Bojownikom niepodległości

Ehrenkreutzowa z Baudouin de Courtenay Cezaria

(1885–1967)

EhrenkreutzowaUrodziła się 2 sierpnia 1885 r. w Dorpacie. Córka Jana Baudoin de Courtenaya, językoznawcy, i Romualdy z Bagnickich.

Uczyła się w Krakowie i Petersburgu. Ukończyła wyższe kursy dla kobiet im. Bestużewa, następnie Wydział Historyczno-Filozoficzny uniwersytetu w Petersburgu (1911 r.). W okresie studiów współzałożycielka Stow. Polek „Spójnia”.

W latach 1913–1922 pracowała jako nauczycielka w żeńskich prywatnych gimnazjach Sabiny Tegazzo-Chmielewskiej, Zofii Sierpiskiej i Marii Tołwińskiej w Warszawie. W 1922 r. habilitowała się z zakresu etnologii i etnografii. Od 1922 r. pracowała na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Od 1 kwietnia 1924 r. była zastępcą profesora oraz kierownikiem zakładu etnologii. Prowadziła wykłady z etnografii i etnologii. W tym samym czasie uczyła też w Państwowym Gimnazjum Żeńskim jako etatowa nauczycielka. W 1929 r. mianowana została prof. nadzwyczajnym etnologii i etnografii na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Stefana Batorego. Organizowała i prowadziła badania etnograficzne na terenie województw północno-wschodnich. Na ich bazie założyła przy Uniwersytecie Muzeum Etnograficzne.

W 1933 r. po powzięciu uchwały o powołaniu katedry etnografii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim została jej kierownikiem. W 1934 r. mianowana prof. zwyczajnym. Utworzyła w Warszawie Muzeum Etnograficzne.

Działaczka Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet.

Od 1925 r. współpracownica komisji antropologicznej i komisji etnograficznej PAU. Autorka licznych prac specjalistycznych.

Podczas kampanii 1939 r. ewakuowana do Lwowa, a potem przez Kosów Huculski przeszła do Rumunii. Ostatecznie znalazła się w Palestynie. Tam pracowała w Biurze Studiów Bliskiego i Środkowego Wschodu, mającego być podstawą do odbudowy orientalistyki w powojennej Polsce. W 1947 r. przybyła do Wlk. Brytanii, gdzie osiedliła się na stałe.

Mieszkała w Londynie. Była współzałożycielką powstałej w 1948 r. Polskiej Rady Naukowej na Obczyźnie, która w 1950 r. przekształciła się w Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie. Od 1958 r. była rektorem Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie.

Należał do Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu, Zrzeszenia Profesorów i Docentów Polskich Szkół Akademickich na Obczyźnie (od 1948 r.) oraz Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland.

Zmarła 28 lutego 1967 r. w Londynie. Pochowana na tamtejszym Cmentarzu Elmers End.

Odznaczona Krzyżem Niepodległości.

Trzykrotnie zamężna: od 1910 r. z Maxem Vasmerem, z którym się rozeszła, potem (od 1916 r.) ze Stefanem Łukaszem Ehrenkreutzem (zob.), z którym miała córkę Krystynę oraz synów Tadeusza i Andrzeja; po rozwodzie (od 1934 r.) z Januszem Jędrzejewiczem (zob.).

Źródła

K. Grodziska, Polskie groby na cmentarzach Londynu, Kraków 1995; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; J. Jędrzejewicz, W służbie idei, Londyn 1972; „Monitor Polski” nr 296/1931.