Franciszek Lurski

Urodził się 15 grudnia 1895 r. w Starej Soli pow. Sambor. Syn Karola i Marii z Grzegorczewiczów. Brat Stanisława (zob.).

Uczył się w szkole powszechnej w rodzinnej miejscowości, a następnie od 1910 r. w Gimnazjum im. Arcyks. Elżbiety w Samborze; ukończył cztery klasy.

Od stycznia 1914 r. członek Zw. Strzeleckiego w Samborze.

W czasie I wojny światowej od 4 sierpnia 1914 r. w oddziale J. Piłsudskiego i Legionach Polskich. Służył w 1 pp LP, a następnie w 2 komp. II baonu 5 pp LP. Chory, na początku stycznia 1915 r. przebywał w szpitalu w Krems. Po rekonwalescencji w 3 komp. II baonu 5 pp LP. 6 czerwca 1915 r. awansował na st. szer., a 25 października na kpr.Wobec choroby (zapalenie wyrostka robaczkowego) od czerwca do sierpnia 1917 r. przebywał w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie.

Po kryzysie przysięgowym w Legionach od września 1917 r. w Polskim Korpusie Posiłkowym. Służył w Dowództwie Taborów. W następstwie przejścia II Brygady przez front pod Rarańczą (15/16 lutego 1918) internowany przez Austriaków w Szeklence.

Zwolniony, został wcielony do armii austro-węgierskiej i w kwietniu wysłany na front włoski. W połowie roku otrzymał decyzję o niezdolności do służby wojskowej, w związku z czym powrócił do Starej Soli.

W listopadzie 1918 r. dokonywał rozbrajania cofających się żołnierzy ukraińskich w starej Soli. Wobec groźby aresztowania pod koniec marca 1919 r. przedostał się na Węgry i Czechosłowację, a następnie do Polski, w połowie kwietnia docierając do Warszawy.

Wstąpił wówczas do WP. Awansowany na sierż., służył w baonie zapasowym 5 pp leg. 9 czerwca przydzielony do Wojskowego Urzędu Gospodarczego w Siedlcach. Awansował na chor., a 25 lutego 1920 r. mianowany ppor. gosp. Był oficerem prowiantowym. Od 3 września służył w Wojskowej Fabryce Wędlin i Rzeźni w Lublinie.

Od 1 maja 1921 r. zastępca kierownika Rejonowego Zakładu Gospodarczego w Chełmie. W tym czasie ukończył kurs towaroznawczy w Akademii Handlowej we Lwowie. Zweryfikowany jako por. adm.-gosp. z 1 czerwca 1919 r. i awansowany 1 lipca 1923 r. na kpt. adm.-gosp., funkcję tę sprawował po przeniesieniu zakładu do Zamościa. Następnie w 7 pp leg, skąd w listopadzie 1926 r. przeniesiono go do KOP. Był kierownikiem referatu mundurowego w wydz. materiałowym szefostwa intendentury Dowództwa KOP, a także wojskowym pełnomocnikiem ds. uzbrojenia w zakładach cywilnych m.in. produkujących broń. 30 czerwca 1939 r. przeszedł do rezerwy lub w stan spoczynku.

Od 1 lipca 1939 r. zajmował stanowisko pełnomocnika wojskowego w Wojskowej Fabryce Broni w Sanoku (wg innych źródeł w Zjednoczonych Fabrykach Maszyn, Kotłów i Wagonów L. Zieleniewski i Fitzner-Gamper S.A., Fabryka Sanocka lub w Polskiej Spółki dla Przemysłu Gumowego).

Podczas II wojny światowej we wrześniu 1939 r. ewakuowany z załogą fabryki do Tarnopola. Na wieść o agresji sowieckiej z 17 września powrócił do Sanoka. Wobec groźby aresztowania przez Niemców ukrywał się w Raczkowej. W listopadzie wyruszył do Francji. Po drodze zatrzymany, po czym do 1 maja 1940 r. internowany przez władze węgierskie w Zebegény. Uwolniony, przez Jugosławię, Bułgarię, Grecję przedostał się do Palestyny, gdzie 21 października został przyjęty do WP i przydzielony do Legii Oficerskiej. W grudniu objął funkcję kwatermistrza w baonie zapasowym Samodz. Bryg. Strzelców Karpackich. Od 22 czerwca 1941 r. kierownik referatu materiałowego i zaopatrzenia w szefostwie intendentury. Od stycznia 1942 r. zastępca kwatermistrza i szefa intendentury w Persji. Od 18 grudnia 1942 r. kwatermistrz 3 Bryg. Strzelców Karpackich, a od 12 marca 1943 r. także w 5 Wileńskiej BP. Od 1 maja służył w Biurze Rozrachunkowym Armii Polskiej na Wschodzie. Uczestnik kampanii włoskiej 1944-1945 w 2 Korpusie Polskim. W końcu 1944 r. leczył się w szpitalu. Następnie sprawował funkcję zastępcy komendanta m. Rzym ds. gospodarczych (do 26 listopada 1946 r.).

Po przybyciu do Wlk. Brytanii służył w 8 paplot. Po demobilizacji w 1947 r. powrócił do Polski.

Od sierpnia mieszkał w Sanoku, gdzie pracował jako urzędnik w Rejonowym kierownictwie Robót Wodno-Melioracyjnym.

Od 1948 r. pozostawał pod obserwacją komunistycznego aparatu bezpieczeństwa. Był przesłuchiwany, po przeprowadzeniu szczegółowej rewizji 21 października 1950 r. został zatrzymany, a 7 listopada aresztowany.Więziony w siedzibie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Sanoku. Oskarżony m.in. o obrazę Józefa Stalina i rozsiewanie wrogiej propagandy, a także wychwalanie zachodniej demokracji, wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie na rozprawie wyjazdowej w Sanoku 17 lutego 1951 r. został skazany na osiem miesięcy więzienia z zaliczeniem pobytu w areszcie tymczasowym. Został też zdegradowany do stopnia szer.

Po odbyciu kary w dalszym ciągu był prześladowany przez władze komunistyczne. Pracował w sanockiej Spółdzielni Inwalidów „Spójnia”, gdzie był członkiem zarządu, a potem kierownikiem Rozlewni Wód Gazowanych. Nie otrzymał emerytury, a wobec paraliżu otrzymał I grupę inwalidzką.

Zmarł 3 stycznia 1963 r. w Sanoku i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Komunalnym.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, srebrnym Krzyżem Zasługi z mieczami i srebrnym Krzyżem Zasługi.

Żonaty (od 3 IX 1921) z Marią Bańkowską, miał synów Zbigniewa (ur. 1922) i Jerzego (1924-1944), por. AK, rozstrzelanego przez Niemców, oraz córki Barbarę (ur. 1929) zamężną Winiecką i Kazimierę (ur. 1934) zamężną Drwięga.