Bojownikom niepodległości

Antoni Jan Bogusławski

(1889-1956)

Antoni Jan BogusławskiUrodził się 28 listopada 1889 r. w Warszawie. Syn Jana Andrzeja i Marii Józefy z Brzezińskich. Uczył się w V gimnazjum w Warszawie. Uczestniczył w strajku szkolnym (1905), za co został aresztowany przez władze rosyjskie. Ukończył gimnazjum gen. P. Chrzanowskiego w Warszawie. Członek „Petu”, redagował tajne pismo „Młodzież”. Aresztowany w 1909 r. i wysłany za granicę bez prawa powrotu w ciągu trwania stanów wyjątkowych. Wstąpił wówczas na uniwersytet w Montpellier we Francji. Należał do „Zjednoczenia”. W 1913 r. uzyskał stopień licencjata prawa. Powrócił wówczas do kraju. W 1914 r. został kierownikiem biura Tow. Pomocy Ofiarom Wojny w Kijowie. W czasie I wojny światowej w 1915 r. powołany do wojska rosyjskiego. 1 lutego 1916 r. ukończył wojskową szkołę kawalerii w Elizawetgradzie, uzyskując stopień ppor. kaw. W 1917 r. zorganizował polski szw. zapasowy przy 8 pkaw i z nim 15 sierpnia dotarł do 1 puł w I Korpusu Polskiego. Służył w nim do demobilizacji korpusu w czerwcu 1918 r. Awansował na por. kaw. 19.02.1918 ppor. Bogusławski wysłany został z podjazdem 12 ułanów przed pociągiem pancernym dążącym ku Osipowiczom, celem zdobycia tej stacji i nawiązania kontaktu z nieprzyjacielem. Podjazd przed stacją Osipowicze nawiązał kontakt z seciną Talińców i wyjaśnił, że ci ostatni w bitwie zachowują się pasywnie, co dotąd nie było stwierdzone. W czasie ataku na stację, atakował pod silnym ogniem artylerii lewe skrzydło przeciwnika i po złamaniu go wszedł na stację od strony Mińska, przyczyniając się do ostatecznego rozgromienia przeciwnika. Przez wykonanie tych dwóch zadań wymagających wielkiej odwagi i inicjatywy bojowej przyczynił się do zdobycia stacji Osipowicze, ważnego węzła kolejowego, na którym znajdowała się obfita zdobycz, broń, magazyny, itp. Po powrocie do kraju był referendarzem w Radzie Stanu w Warszawie. Od 11 listopada 1918 r. ponownie w WP. Służył w gabinecie ministra SWojsk. W okresie od 15 czerwca do 30 listopada 1919 r. ukończył wojenny kurs Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. 15 grudnia 1919 r. został szefem wydz. zagranicznego Biura Prezydialnego MSWojsk. 3 czerwca 1920 r. szef wydz. reprezentacyjnego tego biura. Od 23 lipca 1920 r. w 214 puł Armii Ochotniczej, a następnie do 20 listopada szef sztabu Małopolskich Oddziałów Armii Ochotniczej. Zweryfikowany jako mjr kaw. z 1 czerwca 1919, służył w Gabinecie ministra SWojsk. Od 1 stycznia 1923 r. w Biurze Historycznym Sztabu Generalnego. Był kierownikiem referatu zestawień, a od 25 maja do 1 lipca i od 25 lipca do 31 sierpnia p.o. szefa biura. 1 września 1924 r. odkomenderowany do komisji opracowującej projekt oficerskiego kodeksu honorowego w Oddz. V MSWojsk. Od 1 listopada 1924 do 15 października 1925 r. przebywał na IV kurs doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej. Następnie przydzielony do DOK nr II w Lublinie. 14 lipca 1926 r. podjął służbę w Oddz. III Sztabu Generalnego. Od 20 grudnia 1927 r. dowodził 1 szw. 24 puł, był też p.o. zastępcy dowódcy tego pułku. 30 września 1929 r. przeszedł w stan spoczynku. Został wówczas sekretarzem generalnym Zw. Tow. Gimnastycznych „Sokół” oraz redaktorem jego miesięcznika. Delegat „Sokoła” do Zw. Sokolstwa Słowiańskiego i Międzynarodowej Federacji Gimnastycznej. Członek zarządu i wiceprezes Tow. Literatów i Dziennikarzy. Z ramienia Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego prowadził audycje radiowe dla żołnierzy. Współpracownik „Kuriera Warszawskiego”, autor licznych zbiorów poezji i opracowań historycznych. W 1939 r. nie zmobilizowany, po 17 września przekroczył granicę. Przedostał się na zachód, gdzie w listopadzie podjął służbę w WP. W 1940 r. był oficerem do zleceń Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego. Awansował na ppłk. dypl. kaw. Po ewakuacji do Wlk. Brytanii w latach 1940-1943 zajmował stanowisko głównego cenzora wojskowego i rządowego w Ministerstwie Obrony Narodowej, a następnie do końca wojny szefem kwatery prasowej PSZ. Po wojnie zamieszkał w Londynie. W latach 1945-1947 był prezesem Zw. Dziennikarzy RP, a od 1949 r. prezesem Zw. Polskich Pisarzy na Obczyźnie. Członek fundacji „Dziennika Polskiego, Dziennika Żołnierza”. Inicjator nagrody literackiej przyznawanej przez to pismo. Autor kilkunastu powieści i tomików poezji. Zmarł 31 sierpnia 1956 r. w Londynie. Pochowany na tamtejszym Cmentarzu Brompton. Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl., czterokrotnie Krzyżem Walecznych, francuską Legią Honorową 5 kl. , jugosłowiańskim orderem św. Sawy 3 kl., rumuńskim orderem Gwiazdy Rumunii 4 kl. oraz włoskim orderem św. Maurycego i Łazarza 5 kl. Żonaty (od 2 IX 1913) z Marią Wolszczan, miał z nią syna Andrzeja (ur. 1919) i córkę Teresę (ur. 1929).

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 258/1933
Źródła

H. Bagiński, Wojsko Polskie na Wschodzie 1914-1920, Warszawa 1921; W. Chocianowicz, W 50 lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Londyn 1969; Encyklopedia Wojskowa t. I, Warszawa 1931; B. Klimaszewski, E.R. Nowakowska, W. Wyskiel, Mały słownik pisarzy polskich na obczyźnie 1939-1980, Warszawa 1993; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 258/1933; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928; Rocznik oficerski rezerw 1934; A. Suchcitz, „Non omnis moriar”… Polacy na londyńskim Cmentarzu Brompton, Warszawa 1992; B. Szwedo, Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945 t. II (1914-1921) cz. 3, Leszno-Tarnobrzeg 2006; A. Tuliński, Oficerowie Biura Historycznego i Wojskowego Biura Historycznego w latach 1922-1939 (część 1), „Przegląd Historyczno-Wojskowy” nr 4/2019.