Bojownikom niepodległości

Bolesław Witkowski

(1873–1939)

Ksiądz Bolesław WitkowskiUrodził się 14 marca 1873 r. w Wałyczu koło Wąbrzeźna. Syn Wilhelma, nauczyciela, i Franciszki z Księżniewskich.

W latach 1884–1889 kształcił się w Collegium Marianum w Pelplinie, oraz w gimnazjum w Chełmnie, gdzie w roku 1891 uzyskał maturę. Następnie studiował filozofię i teologię w Seminarium Duchownym w Pelplinie; 23 czerwca 1895 r. przyjął święcenia kapłańskie. Służbę duspasterską podjął jako wikariusz w parafiach: pw. św. Wawrzyńca Męczennika w Luzinie; pw. św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w Lidzbarku Welskim, pw. św. Anny w Lubawie, pw. św. Jakuba Apostoła w Radowiskach; pw. św. Marii Magdaleny w Strzepaczu; pw. św. Brygidy w Gdańsku (wrzesień 1898 – październik 1899). Następnie administrator parafii pw. św. Mikołaja w Łęgowie oraz parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Ogorzelinach (1900). W larach 1902–1903 służył jako wikariusz w parafiach: pw. Najświętszej Maryi Panny i Apostołów św. Piotra i Pawła w Kamieniu Pomorskim; w parafii pw. św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Nowem, następnie jej administrator; pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pruskim Frydlądzie (obecnie Debrzno), potem jej administrator; pw. św. Bartłomieja Apostoła (farna) w Tucholi. 31 lipca 1905 r. został proboszczem parafii pw. św. Jakuba Apostoła i św. Mikołaja Biskupa w Mechowie koło Pucka.

Działacz społeczny, zdecydowany przeciwnik germanizacji, zasłynął jako skuteczny zielarz. Na terenie powiatu zorganizował 15 placówek Czytelni Ludowych oraz liczne kółka rolnicze. Zainicjował utworzenie polskiego Banku Ludowego w Pucku (1907), następnie wszedł w skład jego pierwszego zarządu razem z Leonem Schulzem i Bazylim Adolphem. Był też założycielem i prezesem Towarzystwa Rolniczego w powiecie puckim. Starał się przeciwdziałać przejmowaniu polskich gospodarstw przez Niemców.

Dzięki swej wszechstronnej działalności i pracy na rzecz Polaków zyskał popularność wśród ludności kaszubskiej. W latach 1913–1918 został wybrany z okręgu Wejherowo–Puck–Kartuzy, z polskiej listy posłem na Sejm Pruski (niem. Preußischer Landtag), gdzie występował w obronie praw narodowościowych i gospodarczych ludności polskiej.

11 listopada 1918 r. Niemcy podpisały zawieszenie broni z Aliantami w wagonie sztabowym w Compiègne, w kwaterze marszałka Francji Ferdynanda Focha kończące I wojnę światową. Tego dnia w Poznaniu została powołana polska Rada Ludowa, która 14 listopada zmieniła nazwę, na Naczelną Radę Ludową. Polski Sejm Dzielnicowy, który obradował w Poznaniu (3–5 grudnia) w ostatnim dniu obrad uchwallił, że powołana legalnie Naczelna Rada Ludowa obejmuje władzę zwierzchnią na terenach Wielkopolski, Śląska, Pomorza Gdańskiego oraz Warmii i Mazur. 6 grudnia NRL wyłonił Komisariat (organ wykonawczy), w składzie: ksiądz Stanisław Adamski i Władysław Seyda z Wielkopolski, Wojciech Korfanty i Józef Rymer ze Śląska, Stefan Łaszewski z Pomorza Gdańskiego i Adam Poszwiński z Kujaw.

W odpowiedzi na wydarzenia w Poznaniu, ksiądz Witkowski na początku 1919 r. zainicjował powołanie Rady Ludowej na powiat pucki i został jej prezesem.

W latach 1897–1921 należał do Towarzystwa Naukowego w Toruniu.

Faktyczne włączenie Pomorza do Polski nastąpiło w styczniu – lutym 1920 r., kiedy do pomorskich miast wkroczyły oddziały Wojska Polskiego. Wzbudziło to powszechny entuzjazm wśród społeczeństwa polskiego. 2 maja 1920 r. na terenach Pomorza odbyły się wybory uzupełniające do Sejmu Ustawodawczego RP (1919–1922). Ksiądz Witkowski został wybrany posłem z listy Związku Ludowo-Narodowego. 25 maja 1922 r. zrzekł się mandatu.

W latach 1920–1930 członek Wydziału Powiatowego i zastępca starosty w Pucku. Ponadto od roku 1923 sprawował funkcję dziekana puckiego i sędziego prosynodalnego i synodalnego. W roku 1934 uzyskał godność kanonika honorowego Kapituły Chełmińskiej.

Prezes powiatowego Stronnictwa Narodowego w Pucku (1936).

Po wybuchu II wojny światowej (1 września 1939) ks. Witkowski stał się jednym z celów Intelligenzaktion przeprowadzanej przez Niemców na Pomorzu. Aresztowany 11 lub 23 września przez Niemców. Przetrzymywany w więzieniu w Wejherowie i torturowany.

Został zamordowany 4 listopada 1939 r. w zbiorowej egzekucji w Lasach Piaśnickich. Według jednego ze świadków ubrany w szaty liturgiczne kapłan skonał powieszony na drzewie za ręce zawiązane nad głową. Jego ciała nigdy nie odnaleziono. Prawdopodobnie zostało spalone podczas akcji zacierania śladów zbrodni, prowadzonej przez Niemców latem 1944 r.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 4 kl. i Medalem Niepodległości.

Jest wymieniony na tablicy poległych i pomordowanych posłów w gmachu Sejmu RP oraz na tablicy w kruchcie katedry w Pelplinie.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski 1933, nr 171
Źródła

„Monitor Polski” 1933, nr 171; Z. Klotzke, Bedeker luziński, Luzino 2004; Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; H. Mroos, Słownik biograficzny kapłanów Diecezji Chełmińskiej wyświęconych w latach 1821–1920, Pelplin 1995; Schematyzm Kościoła Rzymsko-Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej z Mapą Diecezji i dodatkiem Spisu Polskich Parafij i Polskiego Duchowieństwa w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Stan z 1 stycznia 1925 r., Kraków 1925; Witkowski Bolesław, www.swzygmunt.knc.pl/MARTYROLOGIUM/POLISHRELIGIOUS/vPOLISH/HTMs/POLISHRELIGIOUSmartyr3009.htm [dostęp 6 VIII 2023].