Bojownikom niepodległości

Edward Baranowicz

(1885–1940)

Urodził się 31 maja 1885 r. w majątku Dorochowo na Nowogródczyźnie. Syn Fabiana, ziemianina, i Anny z Pruszyńskich.

Jako uczeń gimnazjum uczestniczył w strajku szkolnym (1905 r.). Maturę uzyskał w Mińsku (1907 r.). Następnie studiował na Wydz. Fizyczno-Matematycznym uniwersytetu w Moskwie. W 1912 r. uzyskał doktorat chemii.

1 października 1912 r. podjął obowiązkową służbę wojskową w armii rosyjskiej w charakterze jednorocznego ochotnika.

Po wybuchu I wojny światowej powołany do armii rosyjskiej. Dowodził plut. i szw. 19 pdrag. Uzyskał stopień chor. kaw. 1 stycznia 1916 r. skierowany na sześciomiesięczny kurs do Mikołajewskiej Wojskowej Szkoły Kawalerii w Petersburgu. Po jego ukończeniu, awansowany na ppor. kaw., powrócił do swojego pułku. Jako dowódca szw. walczył na froncie zachodnim. 5 lipca 1917 r. awansował na por. kaw.

Po utworzeniu II KP 26 listopada wstąpił do Polskiego Kawaleryjskiego Dywizjonu (potem: 5 puł), w którym dowodził plut. oraz sprawował funkcję adiutanta. Uczestniczył w bitwie z Niemcami pod Kaniowem (11 maja 1918). Po kapitulacji korpusu (12 maja) dostał się do niewoli. Przebywał w niej w Brześciu nad Bugiem.

Od 14 listopada 1918 r. w WP. Przydzielony do tworzonego w Mińsku Mazowieckim 5 puł, został ponownie jego adiutantem. 6 czerwca 1919 r. został dowódcą 4 szw. Uczestniczył w walkach z bolszewikami. W sierpniu 1920 r. awansował na rtm. kaw. (z dniem 1 kwietnia). Otrzymał stanowisko kwatermistrza pułku.

Po wojnie awansowany na mjr. kaw. (ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r.), od 2 grudnia 1921 r. sprawował funkcję dowódcy II dyonu. W lutym 1925 r. objął stanowisko zastępcy dowódcy pułku. W okresie od kwietnia do lipca 1927 r. uczestniczył w kursie doszkalającym sztabowych oficerów kawalerii w Grudziądzu. 1 stycznia 1928 r. awansował na ppłk. kaw.

W tym czasie opinię o jego osobie wydał gen. G. Orlicz-Dreszer, pisząc m.in.: Oficer traktujący służbę wojskową z wielkim zamiłowaniem. Pracowity, stanowczy, inteligentny, choć o małej inicjatywie. W bitwie odważny. Posiada duże zdolności, życiowy optymista, wybitny oficer sztabowy.

W kwietniu 1929 r. został rejonowym inspektorem koni w Rzeszowie, a potem w Gródku Jagiellońskim (1932). Z dniem 31 maja 1933 r. przeniesiony w stan spoczynku.

Mieszkał w majątku w Dorochowie.

W 1939 r. powołany do WP, został przydzielony do Sztabu Naczelnego Wodza. Kontuzjowany podczas bombardowania Brześcia nad Bugiem, powrócił na rekonwalescencję do Dorochowa. Wkrótce po agresji sowieckiej z 17 września dostał się do niewoli. Przebywał w obozie w Kozielsku.

Wywieziony z obozu na podstawie listy nr 029/2 z 13 kwietnia 1940 r., wkrótce potem został zamordowany w lesie katyńskim.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, trzykrotnie Krzyżem Walecznych i srebrnym Krzyżem Zasługi, pośmiertnie (2007) awansował na gen. bryg.

Jego pamięci poświęcono tablicę w katedrze polowej WP w Warszawie.

Źródła

J. Cygan, W.K. Cygan, Ziemia mińska na drodze do niepodległości 1914-1921, Mińsk Mazowiecki-Warszawa 2008; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 3, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2011; L. Fabianowicz, Oficerowie 5 Pułku Ułanów Zasławskich zamordowani przez NKWD w 1940 roku, „Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej” nr 154/1997; Z. Godyń, Straty spośród kawalerzystów i pancernych z rąk sowieckich w II wojnie światowej, Londyn 1976; Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000; „Monitor Polski” nr 63/1933; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928; 1932; Rocznik oficerski rezerw 1934; W. R(yżewski), w: Pro memoria, „Wojskowy Przegląd Historyczny” nr 2/1991.