Bojownikom niepodległości

Franciszek Ksawery Władysław Antoniewski–Raczyński

(1889-1981)

Antoniewski-Raczyński FranciszekUrodził się 6 października 1889 r. we wsi Model pow. Gostynin. Syn Franciszka i Apolonii z d. Franke.

Od 1901 r. uczył się w szkole realnej w Łowiczu, z której za udział w strajku szkolnym (1905 r.) został wydalony. Przeniósł się wówczas do Warszawy, gdzie kształcił się prywatnie. Od 1909 do 1913 r. uczył się w Szkole Mechaniczno-Technicznej Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda w Warszawie (ukończył trzy semestry).

Od 1911 r. należał do „Zarzewia”, a od 1912 r. do Polskich Drużyn Strzeleckich ps. „Mateusz Raczyński”. Był w nich komendantem zastępu w swojej szkole. Od 3 do 24 stycznia 1914 r. przebywał na kursie instruktorskim PDS w Rabce. Po jego ukończeniu mianowany podoficerem, po czym został przydzielony do szkoły podchorążych w Warszawie.

W czasie I wojny światowej w Polskiej Organizacji Wojskowej. W lutym 1915 r. był komendantem okręgu siedleckiego, a także do końca okupacji rosyjskiej członkiem okręgowego Oddziału Lotnego. Potem (od końca sierpnia) w Legionach Polskich (1 komp. VI baonu 7 pp LP).

Por. Antoniewski Franciszek (pseudonim Raczyński) wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej w Warszawie we wrześniu 1914 r. Został kierownikiem wywiadu na terenie miasta Warszawy. Na stanowisku tem trwając przeszło pół roku w najcięższych warunkach konspiracji okazywał zawsze zupełną pogardę niebezpieczeństwa i gotowość poświęcenia. Organizator sprężysty, pracownik odpowiedzialny, przeprowadza szereg akcji wywiadowczych, biorąc w nich udział osobiście i świecąc zawsze własnym przykładem. Na stanowisku tem dostarcza szereg wiadomości niezwykle cennych,, których zdobycie zawdzięczał wyłącznie osobistemu męstwu. Należy specjalnie podkreślić wywiad przeprowadzony na terenie kwatery Głównej wojsk rosyjskich z niesłychaną zimną krwią i męstwem.

Odkomenderowany do Okręgu Siedleckiego jako komendant okręgu przeprowadza organizację okręgu i pracuje w najcięższych warunkach. Szereg wywiadów taktycznych przeprowadzonych na bezpośrednich tyłach rosyjskich daje dostateczną ilustrację jego odwagi i gotowości poświęcenia. W charakterze komendanta okręgu w chwili cofania się wojsk rosyjskich organizuje oddziały zbrojne mające na celu obronę ludności przed przymusową ewakuacją i gwałtami. Po uwolnieniu kraju zgłasza się do szeregów I Brygady Legjonów Polskich, gdzie pełni dalszą służbę zawsze zachowując się z wybitnem męstwem [z wniosku kpt. Konrada Libickiego na order Virtuti Militari].

W listopadzie odkomenderowany do POW. We wrześniu 1917 r. aresztowany przez Niemców, został osadzony w warszawskiej cytadeli.

W lipcu 1918 r. uwolniony, wobec złego stanu zdrowia uzyskał bezterminowy urlop.

Od sierpnia 1919 r. w Wojsku Polskim. Mianowany 1 grudnia ppor. piech., służył w Oddziale II Naczelnego Dowództwa.

W czerwcu 1921 r. oficer Oddziału III sztabu MSWojsk. Zweryfikowany jako por. piech. z 1 czerwca 1919, w 1923 r. był odkomenderowany na dwa lata do Oficerskiej Szkoły Topograficznej. Następnie służył w Wojskowym Instytucie Geograficznym (1924, 1928, 1932). 1 stycznia 1928 r. awansował na kpt. geogr. 31 października 1935 r. przeniesiony w stan spoczynku.

Był współpracownikiem Encyklopedii Wojskowej.

Podczas II wojny światowej pełnił służbę w WP, awansując na mjr. geogr.

Zmarł 29 listopada 1981 r. w Örebro w Szwecji.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości z mieczami i srebrnym Krzyżem Zasługi.

Żonaty z Leokadią Lecewicz (zob.)

Źródła

CAW, I.482.25-1853; H. Bagiński, U podstaw organizacji Wojska Polskiego 1908-1914, Warszawa 1935; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków-Warszawa-Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 2, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2011; „Monitor Polski” 1931, nr 18; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932.