Bojownikom niepodległości

Franciszek Jeżowski

(1893–po 1945)

Urodził się 27 grudnia 1893 r. w Piwnicznej (obecnie Piwniczna-Zdrój) pow. Nowy Sącz. Syn Miechała i Emilii z Maślonków.

W latach 1900–1904 uczył się w szkole ludowej w Piwnicznej, a następnie do 1911 r. w szkole realnej w Krakowie lub Lwowie. Następnie kształcił się w Wiedniu i tam w 1912 r. uzyskał maturę. Podjął studia na Politechnice Lwowskiej.

Od 1913 r. należał do Polskich Drużyn Strzeleckich w Nowym Sączu i Krakowie.

W czasie I wojny światowej od sierpnia 1914 r. w oddziałach strzeleckich i Legionach Polskich. Od 16 sierpnia do 6 września w stopniu kpr. służył w sformowanej w Nowym Sączu komp. strzeleckiej. Następnie w 13 komp. 2 pp LP. Uczestniczył w kampanii karpackiej. Od 15 kwietnia 1915 r. służył w 1 komp. baonu uzupełniającego kpt. Szczęsnego Rucińskiego (potem: kpt. Franciszka Sikorskiego). 10 maja baon ten wszedł w skład formowanego 4 pp LP. Służył w 8 komp. W jej składzie 15 lipca wyruszył na front. Uczestniczył w działaniach na Lubelszczyźnie i Wołyniu. Awansowany 27 sierpnia 1915 r. na plut., a 24 grudnia na sierż. Z dniem 1 lipca 1916 r. mianowany chor. piech. Dowodził plut., był adiutantem baonu i dowódcą komp.

Po kryzysie przysięgowym w Legionach 15 lub 17 września 1917 r. wcielony do armii austro-węgierskiej. Początkowo był dowódcą plut. w formacji marszowej 4 Armii we Włodzimierzu Wołyńskim. Od października do 31 grudnia 1917 r. przebywał na kursie oficerów rezerwy w Radymnie. Po jego ukończeniu został dowódca plut. w baonie zapasowym 20 pp, gdzie ukończył kurs miotaczy min. Wysłany na front włoski, od 20 lub 28 marca do czerwca 1918 r. służył w baonie karnym 62 pp. Przeniesiony na stanowisko oficera wywiadowczego do 20 pp, 15 września zachorował na malarię. 4 listopada opuścił szpital i następnego dnia wstąpił do Wojska Polskiego.

15 listopada mianowany ppor. piech., od 20 listopada był adiutantem II baonu 4 pp leg. Uczestniczył w walkach z Ukraińcami w okolicach Lwowa. 1 stycznia 1919 r. objął dowództwo 7 komp., żaś 20 stycznia został adiutantem tego pułku. Od 20 maja adiutant 2 pp leg, zaś od 25 maja – grupy 2 pp leg w Jabłonnie. Od 7 czerwca do 15 lipca pozostawał w dyspozycji sztabu 2 DP Leg. Ukończył kurs adiutantów sztabowych w Warszawie. Uczestniczył w walkach z bolszewikami na froncie litewsko-białoruskim. 19 października został dowódcą II baonu 4 pp leg. Na jego czele stał do końca wojny z bolszewikami. Wyróżnił się podczas walk odwrotowych pod Cichą Wodą i nad Narewką (20 lipca 1920), pod Kukiełkami (2e3-24 września), w czasie natarcia na Kołłątaje (25 września) i Mołodeczno (12 października). 19 sierpnia 1920 r. zatwierdzony w stopniu kpt. piech. (z dniem 1 kwietnia).

W 1921 r. ukończył kurs szkoleniowy dla oficerów przy 3 Armii w Grodnie, po czym powrócił do pułku. Zweryfikowany jako kpt. piech. z 1 czerwca 1919 r., 22 lipca 1922 r. przeniesiono go na dowódc® baonu 82 pp. 1 września przeszedł do rezerwy. Wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego we Lwowie z 28 lutego 1925 r. został pozbawiony stopnia oficerskiego.

W grudniu 1922 r. podjął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej, które kontynuował we Lwowie. W drugiej połowie 1925 r. ze względu na stan zdrowia i trudnej sytuacji materialnej oraz osobistej przerwał studia.

W grudniu 1925 r. jako urzędnik podjął pracę w Zakładach Ubezpieczeń od Ognia w Stanisławowie. W 1931 r. został przeniesiony na analogiczne stanowisko do Lublina. Był tam m.in. „redaktorem prowincjonalnym” pisma „Nasze Sprawy”, organu Związku Pracowników Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych. W końcu 1936 r. został wiceprezesem Rady Okręgowej „Unii” Związków Zawodowych Pracowników Umysłowych w Lublinie.

Działacz BBWR w Stanisławowie. Należał do Związku Legionistów Polskich, uczestniczył w pracach Koła 4 pp LP oraz Związku Strzeleckiego.

Podczas II wojny światowej przebywał we Lwowie. Prawdopodobnie od 1941 r. należał do piłsudczykowskiej organizacji konspiracyjnej Wierni Polsce ppłk. Jana Sokołowskiego. Był jego zastępcą we lwowskim Konwencie Organizacji Niepodległościowych (KON). Uczestniczył w tworzeniu Karpackich Oddziałów Bojowych. W lutym 1945 r. wyjechał z Lwowa do Krakowa, gdzie nadal działał w KON. Po rozbiciu grupy Feliksa Gwiżdża przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa (sierpień 1945) uniknął aresztowania. Prawdopodobnie wyjechał do Koszalina.

Dalsze jego losy są nieznane.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości i dwukrotnie Krzyżem Walecznych.

Źródła

W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny t. 2, Warszawa 2006; Czwarty Pułk Piechoty Legionów 1806–1966, Londyn [1965]; M. Gałęzowski, Wierni Polsce. Ludzie konspiracji piłsudczykowskiej 1939–1947, Warszawa 2005; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; „Monitor Polski” nr 177/1938; Rocznik oficerski 1923, 1924.