Ferdynand Goetel

Urodził się 15 maja 1890 r. w Suchej Beskidzkiej. Syn Walentego, kolejarza, i Julii z Köhlerów. Brat Walerego (zob.).

Od 1900 r. uczył się w gimnazjum św. Anny w Krakowie, z którego został usunięty. Od 1903 r. kształcił się w V gimnazjum we Lwowie. Od 1905 r. należał do koła samokształceniowego, po czym był członkiem Zw. Socjalistycznej Młodzieży Szkół Średnich Galicji Wschodniej, w której sprawował funkcję sekretarza. Od czerwca 1905 r. działał w organizacji „Promień”. Uczestniczył w demonstracjach pod konsulatami niemieckim i rosyjskim, w związku z czym przeniesiono go do VI gimnazjum. Wkrótce przeniósł się do Korpusu Kadetów we Lwowie, a w 1906 r. podjął naukę w I Szkole Realnej w Krakowie. Po jej ukończeniu w latach 1908-1912 studiował architekturę na Wydz. Budowlanym politechniki w Wiedniu, jednak studiów nie ukończył.

W trakcie studiów w 1908 r. wstąpił do organizacji akademickiej „Spójnia”, a potem należał do „Promienia”, „Filarecji” i Zw. Strzeleckiego.

Uczestniczył w zjeździe niepodległościowców, zwanym I Konferencją Irredentystów Polskich w Zakopanem (25-26 sierpnia 1912 r.), gdzie uchwalono powołanie Polskiego Skarbu Wojskowego.

W tym czasie należał do polskiego klubu narciarskiego, uczestniczył w kilku wyprawach narciarskich w Radstädter Tauern. Jednocześnie (1907-1914) był czynnym taternikiem. Od 1907 r. członek Klubu Kilimandżaro, od 1908 r. Sekcji Turystycznej Polskiego Tow. Tatrzańskiego. Uczestniczył w pierwszych wejściach na Zasłonistą Turnię (1908 r.) i na Wielką Kapałkową Turnię z Doliny Śnieżnej w Tatrach (1909 r.).

Po ukończeniu studiów w 1912 r. zamieszkał w Warszawie.

W czasie I wojny światowej jako poddany austriacki w listopadzie 1914 r. internowany, po czym został zesłany do Taszkentu. Zwolniony z internowania w lutym 1915 r., pracował jako robotnik, a następnie projektant i nadzorca budowlany w wydz. budowy dróg w urzędzie kolonizacyjnym. Do późnej jesieni tego roku pozostawał w obozie Dżunusz Kała. Następnie powrócił do Taszkentu. Uczestniczył w działalności stow. pomocy ofiarom wojny i patronacie jeńców cywilnych. Po rewolucji lutowej 1917 r. w Rosji wszedł w skład Komitetu Organizacyjnego Zjazdu Polaków z Turkiestanu. Po przewrocie bolszewickim w 1917 r. z ramienia PPS-Frakcji Rewolucyjnej wszedł w skład Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich w Taszkencie. Po rozwiązaniu urzędu kolonizacyjnego pracował w oddziale kwaterunkowym Armii Czerwonej. Wcielony w 1920 r. do Armii Czerwonej. Po dezercji (1920 r.) z rodziną przez Iran, Indie (gdzie przez siedem miesięcy przebywał w obozie internowanych w Belguam) i Anglię w styczniu 1921 r. powrócił do Polski.

Zamieszkał w Krakowie. Od 1 marca 1921 do 30 kwietnia 1925 r. pracował jako sekretarz w Akademii Górniczej. Jednocześnie zajmował się dziennikarstwem. W latach 1922-1926 redaktor naczelny „Przeglądu Sportowego”. W 1925 r. zamieszkał w Warszawie, pracował jako redaktor miesięcznika „Naokoło Świata” (1925-1926). Podróżował (do 1930 r.) po Egipcie i Islandii. W latach 1932-1933 redagował „Polskę Twórczą”. Od 1937 r. redaktor naczelny „Kuriera Porannego”.

Literat, w latach 1926-1933 prezes PEN-Clubu, a w latach 1932-1939 r. Zw. Zawodowego Literatów Polskich. Członek Syndykatu Dziennikarzy Krakowskich, Tow. Literatów i Dziennikarzy Polskich i Polskiej Akademii Literatury. W 1929 r. otrzymał państwową nagrodę literacką za powieść Serce lodów. Pomysłodawca nazwy Obóz Zjednoczenia Narodowego.

Członek Ogólnopolskiego Komitetu Pożyczki Obrony Przeciwlotniczej.

Podczas II wojny światowej we wrześniu 1939 r. był kierownikiem sekcji propagandy Obywatelskiego Komitetu Pomocy Ludności Warszawy. Organizował filmową i fotograficzną dokumentację obrony Warszawy. Po zakończeniu walk pozostał w Warszawie. Działał w sekcji literackiej Stołecznego Komitetu Samopomocy Społecznej. Na początku 1940 r. na rozkaz władz okupacyjnych jako prezes Zw. Zawodowego Literatów Polskich zarejestrował się w Propagandaamt, co spotkało się z potępieniem władz konspiracyjnych. Przejściowo (w lutym 1941 r.) był więziony przez Niemców na Pawiaku. Omówił podpisania volkslisty, mimo to został zwolniony. Brał udział w działalności konspiracyjnej piłsudczyków. W latach 1943-1944 wspólnie z Wilamem Horzycą redagował konspiracyjne pismo „Nurt”.

W kwietniu 1943 r. za wiedzą Delegatury Rządu na Kraj wziął udział w zorganizowanej przez Niemców misji, która badała groby polskich oficerów w Katyniu. Z tego też powodu był oskarżany przez komunistów o kolaborację z Niemcami i ścigany listami gończymi.

Podczas powstania warszawskiego 15 września 1944 r. opuścił Warszawę. Początkowo przebywał w obozie przejściowym w Pruszkowie, skąd wkrótce został zwolniony. Przedostał się do Krakowa, gdzie po jego zajęciu przez Sowietów przez rok ukrywał się w klasztorze Karmelitów Bosych, po czym jesienią 1945 r. podjął decyzję o ucieczce z Polski. Jako „Johan Menten” przez Czechosłowację i Bawarię przedostał się do 2 Koprusu Polskiego we Włoszech. Oczyszczony przez specjalną komisję z zarzutów kolaboracji, w końcu lata 1946 r. został oficerem prasowym korpusu. W tym też roku przybył do Londynu, gdzie po demobilizacji zamieszkał na stałe.

Członek piłsudczykowskiej Ligi Niepodległości Polski, publikował m.in. w londyńskich „Wiadomościach” i paryskiej „Kulturze”. Jako publicysta polemizował z zachodnimi politykami, którzy pozostawiali Polskę w sferze wpływów wschodnich. Był pierwszym laureatem Nagrody im. Herminii Naglerowej, przyznanej przez Zw. Pisarzy Polskich na Obczyźnie za całokształt twórczości (1957). W 1959 r. wybrany przez czytelników „Wiadomości” do „Akademii Grydzewskiego”, przyznającej nagrody za książki wydane na uchodźstwie. W PRL władze komunistyczne obłożyły jego twórczość całkowitą cenzurą. W czasie konfliktu gen. Władysława Andersa z prezydentem Augustem Zaleskim opowiedział się po stronie tego ostatniego.

Członek Zw. Pisarzy Polskich na Obczyźnie.

Zmarł 24 listopada 1960 r. w Londynie i został pochowany na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzysku w Zakopanem.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 3 kl., Medalem Niepodległości i złotym Wawrzynem Akademickim PAL.

Opublikował: Patrząc wstecz. Pamiętnik (2 wyd.).

Żonaty (od 1917 r.) z Jadwigą Madalińską, miał syna Janusza (1917-1921) oraz córki Julię (ur. 1918) zamężną Kulczycką i Marię (1922-1986) zamężną Kopff. W związku z Haliną Winowską miał córkę Elżbietę (ur. 27 II 1942) zamężną Dąbkowską, aktorkę, i syna Romana (ur. 1944), fotografa.