Franciszek Adamanis

Urodził się 4 października 1900 r. w Libawie na Łotwie (od 1917 Lipawa). Syn Antoniego (1919), robotnika, oraz Teresy z Laudańskich. Miał pięcioro rodzeństwa, dwie siostry i trzech braci, między innymi młodszego Feliksa (zob.). Początkowo uczył się w rosyjskiej szkole kolejowej i gimnazjum w Libawie. W szkółce parafialnej wraz z rodzeństwem uczył się  języka polskiego i historii.

Po wybuchu I wojny światowej wraz z rodzicami przeniósł się do Homla, gdzie w 1918 r. uzyskał maturę. Dzięki bratu Feliksowi, od 1 października 1918 służył w Polskiej Organizacji Wojskowej w Homlu. W maju 1920 r. przeszedł przez front bolszewicki i wstąpił do Wojska Polskiego. Brał udział w wojnie z Rosją bolszewicką, w stopniu szer. W roku 1921 został zdemobilizowany. Zamieszkał w Poznaniu, gdzie po śmierci ojca zamieszkała w 1919 roku jego matka. Pracował w Urzędzie Organizacji Pożyczki Państwowej w charakterze pomocnika manipulanta, następnie był kancelistą,  potem księgowym w Spółdzielni Spożywców „Zgoda” (15 maja 1922 – 15 października 1926). Równolegle  latach 1923–1927 studiował farmację na Uniwersytecie Poznańskim. Po uzyskaniu tytułu magistra farmacji podjął pracę w przemyśle (od stanowiska chemika analityka do kierownika S.A. „Akwawit”). W roku 1930 za namową prof. Konstantego Hrynakowskiego rozpoczął pracę w Katedrze Chemii Farmaceutycznej Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie w roku 1932 uzyskał doktorat filozofii. W tym czasie zorganizował Zakład Chemii Toksycznej i Sądowej gdzie prowadził wykłady i ćwiczenia. 16 listopada 1936 r. uzyskał habilitację na podstawie pracy „Związki cząsteczkowe mocznika i jego pochodnych zsubstancjami stosowanymi w farmacji”. W latach 1932–1937 był sekretarzem oddziału poznańskiego Polskiego Towarzystwa Chemicznego. Brał udział w licznych krajowych i zagranicznych zjazdach naukowych, jak: XIVZjazd Lekarzy i Przyrodników Polskich w Poznaniu (1933), III Zjazd Chemików we Lwowie (1934), IX i X Międzynarodowy Kongres Chemii Czystej i Stosowanej w Madrycie (1934) i w Rzymie (1938). W roku 1938 (po śmierci prof. Hrynakowskiego) objął kierownictwo Katedry Chemii Farmaceutycznej.  Redaktor Encyklopedii farmaceutycznej, autor licznych publikacji fachowych.

Po wybuchu II wojny światowej, brał udział w organizowaniu tajnego Związku Harcerstwa Polskiego w Poznaniu, który przyjął nazwę Szare Szeregi. W nocy 20/21 kwietnia 1940 r. został aresztowany przez gestapo. Początkowo był więziony w Forcie VII w Poznaniu, następnie w obozach koncentracyjnych KL Dachau (25 kwietnia – 6 czerwca 1940) i KL Mauthausen-Gusen (do 5 maja 1945). Jako jeden z pierwszych więźniów budował baraki dla powstającego obozu, pracował w kamieniołomach, przy budowie torów kolejowych, przy wykopaliskach archeologicznych w zamku Spielberg, jako tłumacz i pisarz w bloku szpitalnym przeznaczonym dla Rosjan oraz w bloku ogólnym, zwanym „blokiem śmierci”. Uruchomił tajną wytwórnię płynów parenteralnych, wytwarzał też węgiel drzewny dla chorych na biegunkę. Uczestniczył w obozowej tajnej działalności oświatowej; wykładał chemię i farmację na zorganizowanym przez Polaków konspiracyjnym „uniwersytecie chodzonym”, podczas wymarszu więźniów na roboty. Był też opiekunem obozowej młodzieży.

Po wojnie prowadził aptekę w szpitalu dla byłych więźniów w Polskim Ośrodku w Linzu (do 10 sierpnia 1945). Do Poznania powrócił 24 sierpnia. Od 1 września ponownie kierował Katedrą Chemii Farmaceutycznej. 7 października został mianowany prof. nadzwyczajnym, 9 czerwca 1958 r. zwyczajnym. Równolegle w latach  1948–1954 kierował działem naukowym w Państwowym Instytucie Naukowym Leczniczych Surowców Roślinnych w Poznaniu. W latach 1950–1951 sprawował funkcję prodziekana Wydziału Farmaceutycznego,  1951–1953 dziekana tego Wydziału, 1956–1962 prorektora ds. nauczania Akademii Medycznej w Poznaniu. Był członkiem Zarządu Poznańskiego Towarzystwa Chemicznego (1946–1947), współpracownikiem komisji nauk farmaceutycznych Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie (1949–1952), członkiem komitetu nauk farmaceutycznych Polskiej Akademii Nauk (1947–1951), członkiem wydziału IV Poznańskiego Towarzystwa Naukowego i przewodniczącym komisji nauk farmaceutycznych tego towarzystwa (1956–1960), członkiem komisji farmakopei polskiej (1952–1954), członkiem i pierwszym przewodniczącym oddziału poznańskiego (1950–1960) oraz prezesem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego (od 1960), wieloletnim członkiem komitetu redakcyjnego Farmacji Polskiej oraz konsultantem wojewódzkim ds. farmacji. W latach 1961–1962 należał do Amerykańskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. Należał do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, gdzie został w wybrany do Sądu Koleżeńskiego. Wchodził w skład Prezydium Komitetu Miejskiego Frontu Jedności Narodu. W roku 1958 otrzymał nagrodę naukową miasta Poznania w dziedzinie nauk matematyczno-przyrodniczych.

Zmarł 14 kwietnia 1962 r. w Poznaniu, został pochowany  na cmentarzu na Junikowie (pole 7, rząd 2, grób 1).