Franciszek Adamanis

Urodził się 4 października 1900 r. w Libawie na Łotwie (od 1917 Lipawa). Syn Antoniego (1919), robotnika, oraz Teresy z Laudańskich. Miał pięcioro rodzeństwa, dwie siostry i trzech braci, między innymi młodszego Feliksa (zob.). Początkowo uczył się w rosyjskiej szkole kolejowej i gimnazjum w Libawie. W szkółce parafialnej wraz z rodzeństwem uczył się  języka polskiego i historii.

Po wybuchu I wojny światowej wraz z rodzicami przeniósł się do Homla, gdzie w 1918 r. uzyskał maturę. Dzięki bratu Feliksowi, od 1 października 1918 służył w Polskiej Organizacji Wojskowej w Homlu. W maju 1920 r. przeszedł przez front bolszewicki i wstąpił do Wojska Polskiego. Brał udział w wojnie z Rosją bolszewicką, w stopniu szer. W roku 1921 został zdemobilizowany. Zamieszkał w Poznaniu, gdzie po śmierci ojca zamieszkała w 1919 roku jego matka. Pracował w Urzędzie Organizacji Pożyczki Państwowej w charakterze pomocnika manipulanta, następnie był kancelistą,  potem księgowym w Spółdzielni Spożywców „Zgoda” (15 maja 1922 – 15 października 1926). Równolegle  latach 1923–1927 studiował farmację na Uniwersytecie Poznańskim. Po uzyskaniu tytułu magistra farmacji podjął pracę w przemyśle (od stanowiska chemika analityka do kierownika S.A. „Akwawit”). W roku 1930 za namową prof. Konstantego Hrynakowskiego rozpoczął pracę w Katedrze Chemii Farmaceutycznej Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie w roku 1932 uzyskał doktorat filozofii. W tym czasie zorganizował Zakład Chemii Toksycznej i Sądowej gdzie prowadził wykłady i ćwiczenia. 16 listopada 1936 r. uzyskał habilitację na podstawie pracy „Związki cząsteczkowe mocznika i jego pochodnych zsubstancjami stosowanymi w farmacji”. W latach 1932–1937 był sekretarzem oddziału poznańskiego Polskiego Towarzystwa Chemicznego. Brał udział w licznych krajowych i zagranicznych zjazdach naukowych, jak: XIVZjazd Lekarzy i Przyrodników Polskich w Poznaniu (1933), III Zjazd Chemików we Lwowie (1934), IX i X Międzynarodowy Kongres Chemii Czystej i Stosowanej w Madrycie (1934) i w Rzymie (1938). W roku 1938 (po śmierci prof. Hrynakowskiego) objął kierownictwo Katedry Chemii Farmaceutycznej.  Redaktor Encyklopedii farmaceutycznej, autor licznych publikacji fachowych.

Po wybuchu II wojny światowej, brał udział w organizowaniu tajnego Związku Harcerstwa Polskiego w Poznaniu, który przyjął nazwę Szare Szeregi. W nocy 20/21 kwietnia 1940 r. został aresztowany przez gestapo. Początkowo był więziony w Forcie VII w Poznaniu, następnie w obozach koncentracyjnych KL Dachau (25 kwietnia – 6 czerwca 1940) i KL Mauthausen-Gusen (do 5 maja 1945). Jako jeden z pierwszych więźniów budował baraki dla powstającego obozu, pracował w kamieniołomach, przy budowie torów kolejowych, przy wykopaliskach archeologicznych w zamku Spielberg, jako tłumacz i pisarz w bloku szpitalnym przeznaczonym dla Rosjan oraz w bloku ogólnym, zwanym „blokiem śmierci”. Uruchomił tajną wytwórnię płynów parenteralnych, wytwarzał też węgiel drzewny dla chorych na biegunkę. Uczestniczył w obozowej tajnej działalności oświatowej; wykładał chemię i farmację na zorganizowanym przez Polaków konspiracyjnym „uniwersytecie chodzonym”, podczas wymarszu więźniów na roboty. Był też opiekunem obozowej młodzieży.

Po wojnie prowadził aptekę w szpitalu dla byłych więźniów w Polskim Ośrodku w Linzu (do 10 sierpnia 1945). Do Poznania powrócił 24 sierpnia. Od 1 września ponownie kierował Katedrą Chemii Farmaceutycznej. 7 października został mianowany prof. nadzwyczajnym, 9 czerwca 1958 r. zwyczajnym. Równolegle w latach  1948–1954 kierował działem naukowym w Państwowym Instytucie Naukowym Leczniczych Surowców Roślinnych w Poznaniu. W latach 1950–1951 sprawował funkcję prodziekana Wydziału Farmaceutycznego,  1951–1953 dziekana tego Wydziału, 1956–1962 prorektora ds. nauczania Akademii Medycznej w Poznaniu. Był członkiem Zarządu Poznańskiego Towarzystwa Chemicznego (1946–1947), współpracownikiem komisji nauk farmaceutycznych Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie (1949–1952), członkiem komitetu nauk farmaceutycznych Polskiej Akademii Nauk (1947–1951), członkiem wydziału IV Poznańskiego Towarzystwa Naukowego i przewodniczącym komisji nauk farmaceutycznych tego towarzystwa (1956–1960), członkiem komisji farmakopei polskiej (1952–1954), członkiem i pierwszym przewodniczącym oddziału poznańskiego (1950–1960) oraz prezesem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego (od 1960), wieloletnim członkiem komitetu redakcyjnego Farmacji Polskiej oraz konsultantem wojewódzkim ds. farmacji. W latach 1961–1962 należał do Amerykańskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. Należał do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, gdzie został w wybrany do Sądu Koleżeńskiego. Wchodził w skład Prezydium Komitetu Miejskiego Frontu Jedności Narodu. W roku 1958 otrzymał nagrodę naukową miasta Poznania w dziedzinie nauk matematyczno-przyrodniczych.

Zmarł 14 kwietnia 1962 r. w Poznaniu, został pochowany  na cmentarzu na Junikowie (pole 7, rząd 2, grób 1).

Autor 90 publikacji naukowych z zakresu analizy termicznej, problematyki fitochemicznej oraz analizy i trwałości leków, także podręczników akademickich „Chemia farmaceutyczna” i „Chemia leków”.

Odznaczony Medalem Niepodległości (1933), Medalem za wojnę 1918–1920, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (w PRL),  pośmiertnie Krzyżem Oświęcimskim (1986).

Żonaty (od 1926) ze studentką farmacji Janiną Ferchmin, miał córki Antoninę, lekarza, Barbarę, fizyka oraz Krystynę, technika ogrodnictwa.

Od roku 1992 jego imię nosi biblioteka Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Poznaniu. Jego imię nadano aptece nr 32 w Poznaniu przy ul. Strzeleckiej 31 i aptece nr 231 w Tychach.