Syberyjskim im. Tadeusza Kościuszki. Na obozie w 1928 r. sprawował funkcję oboźnego.

W 1927 r. został kierownikiem internatu Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Krzemieńcu i jednocześnie nauczycielem w jego szkole ćwiczeń. Do 1930 r. prowadził w Krzemieńcu 3 Drużynę Harcerzy, a w latach 1928-1929 r. pełnił obowiązki hufcowego.

W 1930 r. objął stanowisko kierownika Publicznej Szkoły Powszechnej nr 1 w Falenicy (obecnie część Warszawy). W latach 1930-1938 przewodniczący ogniska ZNP, oraz komendantem oddziału Zw. Strzeleckiego. Działacz Ligi Morskiej i Kolonialnej, radny gminy.

Pełnił wiele funkcji w harcerstwie. Był m.in. kierownikiem Wydz. Propagandy i Prasy Komendy Mazowieckiej Chorągwi Harcerzy (1926. 1931-1933), kierownika Wydz. WF i PW (1934-1936) oraz pilota (1936-1939), a także hufcowego Hufca Męskiego w Falenicy (1930-1938). Ponadto od października 1934 r. wchodził w skład Kierownictwa Harcerskich Drużyn Żeglarskich. 4 lutego 1932 r. mianowany harcmistrzem. Uczestniczył w kursie morskim w Gdyni (1932). W 1934 r. instruktor na dwóch kursach morskich w Jastarni. Jako komendant w latach 1934-1935 prowadził kursy harcerskiego żeglarstwa przybrzeżnego w Jastarni. W latach 1936-1939 komendant Centralnego Ośrodka Żeglarstwa Śródlądowego Głownej Kwatersy Harcerskiej w Niesłuczy.

W 1938 r. ukończył studia w Państwowym Instytucie Nauczycielskimw Warszawie, po czym objął stanowisko kierownika Publicznej Szkoły Powszechnej nr 3 w Rembertowie.

W tym też czasie został wiceprzewodniczącym Zarządu Głównego Koła b. Harcerzy z Czasów Walk o Niepodległość.

Podczas II wojny światowej od października 1939 r. brał udział w działalności konspiracyjnej. Od listopada do 20 lutego 1940 r. był hufcowym w Rembertowie ps. „Krokodyl”. 21 lutego został zastępcą komendanta Okręgu Prawobrzeżnego Chorągwi Mazowieckiej Szarych Szeregów, a potem objął funkcję jego komendanta. Jednocześnie był zastępcą komendanta Chorągwi, a także redaktorem miesięcznika „Wici”. Pełnił też funkcję przewodniczącego Rady Głównej Opiekuńczej w Rembertowie. Aresztowany przez Niemców 2 października 1942 r., został osadzony na Pawiaku. 26 listopada wywieziony do obozu koncentracyjnego w Auschwitz, dotarł tam 27 listopada (nr więźnia 78 037). 13 marca 1943 r. przeniesiono go do obozu w Gross-Rosen, a 21 kwietnia do Sachsenhausen. 2 maja 1945 r. uwolniony przez oddziały amerykańskie, od 3 maja do 19 sierpnia przebywał w obozie przejściowym dla b. więźniów w Lubece.

Od 20 sierpnia 1945 do 10 maja 1946 r. był tam kierownikiem Obwodu Szkolnego Żołnierskich Szkół i Kursów I Okręgu Szkolnego Szkolnictwa Polskiego w Niemczech. Do 24 czerwca 1946 r. kierował Komendą Chorągwi „Grunwald” (potem: „Kresowa”) w Lubece, a potem w Wentorf i Reinbeck. Był też członkiem Naczelnej Rady Harcerskiej poza granicami kraju (1946). Latem 1946 r. powrócił do Polski.

Od września tego roku pracował jako nauczyciel w Publicznej Szkole Powszechnej nr 3 w Rembertowie, a następnie do połowy stycznia 1947 r. w Państwowym Liceum Pedagogicznym w Radzyminie. Był w tym czasie członkiem Wydz. Wychowania Wodnego w Głównej Kwaterze Harcerzy. W styczniu 1947 r. został organizatorem i dyrektorem Państwowej Szkoły Żeglugi Śródlądowej we Wrocławiu. Na tym stanowisku pozostawał do lata 1953 r. Następnie był zatrudniony jako st. inspektor ds. szkolenia zawodowego w przedsiębiorstwie „Żegluga na Odrze” we Wrocławiu. W tym też czasie objął funkcję pilota w Komendzie Dolnośląskiej Chorągwi Harcerzy (do lipca 1949 r.). Po odrodzeniu ZHP w 1956 r. powrócił na to stanowisko i zajmował je do końca 1963 r. Ponadto był członkiem Centralnej Komisji Weryfikacyjnej i komisji rewizyjnej Chorągwi. Do grudnia 1968 r. instruktor Wydz. Wychowania Morskiego i Wodnego w Głównej Kwaterze ZHP. W tym też roku otrzymał stopień harcmistrza Polski Ludowej. Od stycznia 1969 r. instruktor Wydz. Młodzieży Starszej Komendy Dolnośląskiej Chorągwi ZHP. Prowadził obozy żeglarskie szczepu harcerskiego przy Sespole Szkół Zawodowych Żeglugi Śródlądowej we Wrocławiu.

Na początku lat 50. został przewodniczącym sekcji żeglarskiej Wojewódzkiego Komitetu Kultury Fizycznej we Wrocławiu. Wybrany pierwszym prezesem Zarządu Oddziału Polskiego Zw. Żeglarskiego na Dolnym Śląsku (1957-1958). W latach 1959-1963 przewodniczył jego komisji dyscyplinarnej.

Pod koniec 1963 r. podjął pracę jako st. inspektor w Wydz. Kadr i Szkolenia Zawodowego w Zjednoczeniu Żeglugi Śródlądowej i Stoczni Rzecznych. W 1968 r. przeszedł na emeryturę.

Powrócił wówczas do Wrocławia i pracował jako nauczyciel w Szkole Podstawowej dla Pracujących nr 2, a następnie w Zasadniczej Szkole Żeglugi Śródlądowej.

Członek ZNP i Polskiego Tow. Nautologicznego w Gdyni.

Od 1949 r. działał w Polskim Zw. b. Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych; był przewodniczącym klubu b. więźniów Gross-Rosen. Potem członek ZBoWiD.

Zmarł 8 lutego 1977 r. i został pochowany na Cmentarzu Komunalnym (Grabiszyńskim) we Wrocławiu.

Odznaczony Medalem Niepodległości i srebrnym Krzyżem Zasługi, w PRL otrzymał order Odrodzenia Polski 5 kl., złoty Krzyż Zasługi i srebrny Krzyż Zasługi po raz drugi.

Żonaty (od 1927 r.) z Jadwigą Heleną Deptułą, miał Jadwigę Halinę (ur. 1929), agronoma, działaczkę harcerską.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 6/1934
Źródła

„Monitor Polski” nr 6/1934; A. Ruta, w: Harcerski Słownik Biograficzny t. III, Warszawa 2012.