Bojownikom niepodległości

Feliks Józef Ankerstein

(1897–1955)

Ankerstein FeliksUrodził się 15 listopada 1897 r. w Piaskach koło Będzina.Syn Feliksa, nauczyciela, i Janiny z Jankowskich. Brat Stanisława (zob.).

Uczył się w szkole handlowej w Będzinie. Do 1914 r. ukończył sześć klas.

W czasie I wojny światowej od 1 września 1914 r. w Legionach Polskich. Początkowo był żołnierzem baonu uzupełniającego kpt. Leona Berbeckiego, a potem 4 komp. III baonu 1 pp LP. Ranny w maju 1915 r. w czasie walk pod Kozinkiem oraz 23 sierpnia 1915 r. pod Wysokim Litewskim. Do 29 grudnia przebywał w Domu Uzdrowieńców w Kamieńsku, po czym przyjechał do sanatorium w Piszczanach. 3 marca 1916 r. powrócił do komp. 17 października 1916 r. awansował do stopnia kpr. W 1917 r. ukończył szkołę oficerską pułku.

Po kryzysie przysięgowym internowany przez Niemców w Szczypiornie. Zwolniony, podjął służbę w Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1918 r. sprawował funkcję komendanta obwodu w Dąbrowie Górniczej, a potem Ząbkowicach (do 1 listopada).

Po rozbrojeniu okupantów od stycznia 1919 r. w Milicji Ludowej. Był adiutantem okręgu dąbrowskiego.

1 marca 1919 r. przyjęty do WP. W stopniu pchor. od 4 marca 1919 r. był adiutantem baonu i dowódcą komp. w Białostockim pstrz 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. Ranny 16 kwietnia pod Domaszewiczami koło Baranowicz oraz 29 czerwca 1919 r. pod Ordą. Po wyleczeniu się z ran przydzielony do baonu zapasowego Białostockiego pstrz (potem: 79 pp). 1 stycznia 1920 r. mianowany ppor. piech., w maju awansował na por. piech. (z dniem 1 kwietnia).

26 października 1920 r. przydzielony do pracy w Centrali Wychowania Fizycznego (stanowiła ona dowództwo zakonspirowanej POW Górnego Śląska). Przygotowywał do powstania pod względem wojskowym powiat tarnogórski. Podczas III powstania śląskiego od 27 kwietnia 1921 r. dowodził podgrupą „Butrym”. Na jej czele opanował m.in. Olesno i Gorzów Śląski. Z czasem podgrupę tę przeformowano na 8 Pułk Tarnogórski.

Po zakończeniu powstania w lipcu 1921 r. przydzielony do 79 pp. Dowodził komp. i był w zastępstwie dowódcą baonu (20 sierpnia 1921-25 września 1922). Zweryfikowany jako por. piech. z 1 czerwca 1919, sprawował funkcję I oficera sztabu 20 DP. 30 października odkomenderowany do Oddziale V Sztabu Generalnego. Był oficerem do zleceń specjalnych w referacie „A-I”. Od 25 czerwca w sztabie Obozu Warownego Wilno (referent oświatowy, potem pierwszy i drugi oficer sztabu). Awansowany 15 sierpnia 1924 r. na kpt. piech., w Wilnie przebywał do czerwca 1926 r. Następnie dowodził 23 baonem KOP. Od 16 września 1928 r. kierownik referatu WF w Dowództwie KOP. W październiku 1929 r. podjął służbę w Oddziale II Sztabu Głównego. Był referentem, później kierownikiem referatu, a potem kierownikiem grupy V w Ekspozyturze nr 2 w Warszawie (do 1934 r.). Na tym stanowisku zajmował się przygotowywaniem dywersji i sabotażu na Niemcy i państwa zachodnie. Jednocześnie był wykładowcą na VIII kursie informacyjno-wywiadowczym w Oddziale II Sztabu Głównego (1932 r.). W okresie od 10 stycznia do 25 kwietnia 1933 r. przebywał na kursie doskonalącym w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Po 1934 r. kierownik referatu terenowego Ekspozytury nr 2, a od 1937 r. kierownik referatu „A” (potem: „Zachód”) oraz zastępca szefa tej ekspozytury. Był współzałożycielem konspiracyjnej organizacji „Komitet Siedmiu”, „K-7” (17 września 1935 r.), w której kierował sekcją techniczną. 19 marca 1938 r. awansował na mjr. piech. Prowadził operacje skierowane przeciwko Czechom (1938-1939). Był kierownikiem w terenie (do 24 września 1938 r.), po czym przekazał tę funkcję ppłk. Ludwikowi Zychowi i został jego zastępcą oraz dowódcą oddziałów bojowych.

Członek Związku Legionistów Polskich.

Na stanowisku zastępcy szefa ekspozytury wziął udział w kampanii 1939 r., podczas której usiłował prowadzić działalność dywersyjną, bez większego rezultatu. 18 września przekroczył granicę Rumunii. Tam kierował rumuńską placówką łączności z krajem w Ekspozyturze „R” z siedzibą w Bukareszcie ps. „Szczęsny”. Na początku 1940 r. przez Węgry przedostał się do Krakowa, gdzie przeprowadził m.in. trzydniowe szkolenie w zakresie dywersji dla członków Organizacji Orła Białego. Następnie powrócił do Rumunii. Podejrzewany o powiązania z obozem sanacyjnym, został odsunięty od służby w ekspozyturze. Wyjechał do Francji, a po jej upadku 25 czerwca 1940 r. został ewakuowany do Wlk. Brytanii. Do sierpnia przebywał w obozie w Crawford, a potem był dowódcą 2 komp. 8 baonu kadrowego strzelców i pierwszym zastępcą dowódcy baonu (do 1 stycznia 1942 r.). Skierowany na kurs etapowo-poborowy w Kircaldy (1 stycznia-30 narca 1942 r.), po jego ukończeniu sprawował funkcję kierownika magazynu w Centrum Zaopatrzenia Materiałowego 1 Korpusu Polskiego. 2 marca 1944 r. został referentem w sekcji bezpieczeństwa Centrum Wyszkolenia Zarządu Wojskowego. 12 maja 1944 r. odkomenderowany na V kurs unitarny w Burntisland. 2 listopada przeniesiono go na stanowisko p.o. zastępcy szefa samodzielnego. referatu bezpieczeństwa Ośrodka Pracy na Okupacji Zarządu Wojskowego (II rzut).

24 lipca 1946 r. objął funkcję kierownika referatu bezpieczeństwa i policji w Inspektoracie dla Spraw Cywilnych.

Od 9 września w Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Z dniem 8 września 1948 r. został zeń zwolniony.

Po II wojnie światowej zamieszkał w Londynie.

Zmarł 2 lutego 1955 r. i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu St. Mary`s kwat. EF.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości z mieczami, czterokrotnie Krzyżem Walecznych i złotym Krzyżem Zasługi.

Żonaty z Haliną Barbarą Jeszczynow.

Źródła

CAW, I.482.78-7466; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków-Warszawa-Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 2, t. I Uzupełnienia, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2011, 2014; IV Lista strat Legionów Polskich, Piotrków 1916; T. Dubicki, A. Suchcitz, Oficerowie wywiadu WP i PSZ w latach 1939-1945 t. I, Warszawa 2009; M. Gałęzowski, Na wzór Berka Joselewicza. Żołnierze i oficerowie pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, Warszawa 2010; K. Grodziska, Polskie groby na cmentarzach Londynu, Kraków 1995; „Monitor Polski” 1931, nr 18; V Lista strat Legionów Polskich, Piotrków 1916; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; S. Rostworowski, Bitwy mojego życia 1914-1944, Warszawa 2001; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; Z. Zarzycka, w: Encyklopedia powstań śląskich, Opole 1982.