Franciszek Orłowicz

Urodził się 8 stycznia 1900 r. w Kołtynianach pow. Święciany. Syn Jana, kolejarza, i Anny z Ibelchautów.

Uczył się w gimnazjum w Rydze.

Podczas I wojny światowej ewakuowany z rodziną w okolice Charkowa. Kontynuował naukę w tamtejszym gimnazjum. Następnie wstąpił do armii rosyjskiej. Na przełomie 1917 i 1918 r. powrócił w rodzinne strony.

W lutym 1918 r. wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej ps. „Urbanowicz”. Był komendantem placówki, a potem obwodu w Święcianach.

Od 1919 r. służył w Wojsku Polskim. Od 4 lipca w stopniu plut. był zastępcą dowódcy 2 komp. 6 pp leg. W sierpniu przeniesiony do 5 pp leg, do czerwca 1920 r. sprawował funkcję dowódcy plut. Brał udział w walkach z bolszewikami na froncie litewsko–białoruskim i na Ukrainie. W stopniu pchor. został dowódcą komp. w grupie mjr. Mariana Kościałkowskiego–Zyndrama. Wyróżnił się podczas walk o Wilno. Następnie służył w 201 pp Armii Ochotniczej. W październiku przeniesiony do 6 harcerskiego pp, z którym wziął udział w tzw. buncie gen. Lucjana Żeligowskiego. W ramach wojsk Litwy Środkowej w 1921 r. został komendantem okręgu Związku Bezpieczeństwa Kraju.

Skierowany na sześciomiesięczny kurs do Wielkopolskiej Szkoły Podchorążych Piechoty, po jego ukończeniu w końcu 1922 r. został przydzielony do Milicji Ludowej. Był komendantem pasa neutralnego z Litwą Kowieńską. Mianowany 1 stycznia 1923 r. ppor. piech., został przydzielony do 13 pp. Awansowany 1 stycznia 1925 r. na por. piech., sprawował funkcję dowódcy plut. i komp., a w 1926 r. został komendantem powiatowym WF i PW w Ciechanowie. W 1931 r. ukończył kurs obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej w Warszawie. Od czerwca 1933 r. był dowódcą plut. 1 komp. baonu KOP „Słobódka”. Następnie dowódca komp. granicznej i komp. szkolnej. W tym też roku ukończył sześciotygodniowy wojskowy kurs narciarski w Zakopanem. Awansowany 1 stycznia 1935 r. na kpt. piech., został adiutantem tego baonu. Przejściowo też nim dowodził. W lutym 1938 r. objął funkcję dowódcy komp. w Dywizyjnej Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 16 DP. Wiosną 1939 r. dowodził plut. artylerii piechoty 64 pp. 25 sierpnia objął funkcję kwatermistrza pułku.

Na tym stanowisku wziął udział w kampanii wrześniowej 1939 r. Uczestniczył w walkach na Pomorzu i nad Bzurą. 18 września został dowódcą baonu. Przebił się z nim do Modlina i wziął udział w obronie twierdzy. Po kapitulacji załogi (29 września) dostał się do niewoli niemieckiej. Skierowany do obozu w Działdowie, skąd został zwolniony. Od grudnia brał udział w działalności konspiracyjnej w szeregach SZP/ZWZ/AK ps. „Tobruk”, „Lech”. W lutym 1940 r. skierowany do Krakowa, był komendantem dzielnicy Wawel. We wrześniu powrócił do Warszawy. 7 września skierowany do Polskiej Organizacji Zbrojnej, został szefem sztabu Okręgu Warszawskiego, a w kwietniu 1940 r. jego dowódcą. Awansowany w 1942 r. na mjr. piech., został inspektorem Komendanta Głównego AK do spraw akcji scaleniowej, a potem szefem wydz. w Oddz. V (Dowodzenie i Łączność) Komendy Głównej AK. Podczas powstania warszawskiego 10 sierpnia 1944 r. został ranny. Po raz drugi ranny w ostatnich dniach powstania. Po kapitulacji oddziałów powstańczych (2 października) dostał się do niewoli niemieckiej. Przebywał na leczeniu w szpitalu jenieckim w Zeithain (do 12 kwietnia 1945). Następnie przeniesiony do stalagu IV B w Mulberg nad Elbą, gdzie został konspiracyjnym dowódcą obozu.  Na czele jeńców rozbroił wartowników i zorganizował oddział, z którym dotarł do wojsk amerykańskich. Początkowo internowany, 22 maja został uwolniony. 23 maja skierowany do Obozu Zbornego nr 1 w Paryżu, gdzie przebywał do 21 października. Przydzielony do Polskiej Wojskowej Misji Likwidacyjnej w Paryżu, w grudniu został kierownikiem Domu Oficerskiego w Nicei. Z dniem 1 stycznia 1946 r. awansował na ppłk. piech. Następnie skierowany do Wlk. Brytanii

Tam objął funkcję przewodniczącego Głównej Komisji Weryfikacyjnej AK. W 1956 r. zamieszkał na stałe w Pittsburgu w Stanach Zjednoczonych.

Pracował w Bibliotece Uniwersytetu Doquesne, a od 1958 r. jako windziarz w Uniwersytecie w Pittsburgu. Uzyskał dyplom nauczyciela języka rosyjskiego i do 1966 r. był lektorem tego języka na uniwersytecie.

Działacz Stowarzyszenia Polskich Kombatantów.

Zmarł w 1967 r. w Pittsburgu i tam został pochowany.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., trzykrotnie Krzyżem Walecznych, złotym Krzyżem Zasługi z mieczami, Medalem Niepodległości, srebrnym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej.

Żonaty (od 1929) z Jadwigą Chmielińską, miał z nią syna Lecha Tadeusza (ur. 1931).