Bojownikom niepodległości

Bolesław Aleksander Fichna

(1891–1945)

Urodził się 23 lutego 1891 r. w Łodzi. Syn Franciszka, rzemieślnika, oraz Antoniny z Macnerów. Brat Alfonsa (zob.) i Stefana Franciszka (zob.).

W 1905 r. jako uczeń gimnazjalny brał udział w strajku szkolnym. Wstąpił także do „Pet”-u. W latach 1908–1910 był przywódcą tej organizacji na terenie Łodzi. Razem z całą łódzką organizacją poparł niepodległościowy kierunek polityczny niezależnego „Zetu”. Był także organizatorem tajnego skautingu w Łodzi. Aresztowany 2 kwietnia 1910 r. w Warszawie w przeddzień zjazdu „Petu” (m.in. z Stanisławem Długoszem i Stanisławem Hemplem), do 19 lipca był więziony, a następnie wydalony z granic Królestwa Polskiego. W lipcu 1911 r. uczestniczył w pierwszym skautowym kursie instruktorskim w Krakowie. Jesienią 1911 r. rozpoczął studia na wydz. prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jednocześnie działał w studenckiej organizacji „Znicz”, kole Tow. Szkoły Ludowej (był jego prezesem) oraz PDS.

W latach 1912–1914 był instruktorem w II PDS w Krakowie oraz głównym poborcą na rzecz Polskiego Skarbu Wojskowego w komendzie miejscowej. Od listopada 1913 r. członek sądu dyscyplinarnego tej komendy. Posiadał stopień podoficera kadeta, w czerwcu 1914 r. miał zdawać egzamin na podchorążego PDS.

Po wybuchu wojny 6 sierpnia 1914 r. wstąpił do oddziału J. Piłsudskiego. W połowie miesiąca został adiutantem I baonu, lecz już we wrześniu na skutek wypadku (złamana ręka) opuścił szeregi, udając się na leczenie. 9 października mianowany ppor. piech. Na początku listopada objął dowództwo III plut. 4 komp. VI baonu. Podczas bitwy pod Krzywopłotami 18 listopada został ciężko ranny w nogę. Od 22 listopada 1914 do 3 marca 1915 r. leczył się w szpitalu rezerwowym nr 1 w Göding na Morawach oraz w szpitalu garnizonowym w Baden pod Wiedniem. Od 3 marca do połowy listopada przebywał na rekonwalescencji w domu uzdrowieńców LP w Kamieńsku.

Skierowany do Łodzi, objął komendę nad obwodem 1 POW (25 lipca–2 października 1916). W tym okresie rozpoczął aktywną działalność w NZR. 20 lipca 1917 r. aresztowany przez Niemców, po 7 dniach został zwolniony z aresztu i wydalony poza teren okupacji niemieckiej. W październiku podjął studia w Krakowie, uzyskując 25 maja 1918 r. doktorat praw. W lutym w imieniu „Znicza” nawiązał bliską współpracę z płk. Edwardem Rydzem-Śmigłym, Komendantem Głównym POW. Po powrocie do Łodzi w sierpniu tego roku wszedł w skład kierownictwa zarządu okręgu NZR i z jego upoważnienia utworzył oddział bojowy tej partii. W dniach 10 i 11 listopada na czele oddziału bojowego NZR uczestniczył w rozbrajaniu Niemców, a także w pertraktacjach z niemiecką Radą Żołnierską. Z ramienia NZR 13 listopada wszedł do Tymczasowego Prezydium Rady Robotniczej m. Łodzi.

W styczniu 1919 r. wybrany na posła do Sejmu Ustawodawczego z listy NZR, pracował w komisjach konstytucyjnej i prawniczej. Od 7 lutego do 19 lipca 1919 był wiceprezesem, a potem do maja 1920 r. prezesem Narodowego Robotniczego Koła Sejmowego.

W latach 1919–1920 był uważany za człowieka J. Piłsudskiego w NZR. Wywierał decydujący wpływ na jego antyendecką i propiłsudczykowską politykę sejmową w sprawach polityki zagranicznej. Na XVII Zjeździe NZR (8–10 czerwca 1919) wybrano go do Rady Głównej i Komitetu Wykonawczego partii. Brał udział w pracach nad zjednoczeniem NZR i Narodowego Stronnictwa Robotników.

Wobec trudnej sytuacji militarnej kraju zgłosił się do wojska i od 1 lipca do 1 września 1920 r. jako kpt. piech. ze starszeństwem z 1 kwietnia służył w 31 pp. Następnie przeniesiono go do rezerwy. Zweryfikowany jako kpt. rez. piech. z 1 czerwca 1919 r.

Po zjednoczeniu NZR i NSR wchodził (w latach 1920–1926) w skład Rady Naczelnej Narodowej Partii Robotniczej, a od września 1921 do lutego 1923 r. także do Głównej Komisji Wyborczej. W tym też czasie był członkiem okręgowego NPR w Łodzi, a w 1926 r. jego prezesem.

Należał także do organizacji kombatanckich. W czerwcu 1922 r. był członkiem komitetu organizacyjnego zjazdu b. członków POW; następnie wszedł w skład Zarządu Głównego Związku Peowiaków oraz zarządu okręgu Związku Legionistów w Łodzi. Od maja 1923 do września 1927 r. był przewodniczącym rady miejskiej w Łodzi.

Należał do głównych inicjatorów rozłamu w NPR i utworzenia w Łodzi NPR-Lewicy (12 września 1926). W 1930 r. został wybrany na posła z listy BBWR (ponownie w 1935). W latach 1931–1934 był wiceprezesem centralnego wydz. zawodowego Związku Związków Zawodowych. Wskutek konfliktu z kierownictwem NPR-Lewicy w 1932 r. wycofał się z działalności w jej strukturach. W tym też roku rozpoczął prywatną praktykę adwokacką. W 1938 r. wybrano go senatorem w województwie łódzkim. Należał do koła OZN.

W latach 30. przewodniczył komisji Krzyża i Medalu Niepodległości do spraw NZR. Był także prezesem zarządu wojewódzkiego Federacji Polskich Związku Obrońców Ojczyzny.

Podczas II wojny światowej od 1940 r. przebywał w Warszawie. Był działaczem piłsudczykowskiego Konwentu Organizacji Niepodległościowych i z jego ramienia Społecznego Komitetu Antykomunistycznego. W czasie powstania warszawskiego w sierpniu 1944 r. został wywieziony przez Niemców do obozu koncentracyjnego w Dachau, a następnie do Flossenbürga.

Zginął 22 kwietnia 1945 r. podczas ewakuacji obozu.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl. i Krzyżem Walecznych.

Żonaty ze Stanisławą z Wentkowskich, miał z nią córki Krystynę Wiktorię (ur. 28 VII 1920) i Irenę Bożenę (ur. 22 IX 1925).

Jego nazwisko znajduje się na tablicy w gmachu senatu RP, jest patronem skweru w Łodzi.

Źródła

H. Bagiński, U podstaw organizacji Wojska Polskiego 1908–1914, Warszawa 1935; J. Bartkowski, Okręg IV POW – Łódź, „Żołnierz Legionów i POW” nr 1–2/1939; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny t. 1, Warszawa 2005; Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; Lista strat Legionu Polskiego. Od 1 maja do 1 lipca 1915, Piotrków 1915; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; Materiały do historii I Brygady, „Żołnierz Legionów i POW” nr 3-4/1939; T. Monasterska, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987; „Monitor Polski” nr 156/1931; D. Mycielska, J.M. Zawadzki, Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej, Warszawa 2009; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny t. II, Warszawa 2000; Rocznik oficerski 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw 1934.