Bojownikom niepodległości

Euzebiusz Basiński

(1889–1977)

Urodził się 16 czerwca 1889 r. w Jarocinie. Syn Franciszka, kupca, i Kazimiery z Jagszów.

Początkowo uczył się w szkole w Jarocinie, a następnie w gimnazjum w Lesznie.

Odbył obowiązkową służbę w armii niemieckiej w gwardii cesarskiej w Berlinie.

Potem skierowany przez ojca na praktykę kupiecką do Poznania. Po powrocie do Jarocina założył przedsiębiorstwo transportowe „Spedytor”.

Po wybuchu wojny w 1914 r., w związku z rekwizycją koni, firma przestała istnieć. Został wówczas komisarzem żywnościowym. W końcu lipca 1918 r. w powstałym w Jarocinie tajnym Komitecie Obywatelskim sprawował funkcję sekretarza oraz zastępcy komendanta jawnej Straży Obywatelskiej. Współuczestniczył w tworzeniu tajnej organizacji polskiej „Jedność”. W listopadzie wszedł w skład Rady Robotniczej (potem Rady Robotniczej i Żołnierskiej) w Jarocinie. 16 listopada Komitet Obywatelski ujawnił się i przyjął nazwę Powiatowej Rady Ludowej.

Podczas powstania wielkopolskiego był szefem sztabu komendy powiatowej Straży Ludowej w Jarocinie, a od 7 maja 1919 r. komisarzem obwodu jarocińskiego. W 1920 r. został komisarzem granicznym w Tczewie, skąd przeniesiono go na stanowisko komendanta policji do Grudziądza. W 1922 r. odszedł ze służby i zamieszkał w Jarocinie.

Początkowo prowadził sklep, wkrótce wybudował kinoteatr „Victoria”.

W latach 1933-1937 sprawował funkcję delegata powiatowego i prezesa Koła Jarocin im. Ostróg-Gorzeńskiego Zw. Powstańców Wielkopolskich.

Od 1936 r. wójt Kotlina.

Po kampanii 1939 r. poszukiwany przez Niemców, ukrywał się w Waliszewie. Nierozpoznany, w grudniu został wysiedlony do Opoczna. Stamtąd w 1940 r. przeniósł się do Łukowa, gdzie przebywał przez cały okres okupacji.

Od lipca 1944 r. pracował w tworzonej polskiej administracji. Był komisarzem ds. zaopatrzenia żywnościowego na okręg łukowski. Później pracował w Państwowej Centrali Handlowej w Zielonej Górze. Ostatecznie zamieszkał w Sulechowie, gdzie uruchomił fabryczkę musztardy. Po jej nacjonalizacji podjął pracę w handlu. Pracował w nim aż do emerytury.

Członek ZBoWiD i Stow. „Pax”.

Zmarł 18 października 1977 r. w Sulechowie i tam został pochowany.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, w PRL otrzymał order Odrodzenia Polski 5 kl.

Żonaty dwukrotnie: z Eweliną Mansfeld, z którą miał córkę Annę Barbarę (ur. 1921) i syna Zygmunta (ur. 1923); następnie z Jadwigą Kędzierską, małżeństwo to było bezpotomne.

Źródła

P. Basiński, w: Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918-1919, Poznań 2002; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 4, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2012; „Monitor Polski” nr 259/1932.