Franciszek Urvay

Urodził się 25 stycznia 1872 r. w Machałowcach na Spiszu. Był Słowakiem, synem Franciszka i Joanny z Żarników.

Ukończył gimnazjum i seminarium duchowne w Spiskiej Kapitule. 30 czerwca 1894 r. przyjął święcenia kapłańskie. Pracował jako wikariusz w parafiach w Niemieckiej Lubczy (1 lipca 1894 – 1 czerwca 1897) i w Lubicy (1 czerwca 1897 – 1 września 1898). Następnie (1 września 1898 – 1 września 1901) proboszcz parafii w Leśnicy na Spiszu, w Liptowskim Tarnowcu (do 1 lipca 1913) i w parafii pw. św. Kwiryna w Łapszach Niżnych (5 lipca 1913 – 15 marca 1927). W roku 1919 był równocześnie tymczasowym administratorem (po śmierci ks. Stefana Gergue) parafii w Łapszach Wyżnych.

W latach 1918–1920, w czasie polsko-czechosłowackiego sporu terytorialnego o Spisz i Orawę, był jedynym księdzem parafialnym na Spiszu, który jawnie i czynnie opowiedział się za przyłączeniem Spisza do Polski. Jego propolskie nastawienie było prawdopodobnie związane z faktem, iż ojciec był uczestnikiem powstania styczniowego 1863 r.

W okresie przygotowania plebiscytu spisko-orawskiego działał jako wiceprezes polskiego Komitetu Narodowego w Starej Wsi Spiskiej. Witał przybyłego 9 maja 1920 r. do Łapsz Niżnych gen. Franciszka Latinika (1864–1949), przedstawiciela rządu polskiego przy Międzynarodowej Komisji w Cieszynie nadzorującej plebiscyt. Był organizatorem i gospodarzem uroczystości przyłączenia Spisza do Polski, które odbyły się 15 sierpnia tego roku w Łapszach Niżnych. We wniosku na Medal Niepodległości napisano:

Od roku 1898 do roku 1913 jako proboszcz w Leśnicy pracował w organizacji sympatyków polsko-węgierskich, zaś od roku 1913 do 1919, jako wielki przyjaciel i zaufany śp. Dra [Jana] Bednarskiego rozszerza ideę polskości wśród ludności Spiskiej obecnie przyłączonej do macierzy Polski. Od roku 1919 do przyłączenia Spisza i Orawy do Polski pracował jako wiceprezes Komitetu Plebiscytowego na Spiszu i z tego powodu był przez władze czeskie i bojówki jako też bratów księży Czechom oddany, gnębiony i prześladowany. Z tegoż powodu władze kościelne i świeckie wstrzymały mu pobory jako proboszcza i poborów tychże nie otrzymywał. Przez bojówki czeskie był ciągle terroryzowany i nawet napadany celem usunięcia go z terenu pracy organizacyjnej ze Spisza podczas plebiscytu.

Uczestniczył 8 września 1920 r. w Zakopanem w zjeździe Komitetów Obrony Spisza, Orawy, Czadeckiego i Podhala, na którym podjęto decyzję o założeniu Towarzystwa Kresów Południowych. Wspierał polskie działania patriotyczne oraz kulturalne dla młodzieży w swojej parafii. Był współzałożycielem i prezesem, powstałego 26 października 1924 r. w Łapszach Niżnych, Koła Spiskiego Towarzystwa Kresów Południowych, którego celem była obrona interesów Spisza.

Od 15 marca 1927 do 15 marca 1929 r. administrator parafii pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Łapszach Wyżnych. Następnie administrator parafii pw. św. Rozalii w Bukowinie-Podszklu na Orawie. W Podszklu aktywnie działał w Kółku Rolniczym. Członek Okręgowego Towarzystwa Rolniczego w Nowym Targu.

Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu 1 września 1939 r. Orawy przez wojska niemieckie i słowackie, a następnie przyłączenia polskiej części Orawy do Słowacji, nadal pozostał na stanowisku administratora w swojej parafii. Po 48 latach służby duszpasterskiej, zwrócił się do kurii biskupiej w Spiskiej Kapitule o wyrażenie zgody na przejście na emeryturę. Z dniem 1 grudnia 1942 r. przyznano mu pełną emeryturę, również za lata przepracowane w Polsce, uzasadniając: nawet już jego obecność jako księdza Słowaka korzystnie wpływała na parafian tych oderwanych wsi oraz utrzymywała w nich poczucie przynależności do Słowacji.

Zmarł 30 listopada 1944 r. w Łapszach Niżnych, został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Parafialnym.

Odznaczony złotym Krzyżem Zasługi i Medalem Niepodległości.