Bojownikom niepodległości

Bronisław Hełczyński

(1890–1978)

Urodził się 22 października 1890 r. w Bortatyczach pow. Zamość. Syn Aleksandra i Bronisławy z Zakrzewskich.
Uczył się w Warszawie, gdzie od 1903 r. należał do tajnych kółek samokształceniowych. Uczestnik strajku szkolnego (1905 r.). Ukończył gimnazjum w Krakowie (1909 r.) oraz Wydz. Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (1914 r.). Doktorat uzyskał w 1917 r.
Członek „Zetu”, Jeden z założycieli Organizacji Młodzierzy Narodowej „Zarzewiackiej” w Krakowie (początek 1910 r.). Wchodził w skład Dyrekcji krakowskiego „Petu”. Należał do Legii Niepodległości i w latach 1910-1911 był skarbnikiem jej Delegacji Okręgowej w Krakowie, a od wiosny 1914 r. wchodził w skład jej Delegacji Naczelnej. Należał też do PDS ps. „Ostoja”.
W okresie 1910-1911, w związku ze swoją działalnością niepodległościową, był więziony w Warszawie przez okres sześciu miesięcy.
Od 8 sierpnia 1914 r. w oddziale J. Piłsudskiego i Legionach Polskich. Służył w 1 i 5 pp LP. 4 listopada 1914 r. awansował na kpr. W kwietniu 1915 r. pełnił funkcję podoficera za frontem III plut. 1 komp. IV baonu. Ranny w oko podczas bitwy pod Konarami w maju 1915 r. Leczył się w szpitalu w Hruszowie, potem w szpitalu barakowym w Morawskiej Ostrawie, zaś w połowie lipca w klinice okulistycznej przy ul. Kopernika w Krakowie, zaś we wrześniu w tamtejszym szpitalu epidemicznym. Po rekonwalescencji od 5 listopada 1915 do 26 lipca 1916 r. w biurze werbunkowym w Kielcach. W 1916 r. przeniesiony do POW. W 1917 r. aresztowany przez Niemców.
W 1918 r. podjął pracę jako referent w prezydium Rady Ministrów w rządzie Jana Kucharzewskiego.
W okresie od lipca do grudnia 1920 r. służył ochotniczo w WP, po czym został przeniesiony do rezerwy.
Po wojnie pracował jako radca wydz. prawnego w Prezydium Rady Ministrów, potem od stycznia 1931 r. był szefem kancelarii cywilnej Prezydenta RP, a później (od 1 lutego 1934 r.) pierwszym prezesem Najwyższego Trybunału Administracyjnego. W 1928 r. uzyskał habilitację, a w 1934 r. został profesorem tytularnym prawa handlowego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wiceprezes Światowego Zw. Polaków z Zagranicy (od 1932 r.), prezes zarządu Fundacji Szkolnictwa Polskiego Zagranicą, prezes Tow. Pomocy Dzieciom i Młodzieży Polskiej w Niemczech, prezes Stow. Uczestników Ruchu Niepodległościowego „Zarzewie”, prezes Polskiego Stow. Prawa Morskiego, członek zarządu Koła b. żołnierzy 5 pp LP.
Podczas kampanii 1939 r. 17 września przeszedł do Rumunii, skąd przedostał się do Francji. Od 1940 r. był wykładowcą na Uniwersytecie Polskim w Paryżu, a od 1944 r. na Polskim Wydz. Prawa w Oxfordzie, profesorem i dziekanem Szkoły Nauk Politycznych i Społecznych w Londynie.
Mieszkał w Wlk. Brytanii. Współorganizator i wiceprezes (od 1953 r.) Polskiej Macierzy Szkolnej na obczyźnie. Kierował Studium Polski Współczesnej. Wykładowca Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie, prezes Rady Głównej Polskiej YMCA (od 1956 r.), prezes Polskiego Tow. Naukowego na Obczyźnie (1961-1965, 1966-1978), Wiceprezes (od 1971 r.) Instytutu Wschodniego „Reduta”..
Działacz piłsudczykowskiej Ligi Niepodległości Polski. Członek Tymczasowej Rady Jedności Narodowej i Rady Jedności Narodowej (1954-1972), członek Rady Narodowej RP (1973-1976). Sprawował funkcję ministra Spraw Zagranicznych w gabinecie Alfreda Urbańskiego (17 stycznia 1974-15 lipca 1976).
Zmarł 25 listopada 1978 r. w Londynie.
Odznaczony orderem Polonia Restituta 1 i 4 kl., Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, złotym Krzyżem Zasługi, estońskim orderem Orła 2 kl., francuską Legią Honorową 3 kl., jugosłowiańskim orderem św. Sawy 1 kl. i rumuńskim orderem Korony Rumunii 1 kl.
Żonaty (od 11 IV 1920) z Natalią Kulczycką.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 287/1931
Źródła

H. Bagiński, U podstaw organizacji Wojska Polskiego 1908-1914, Warszawa 1935; Kierownictwa obozu niepodległościowego na obczyźnie 1945-1990, Londyn 1996; Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; Lista strat Legionu Polskiego. Od lipca do października 1915, Piotrków 1915; Lista strat Legionu Polskiego. Od 1 maja do 1 lipca 1915, Piotrków 1915; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; Materiały do historii I Brygady, „Żołnierz Legionów i POW” nr 3-4/1939; Mobilizacja uchodźstwa do walki politycznej 1945-1990, Londyn 1995; „Monitor Polski” nr 287/1931.