Bojownikom niepodległości

Elzenberg Henryk Józef Marian

(1887–1967)

Elzenberg HenrykUrodził się 18 września 1887 r. w Warszawie. Syn Henryka oraz Marii z Olędzkich.

Od 1896 r. uczył się w gimnazjach w Zurychu, Trogen i Genewie. Po uzyskaniu matury (1905 r.) studiował historię literatury i filozofię na uniwersytecie w Paryżu oraz w College de France (1905–1909), uzyskując doktorat.

W latach 1910–1912 pracował zawodowo jako docent w katedrze literatury francuskiej w Neuchatel. Następnie powrócił do kraju.

Podczas I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich ps. „Szczerba”. W stopniu szer. do 1915 r. służył w I Brygadzie.

W 1917 r. podjął pracę nauczyciela łaciny i francuskiego w gimnazjach w Krakowie, Zakopanem (wrzesień 1917–kwiecień 1918) i Piotrkowie.

W roku szkolnym 1919–1920 pracował jako nauczyciel w prywatnych gimnazjach w Krakowie.

Wobec sytuacji militarnej kraju od 20 lipca 1920 r. w Wojsku Polskim. W stopniu kan. służył w zwiadzie pododdziału artylerii. Brał udział w walkach z bolszewikami. Po ich zakończeniu (18 października 1920) przeniesiony do rezerwy.

W 1921 r. habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przeniósł się wówczas do Warszawy i podjął pracę w Gimnazjum Państwowym im. M. Konopnickiej. Uczył francuskiego i języków klasycznych oraz propedeutyki filozofii (do 1936 r.). W 1928 r. równocześnie został docentem w seminarium filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. W okresie od 1931 do 1935 r. prowadził wykłady w Państwowym Instytucie Nauczycielskim, zaś w latach 1934–1936 wykłady z filozofii i estetyki w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej w Warszawie. Od 1936 r. docent w katedrze filozofii Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Był inicjatorem i współzałożycielem Wileńskiego Klubu Demokratycznego.

Podczas II wojny światowej, po zamknięciu uniwersytetu (15 grudnia 1939) uczestniczył w tajnym nauczaniu na poziomie gimnazjalnym i akademickim. Pracował m.in. jako stróż nocny w zakładzie stolarskim.

25 marca 1945 r. wyjechał z Wilna do Lublina. Tam podjął wykłady z historii literatur romańskich na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W październiku otrzymał tymczasową, a w kwietniu 1946 r. stałą nominację na prof. zwyczajnego na Uniwersytecie Toruńskim. Wykładał historię filozofii starożytnej i współczesnej oraz teorię wartości. W latach 1950–1956 był odsunięty od pracy dydaktycznej. Na uczelnię powrócił w październiku 1957 r. jako kierownik katedry filozofii. W 1960 r. przeszedł na emeryturę.

Filozof, autor licznych publikacji specjalistycznych. Członek korespondent Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, należał do Towarzystwa Naukowego KUL.

Zmarł 6 kwietnia 1967 r. w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Parafialnym na Powązkach kwat. K.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 5 kl. i Medalem Niepodległości.

Żonaty (od 27 II 1927) z Wandą Marią Radoską, z którą się rozszedł.

Źródła

S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 27/1934; A. Śródka, w: Biogramy uczonych polskich cz. I: Nauki społeczne, zesz. 1, Wrocław 1983.