Feliks Gwiżdż

Urodził się 12 stycznia 1885 r. w Odrowążu pow. Nowy Targ w rodzinie góralskiej. Syn Wojciecha i Marii z Duszów.

Ukończył szkoły ludowe w Odrowążu i Nowym Targu. Następnie uczył się w gimnazjum św. Anny w Krakowie; maturę uzyskał w tamtejszym IV gimnazjum (1903). Przez krótki okres czasu studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Dziennikarz i literat, twórczość literacką rozpoczął w 1903 r. od współpracy z lwowskim „Tygodnikiem Polskim”. Zajmował się głównie ukazywaniem życia górali, był kontynuatorem twórczości i obserwacji W. Orkana. W latach 1905-1909 redaktor „Kuriera Lwowskiego”, zaś w latach 1909-1912 „Nowej Reformy”.

W 1912 r. zamieszkał w Poroninie i pod wpływem Władysława Orkana zaangażował się w ruchu podhalańskim. W grudniu 1912 r. był współzałożycielem i redaktorem odpowiedzialnym (do 1914 r.) „Gazety Podhalańskiej”.  Jako sekretarz generalny Związku Podhalan rozpoczął zorganizowaną działalność niepodległościową na Podhalu, Spiszu i Orawie. Należał do „Sokoła” w Nowym Targu. Był założycielem Drużyn Podhalańskich i komendantem drużyny w Nowym Targu. 4 maja 1913 r.  wybrany na członka Wydz. Związku Drużyn Podhalańskich, 21 czerwca 1914 r. został jego prezesem.

Członek PSL, od lutego 1914 r. należał do Rady Naczelnej PSL-Piast.

W czasie I wojny światowej 6 sierpnia 1914 r. podporządkował swoją drużynę oddziałom strzeleckim. Razem z nią został przydzielony do baonu uzupełniającego kpt. Andrzeja Galicy. Po jego wcieleniu w skład 4 pp LP 11 maja 1915 r. mianowany chor. piech. ze starszeństwem z 1 grudnia 1914 r. Początkowo speawował funkcję oficera rzchunkowego, a od 14 czerwca także członka komisji kasowej pułku. Od 1 lipca dowodził komp. sztabową pułku. 2 sierpnia wyznaczony do prowadzenia akcji werbunkowej do 4 pp LP w Lublinie, 20 sierpnia awansował na ppor. piech. Współredagował pismo 4 pp LP „Czwartak”, zaś w okresie od sierpnia do października wydawał pismo „Poseł Legionów”. Od 1 września 1915 do 30 kwietnia 1916 r. był zastępcą komendanta placu LP w Lublinie. Przeniesiony do służby liniowej, zajmował stanowisko dowódcy plut. 10 komp. oraz do października 1916 r. adiutanta III baonu 4 pp LP. W sierpniu zachorował na malarię; leczył się w szpitalu w Lublinie, a później w w szpitalu twierdzy nr 5 w Krakowie. Od października oficer werbunkowy w Janowie Lubelskim. 1 grudnia został zastępcą kierownika w Centralnym Biurze Werbunkowym Dep. Wojskowego NKN. W okresie od 10 lutego do 15 kwietnia 1917 r. służył w 9 komp. 4 pp LP. W okresie niemieckiego przeszkalania Legionów dowodził komp. na kursach w Zegrzu i Zambrowie, a po kryzysie przysięgowym – w Przemyślu.

W Polskim Korpusie Posiłkowym dowodził komp. w Bolechowie, a następnie służył w tamtejszym Dowództwie Uzupełnień. Na skutek wypadku 15 lutego 1918 r. zwolniony z wojska.

5 listopada 1918 r. wstąpił do WP i początkowo został przydzielony do PKU w Warszawie. Od 20 grudnia zastępca szefa biura prasowego Naczelnego Dowództwa. 1 września 1919 r. awansowany na por. piech. i przydzielony do Brygady Podhalańskiej, objął następnie kierownictwo ekspozytury WP w Nowym Targu. Rozwinął działalność narodową na terenie Spiszu i Orawy. Awansowany na kpt. piech. (wrzesień 1920); 2 września wyznaczony na kierownika wojskowego referatu plebiscytowego na Spiszu i Orawie z siedzibą w Zakopanem, a potem w Nowym Targu. Jednak jeszcze w tym samym miesiącu przeniesiony do Warszawy, objął funkcję starszego referenta spraw zagranicznych sekcji III (informacyjnej) wydz. propagandy Oddz. II sztabu MSWojsk. 10 czerwca 1921 r. przeszedł do rezerwy. Zweryfikowany jako kpt. rez. piech. z 1 czerwca 1919 r.

Po przeniesieniu do rezerwy powrócił do pracy dziennikarskiej i literackiej. W latach 1923-1925 pracował w „Kurierze Polskim”, po czym do 1928 r. w „Expressie Porannym”. W 1927 r. założył i do 1937 r. redagował tygodnik „Gospodarz Polski”, zaś w latach 1936-1938 był redaktorem „Ziemi Podhalańskiej”. Sprawował też funkcję sekretarza Zw. Zawodowego Literatów Polskich, zaś w latach 30. członka komisji rewizyjnej jego zarządu.                  

Działacz społeczny, w 1922 r. został sekretarzem tworzonego Zw. Legionistów Polskich. Później członek Zarządu Głównego, komisji rewizyjnej i głównego sądu koleżeńskiego. W 1919 r. był założycielem Zw. Podhalan. Od 3 sierpnia 1935 r. do wojny prezes ZG Związku Podhalan. Był także prezesem Towarzystwa Uniwersytetów Wiejskich, członkiem Rady Instytutu Kultury Wsi. W 1936 r. został prezesem Tow. Przyjaciół Słowaków im. L. Štura (potem: Tow. Współpracy Polsko-Słowackiej). Członek zarządu Zw. Ziem Górskich (od listopada 1936 r.).

Związany z obozem piłsudczykowskim, w 1928 r. wybrany na posła z listy BBWR w okręgu wyborczym 43 (pow. Wadowice, Biała, Myślenice, Maków, Żywiec, Nowy Targ). W sejmie pracował w komisjach komunikacyjnej i zagranicznej. Ponownie wybrany w 1930 r., w 1935 r. został senatorem z województwa krakowskiego (i był nim do 1938 r.). Związany z grupą Walerego Sławka, nie mogąc dojść do porozumienia z przywódcami OZN, w 1938 r. wycofał się z życia politycznego, powracając do pracy literackiej.

Podczas okupacji mieszkał w Warszawie i działał w piłsudczykowskiego Konwentu Organizacji Niepodległościowych. Stał na czele jego Rady Naczelnej. Jednocześnie od grudnia 19140 r. służył w ZWZ/AK. Jako „Stryk” zajmował się organizacją służby zdrowia i aprowizacją na Mokotowie i Czerniakowie. Prawdopodobnie w 1943 r. był przypadkowo aresztowany i przejściowo więziony przez Niemców. Podczas powstania warszawskiego zajmował stanowisko komendanta placu V rejonu (Sadyba) obwodu Mokotów. Uczestniczył w walkach do upadku Sadyby (2 września 1944). Uniknął niewoli i w październiku zamieszkał w Krakowie.

W marcu 1945 r. podjął ponownie działalność w ramach Konwentu Organizacji Niepodległościowych na terenie Krakowa. Współredagował pismo „Wolność i Prawda”. 16 sierpnia aresztowany przez NKWD. Wobec amnestii 16 października Wojskowy Sąd Okręgowy w Krakowie umorzył postępowanie, ale wskutek skargi rewizyjnej prokuratora nie został uwolniony. Przebywał w więzieniu przy pl. Inwalidów i przy ul. Senackiej. Skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy na pięć lat więzienia (24 maja 1946), pomimo amnestii był więziony przy ul. Montelupich do 4 października.

Po zwolnieniu wrócił do pracy literackiej. W końcu 1947 r. zaczął prowadzić w Polskim Radiu w Krakowie cykl audycji regionalnych „Zwyrtałowa bacówka pod Wesołym Wierchem”.

Ponownie aresztowany 14 września 1951 r. przez funkcjonariuszy MBP, został osadzony w warszawskim więzieniu mokotowskim.

Zmarł 27 maja 1952 r. w szpitalu więziennym. Pochowany na Cmentarzu Czerniakowskim w Warszawie.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 kl.,  Krzyżem Walecznych i złotym Krzyżem Zasługi, pośmiertnie (2019) otrzymał order Polonia Restituta 1 kl.

Żonaty (od 1909 r.) ze Sławą Pruszyńską, miał córkę Krystynę (25 VII 1909-1978) zamężną Wałowską, a od 1920 r. z Janiną Spokorną, z którą miał syna Andrzeja (5 IV 1923-8 XII 1998), żołnierza AK, prof. prawa na Uniwersytecie Warszawskim oraz Jana (18 VII 1928-11 VIII 1944), który jako kpr. baonu AK „Zośka” poległ w powstaniu warszawskim.