Bojownikom niepodległości

Antoni Iglewski

Pseudonim
„Suseł”, "Ponar"
(1899–1979)

Antoni IglewskiUrodził się 1 stycznia 1899 r. w Radziejowie na Kujawach. Syn Franciszka i Julii z Mazeckich.

W czasie I wojny światowej, od 1916 r. należał do POW ps. „Suseł”. Jako podoficer służył w komendzie miejscowej w Radziejowie. W roku 1917 został instruktorem grup bojowych. Od sierpnia 1918 r. dowodził oddziałem lotnym POW. W listopadzie 1918 r. uczestniczył w rozbrojeniu Niemców.

W niepodległej Polsce wstąpił do Wojska Polskiego. W stopniu plut. uczestniczył w powstaniu wielkopolskim. Brał udział w walkach w rejonie Inowrocławia. Następnie w szeregach kolejno 5 pp leg., 14 pp, 31 pp brał udział w wojnie z Rosją bolszewicką 1919–1920. W 31 pp służył do 31 lipca 1921 r. Od czerwca 1922 r. w 81 pp. Awansował na stopień st. sierż. Ukończył gimnazjum matematyczno-przyrodnicze w Krakowie. W listopadzie 1933 r. przeniesiony do rezerwy. Został wówczas zastępcą kierownika finansowego w Szefostwie Budownictwa Wojskowego OK nr III w Grodnie. W listopadzie 1935 r. objął stanowisko naczelnika wydziału przedsiębiorstw miejskich w Zarządzie Miasta Grodna. W roku 1939 skierowany przez Oddziału II Sztabu Głównego do dywersji pozafrontowej. 22 sierpnia zmobilizowany do WP, został przydzielony do DOK nr III.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. sformował ochotniczy oddział (ok. 200 żołnierzy), na czele którego uczestniczył m.in. w obronie Grodna przeciwko Sowietom (20–21 września). Po zakończeniu walk podjął działalność konspiracyjną. Założył organizację Polska Armia w Kraju – Odcinek Łomża–Grodno. Od 15 października był zastępcą komendanta Okręgu Białostockiego SZP/ZWZ. Od sierpnia do początków października 1940 r. p.o. komendanta tego okręgu. Następnie szef Oddz. I i IV Obszaru nr 2 Białystok ZWZ. 17 listopada aresztowany przez NKWD w Morusach koło Tykocina. Więziony w Białymstoku, Mińsku oraz na moskiewskiej Łubiance. 24 czerwca 1941 r. skazany przez Najwyższy Sąd Wojenny za organizowanie konspiracji na karę śmierci. Zwolniony w następstwie układu Sikorski-Majski (30 lipca), 13 sierpnia wstąpił do Armii Polskiej w Związku Sowieckim. Był szefem kancelarii jej dowództwa (do 10 grudnia). Z dniem 15 września mianowany ppor. rez. piech. Od stycznia 1942 r. w Wielkiej Brytanii. Przydzielony do dyspozycji Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza, przeszedł przeszkolenie w zakresie działań na tyłach wroga. Zrzucony do kraju jako cichociemny w nocy z 17 na 18 lutego 1943 r. (otrzymał stopień por. rez. piech. z dniem 18 lutego) w rejon Mińska Mazowieckiego. Po krótkim okresie przygotowawczym 20 marca otrzymał przydział do Komendy Okręgu AK Kraków. Początkowo oficer do zleceń – okresowo pozostawał w dyspozycji Komendy Głównej AK. Wkrótce zorganizował pierwszy na tym terenie oddział partyzancki. Od marca 1944 r. objął stanowisko oficera dywersji (szefa Kedywu) Inspektoratu  Rejonowego Miechów. W lipcu 1944 r. brał udział w tworzeniu Rzeczpospolitej Kazimiersko-Proszowickiej, a potem w walkach o jej utrzymanie. 28 lipca objął stanowisko dowódcy samodz. baonu szturmowego 106 DP AK ps. „Ponar”. Awansował do stopnia kpt. piech. Równolegle zastępca dowódcy dywizji. Po zajęciu tych terenów przez Armię Czerwoną działał w konspiracyjnej organizacji „NIE”, Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj i w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość.

W październiku 1945 r. ujawnił się przed władzami komunistycznymi, po czym mieszkał kolejno w Gdyni i Gdańsku. Od lipca 1945 do sierpnia 1946 r. pracował jako kierownik zaopatrzenia w firmie „Kormoran” w Gdyni, a potem zajmował analogiczne stanowisko w spółdzielni “DOR” w Gdańsku (do kwietnia 1947). Wyjechał do Wrocławia, gdzie od maja 1947 r. był prokurentem w firmie “Przetwory Zbożowe”. Po likwidacji firmy od od września 1948 r. był kierownikiem powiatowego Biura Obrotu Artykułami Rolnymi w Państwowej Centrali Handlowej. 17 grudnia aresztowany przez funkcjonariuszy WUBP, był więziony w Krakowie. Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z 30 maja 1953 r. skazany na osiem lat więzienia. Był więziony w Sieradzu. 11 maja 1956 r. na mocy amnestii zmniejszono mu wyrok o połowę i zwolniono. Zamieszkał we Wrocławiu. Pracował jako naczelnik zaopatrzenia w Kierownictwie Wykonawczej Grupy Robót Konserwatorskich przy Wojewódzkim Konserwatorze Zabytków we Wrocławiu (do marca 1959), następnie od 2 czerwca (kwietnia?) 1959 do 30 czerwca 1965 r. jako kierownik działu ekonomicznego i organizacyjnego w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Budowlanym. Następnie na emeryturze. W roku 1957 zweryfikowany jako ppłk. piech. Działał w środowisku cichociemnych. Od 23 maja 1976 r. mieszkał w Państwowym Domu Rencistów przy ul. Świątnickiej we Wrocławiu.

Zmarł 27 stycznia 1979 r. we Wrocławiu, został pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Radziejowie.

Żonaty z Marią Ulatowską, małżeństwo to było bezpotomne.

Jest patronem ulicy w Radziejowie, poświęcono mu tablice na budynku przy ul. Sienkiewicza w Miechowie oraz na budynku Zespołu Szkół i Placówek im. Władysława Łokietka w Radziejowie.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości z mieczami, trzykrotnie Krzyżem Walecznych, złotym Krzyżem Zasługi z mieczami i srebrnym Krzyżem Zasługi.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 121/1932
Źródła

W. Bartosz, w: Małopolski Słownik Biograficzny Uczestników Działań Niepodległościowych 1939–1956 t. 3, Kraków 1998; W.K. Cygan, Kresy we krwi 1939, Mińsk Mazowiecki 2012; „Monitor Polski” nr 121/1932; P. Tomczak, w: „Kronika-Gazeta radziejowska” nr 4/1997; J. Tucholski, Cichociemni, Warszawa 1984.