Bolesław Antoni Jędrzejowski

Urodził się 6 maja 1867 r. w Glinojecku pow. Ciechanów. Syn Bolesława, felczera, i Marcjanny z Goźlińskich. Teść Stanisława Roupperta (zob.).

Od grudnia 1877 r. uczył się w szkole realnej w Pińsku. Od 1882 r. należał do szkolnego kółka Narodnej Woli, uczestniczył w działalności propagandowej wśród czeladników. W 1883 r. przeniósł się do Warszawy, gdzie zamierzał przygotowywać się do egzaminu maturalnego i podjąć naukę w Szkole Handlowej.

Latem skontaktował się z Ludwikiem Waryńskim i podjął współpracę z Proletariatem. W wynajmowanym pokoju w mieszkaniu przy ul. Pawiej 60 zamierzano urzdzić lokal konspiracyjny, składnicę druków i przyborów drukarskich. Aresztowany w następstwie znalezionych podczas rewizji druków partyjnych (27 czerwca 1884), został osadzony w X pawilonie warszawskiej cytadeli. Na skutek podstępu przesłuchujących go żandarmów złożył zeznania, które ułatwiły władzom rozbicie Proletariatu. Jako niepełnoletni wyrokiem administracyjnym z 29 lipca 1885 r. został skazany na dziewięć miesięcy więzienia, a następnie dwa lata dozoru policyjnego w miejscu zamieszkania.

Po zwolnieniu z więzienia w Mińsku zamieszkał w Porzeczu, gdzie do 23 lutego 1889 r. pracował jako pomocnik buchaltera w fabryce sukna A. Skirmunta. Później przeniósł się do Warszawy i pracował w biurze fabryki kapeluszy.

Stał się jednym z czołowych działaczy II Proletariatu, członkiem Komitetu Centralnego, współorganizatorem Kas Oporu. Napisał pierwszą odezwę socjalistów polskich na 1 maja (1890 r.). Zwolennik polityczno-taktycznych poglądów Narodnej Woli m.in. stosowania terroru. To spowodowało m.in. rozłam w partii. Występował przeciwko Związkowi Robotników Polskich za głoszenie haseł ekonomizmu. Poszukiwany przez policję, w sierpniu 1891 r. nielegalne przedostał się za granicę.

Z ramienia II Proletariatu był członkiem delegacji na Międzynarodowy Kongres Socjalistyczny w Brukseli (16-23 sierpnia 1891). Latem 1892 r. skierowany do Berlina, mimo oporów Stanisława Grabskiego, redaktora „Gazety Robotniczej”, jako „Antoni Radeckie” objął w lipcu administrację pisma, zajmując się przede wszystkim uporządkowaniem finansów. Na przełomie 1891 i 1892 r. dokonała się ewolucja jego poglądów ideowo-politycznych; wraz z grupą „Przedświtu” stał się zwolennikiem haseł, które legły u podstaw programu PPS. Na skutek interwencji policji jesienią 1892 r. musiał opuścić Berlin. Wyjechał do Paryża, gdzie włączył się w przygotowaniado Zjazdu Paryskiego (17-23 listopada). Na zjeździe tym, jako delegat II Proletariatu, wszedł w skład pierwszej Centralizacji zawiązanego Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich (ZZSP). Na żądanie ambasady rosyjskiej 7 stycznia 1893 r. został aresztowany i po kilku dniach z innymi socjalistami wydalony z Francji. Wyjechał do Londynu, gdzie działał jako etatowy sekretarz Centralizacji, publicysta „Przedświtu” oraz w sekcji towarzystwa wzajemnej pomocy polskich emigrantów socjalistów „Solidarność”. Uczestnik Kongresu II Międzynarodówki w Zurychu (6-12 sierpnia 1893). W tym też miesiącu objął kierownictwo wszystkimi wydawnictwami ZZSP i przysyłanymi do realizacji przez PPS, a także zarząd drukarni i administracji „Przedswitu”. Z ramienia Centralizacji w latach 1895–1897 sprawował opiekę polityczną nad „Bulletin Officiel du Parti Socialiste Polonais”. Utrzymywał łącznoś z polskimi socjalistami na terenie Europy, zwłaszcza na terenie Niemiec. Był członkiem specjalnej komisji ds. „Gazety Robotniczej”, powołanej przy Centralizacji. Sekretarz delegacji polskiej na Londyński Kongres II Międzynarodówki (lipiec 1896). Podpisał wówczas Odezwę delegacji polskiej w sprawie obalenia ucisku kapitalistycznego i narodowego w Polsce.  Wywierał też wpływ na rozwój polskiego ruchu socjalistycznego w Stanach Zjednoczonych. Był zwolennikiem i najbliższym współpracownikiem Witolda Jodko-Narkiewicza. Na IV Zjeżdzie ZZSP w grudniu 1897 r. nie został wybrany do władz związku. W związku z utratą płatnego stanowiska sekretarza ZZSP zarobkował doraźnie m.in. wyrabiając papierosy czy pracując jako zecer. Wkrótce przystąpił do organizowania i od kwietnia 1898 r. był wydawcą i redaktorem niezależnego od ZZSP pisma popularnonaukowego PPS „Światło”. Darzony zaufaniem m.in. przez J. Piłsudskiego został powołany do utworzonej przez Centralny Komitet Robotniczy (CKR) PPS Komisji Koordynacyjnej, skupiającej wszystkie kontakty z PPS w kraju. Powierzono mu sekretariat Komisji i zarząd nielegalnymi transportamiwydawnictw londyńskich do zaboru rosyjskiego. Od 1899 r. redagował wydawany w Londynie organ PPS „Białostocczanin”. Wiosną tego roku przejął ponownie administrację drukarni i wydawnictw partyjnych. Na tym stanowisku odznaczył się wyjątkową sumiennością, pracowitością i wytrwałością. Zajmował się również redagowaniem broszur i wydawnictw książkowych, pisywał do „Przedświtu”. Był delegatem CKR na VI Zjazd ZZSP w Zurychu (19-20 grudnia 1899), na którym doprowadziłdo obalenia władz nowej Centralizacji, a w rezultacie likwidacji autonomii ZSSP i przekształcenie go w Oddział Zagraniczny PPS. Jako członek trójki kierowniczej Oddziału Zagranicznego i przez wiele lat sekretarz Komitetu Zagranicznego PPS decydował o najważniejszych sprawach; skupiał w swoim ręku kontakty ze wszystkimi oddziałami i polskimi organizacjami socjalistycznymi w Europie i Ameryce.

Przez cały okres pobytu w Londynie współpracował z brytyjskim ruchem robotniczym. Współpracował z pismami „Justice” i „Labour Leader”. W latach 1900–1904 reprezentował PPS w Międzynarodowym Biurze Socjalistycznym w Brukseli. Zwolennik działań J. Piłsudskiego, zwalczał w partii kierunek lewicowy „młodych”, a potem PPS-Lewicę. Forsował politykę separatyzmu polskiego ruchu socjalistycznego, zwłaszcza w odniesieniu do rosyjskiego ruchu rewolucyjnego i SPD oraz działaczom amerykańskim.

Od 1901 r. zaczął wydawać, a w latach 1902–1904 był też redaktorem „Kurierka Zakordonowego i Zagranicznego” (pisma PPS poświęconemu ruchowi socjalistycznemu w zaborze pruskim, austriackim i na obczyźnie) oraz ponownie (1903–1904) „Światła”..

Po przeniesieniu „Przedświtu” i siedziby Komitetu Zagranicznego do Krakowa w listopadzie 1903 r. zamieszkał we Lwowie. Od 11 stycznia do 30 kwietnia 1904 r. praktykował tam w księgarni A. Altenberga. Następnie przeniósł się do Krakowa, gdzie został jednym z dyrektorów przeniesionej ze Lwowa Spółki Nakładowej „Książka”, której był współzałożycielem. Po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej uczestniczył w konferencjach, a także początkowo towarzyszył Witoldowi Jodko-Narkiewiczowi w rozmowach z dyplomatami japońskimi w sprawie akcji dywersyjnej PPS; potem odsunięto go od tej sprawy. Inicjator konferencji działaczy PPS i radykalizującej się inteligencji w Zakopanem (sierpień 1904 r.), podczas której był przedstawicielem Komitetu Zagranicznego. Podczas konferencji CKR w Krakowie (17-20 października) wpółnie z J. Piłsudskim i Witoldem Jodko-Narkiewiczem forsował plan taktyczny wykorzystania żywiołowych wystąpień antywojennych społeczeństwa do wywołania ogólnonarodowych wystąpień antyrosyjskich.

Po manifeście carskim z października 1905 r. przeniósł się do Warszawy. Został współpracownikiem frakcyjnego organu „starych” – pisma „Nowe Życie”. Współzałożyciel Towarzystwa wydawnictw Ludowych, gdzie drukował liczne broszury m.in. swojego autorstwa dotyczących dziejów ruchu robotniczego. Uczestnik VIII Zjazdu PPS we Lwowie (12-23 lutego 1906), na którym wniósł opracowany przez siebie projekt programu „starych”, odrzucony przez lewicową większość. 24 kwietnia 1906 r. aresztowany w Warszawie przez władze rosyjskie, 19 czerwca został zwolniony za kaucją 300 rb. Jesienią powołany w skład komitetu redakcyjnego legalnego pisma „Wiedza”.

Po rozłamie w PPS (listopad 1906) działacz PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Współredagował nr 200 i 201 „Robotnika”, pierwsze po rozłamie w partii. Aresztowany 16 grudnia wraz ze wszystkimi uczestnikami konferencji warszawskiej  przy ul. Przemysłowej, po kilku miesiącach zwolniony pod warunkiem natychmiastowego opuszczenia Królestwa Polskiego. Latem 1907 r. powrócił do Krakowa i objął ponownie dyrekcję „Książki”, obok której stworzył ściśle partyjne wydawnictwo „Życie”.  Został sekretarzem Wydziału Zagranicznego PPS-Frakcji Rewolucyjnej, administratorem i kasjerem pism partyjnych. Należał do CKR i Rady Partuyjnej, był aktywnym publicystą „Trybuny” i „Przedświtu”..

Bliski współpracownik J. Piłsudskiego, wspierał (choć pierwotnie był mu przeciwny) Związku Walki Czynnej. W 1909 r. został wykładowcą szkoły partyjnej dla agitatorów, pisywał do „Naprzodu”. Wobce choroby (gruźlica gardła) od końca 1913 r. nie był już czynny w pracy partyjnej. Wyjechał na leczenie do Włoch.

Zmarł 10 marca 1914 r. w Nervi i tam został pochowany.

Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Żonaty z Anną Franciszką Radecke, miał córkę Marię (zob.), zamężną Rouppertową, i syna Henryka (zob.).