Bojownikom niepodległości

Franciszek Gryzel

(1882-1943)

Urodził się 6 października 1882 r. w Pabianicach. Syn Franciszka i Antoniny ze Stachlewskich. Brat Feliksa (zob.). Szwagier Aleksandry Szora (zob.).

Ukończył szkołe elementarną.

Od 1905 r. w PPS ps. „Czarny”, „Szwarc”. Był członkiem komitetu lokalnego partii w Pabianicach. Skazany w 1906 r. na katorgę, zbiegł za granicę.

Po krótkotrwałym pobycie w Niemczech i Norwegii zamieszkał w Kopenhadze. Tam aktywny w środowisku Polaków; współorganizował Polskie Tow. Samokształceniowe, założył grupę PPS-Frakcji Rewolucyjnej. W 1914 r. powrócił do kraju.

W czasie I wojny światowej od 1914 r. w Legionach Polskich. Służył w 1 pp LP. Po bitwie pod Krzywopłotami (16-19 listopada) ciężko zachorował. Jako niezdolny do służby w 1915 r. zwolniony z Legionów, powrócił do Pabianic, gdzie organizował POW. Był współzałożycielem Robotniczego Stow. Oświatowego „Światło” w Pabianicach.

W niepodległej Polsce w 1919 r. z listy PPS wszedł w skład Rady Miejskiej Pabianic i został przewodniczącym frakcji radnych tej partii.

Działacz związkowy; w 1919 r. na IV Zjeździe Zw. Zawodowego Robotników i Robotnic Przemysłu Włóknistego w Łodzi został wybrany zastępcą sekretarza Zarządu Głównego, a w 1920 r. został sekretarzem. Na V Zjeździe (1921 r.) powtórnie wybrany do Zarządu Głównego, a potem do Komitetu Wykonawczego. Na II Zjeździe Okręgowej Komisji Zw. Zawodowych (19 marca 1922 r.) powołany do zarządu i na przewodniczącego Oddziału Łódzkiego.

W latach 1924-1932 zajmował stanowisko burmistrza Konstantynowa koło Łodzi.

Członek PPS, po rozłamie w partii od 1928 r. w PPS d. Frakcji Rewolucyjnej. W 1930 r. został członkiem jej Okręgowego Komitetu Robotniczego Łódź-Podmiejska oraz gospodarzem Rady Wojewódzkiej.

Po utworzeniu Zw. Zwiazków Zawodowych był działaczem centrali, w 1931 r. wszedł w skład Rady Naczelnej. Od czerwca 1932 r. prezes Zarządu Głównego Zw. Związków Zawodowych Włókniarzy.

W 1933 r. zamieszkał w Gdyni. Pracował jako biuralista w Komisariacie Rządu. W 1939 r. powrócił do Pabianic.

Podczas II wojny światowej brał udział w działalności konspiracyjnej.

Zmarł 15 sierpnia 1943 r. w Pabianicach.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 64/1937
Źródła

„Monitor Polski” nr 64/1937; M. Nartonowicz-Kot, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987.