Bojownikom niepodległości

Franciszek Joniak

(1894–1921)

Franciszek JoniakUrodził się 4 czerwca 1894 r. w Boryniczach pow. Bóbrka. Syn Marcina, kolejarza, oraz Michaliny z Grabowskich.

Uczył się w IV gimnazjum we Lwowie, po czym podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego.

W 1910 r. zorganizował Oddział Ćwiczebny w swoim gimnazjum, od maja 1911 r. należał do IV Lwowskiej Drużyny Skautowej. Należał do PDS, uczestniczył w I międzyzaborowym kursie instruktorskim PDS we Lwowie (29 czerwca-15 lipca 1912). 23 czerwca 1914 r. został mianowany podoficerem plutonowym.

W czasie I wojny światowej od 1914 r. w Legionach Polskich ps. „Nowina”. Służył w 1 pp LP. We wrześniu 1914 r. dowodził I plut. 4 komp. I baonu. Chory, do 30 maja 1915 r. leczył się w szpitalu zorganizowanym w szkole męskiej w Teplicach i w Meranie. Następnie był dowódcą I plut. 2 komp. 5 pp LP. Wyróżnił się pod Stawyhorożem (1 października 1915), kiedy to na czele swojego plut. odbił z rąk rosyjskich austriacką baterię artylerii. 1 stycznia 1917 r. mianowany chor. piech. Od 18 lipca sprawował funkcję oficera broni 5 pp LP.

Po kryzysie przysięgowym w Legionach we wrześniu 1917 r. wcielony do armii austro-węgierskiej, z której zdezerterował i podjął służbę w POW ps. „Sieradzki”. Był szefem sztabu okręgu lwowskiego, we wrześniu przejściowo sprawował funkcję jego komendanta.

Od 27 listopada 1918 r. w Wojsku Polskim. 17 grudnia uzyskał nominację na ppor. piech. Brał udział w walkach z bolszewikami. Od lipca 1920 r. służył w 4 psp, awansując w październiku do stopnia kpt. piech. (z dniem 1 kwietnia). Ze względu na chorobę (gruźlica) w końcu roku wyjechał na leczenie do sanatorium w Rajczy.

Zmarł 1 lutego 1921 r. w Rajczy i został pochowany na tamtejszym cmentarzu.

Pośmiertnie odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości i dwukrotnie Krzyżem Walecznych.

Rodziny nie założył.

Źródła

CAW, akta Virtuti Militari 37-2836; H. Bagiński, U podstaw organizacji Wojska Polskiego 1908–1914, Warszawa 1935; W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny t. 2, Warszawa 2006; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; Lista strat Legionu Polskiego. Od 1 maja do 1 lipca 1915, Piotrków 1915; „Monitor Polski” nr 293/1932; Obrona Lwowa 1-22 listopada 1918 t. 1, Lwów 1933; B. Polak, w: Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945 t. II (1914–1921) cz. 2, Koszalin 1993; K. Stepan, Prawie jak słownik, „Mars” t. 20/2006.