Bojownikom niepodległości

Franciszka Hanna Arnsztajnowa z Meyersonów

Pseudonim
"Ara"
(1865–1942)

Franciszka Arnsztajnowa

Urodziła się 19 lutego 1865 r. w Lublinie. Córka Bernarda (Berka), kupca i Malwiny (Małki) z Horowiczów.

Ukończyła gimnazjum żeńskie w Lublinie, a następnie wyższe kursy pedagogiczno–przyrodnicze w Niemczech. Aktywnie uczestniczyła w pracach tajnej oświaty.

Od 1914 r. w POW. W jej mieszkaniu w Lublinie znajdowało się archiwum organizacji.

W niepodległej Polsce (po 11 listopada 1918) była m.in. z ramienia komisji historycznej Związku Peowiaków archiwistką w Instytucie im. J. Piłsudskiego.

Literatka, debiutowała w październiku 1888 r. Autorka kilku dramatów, redagowała dodatki literackie „Ziemi Lubelskiej” i „Kuriera Lubelskiego”. Tłumaczyła z j. angielskiego m.in. utwory R. Kiplinga, D. Jerrolda i S. Maugham. W 1933 r. należała do współzałożycieli Lubelskiego Związku Literatów.

Wkrótce przed wybuchem II wojny światowej przeniosła się do Warszawy.

Zamordowana w sierpniu 1942 r. w obozie zagłady w Treblince lub zmarła w getcie warszawskim.

Odznaczona Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 5 kl. i dwukrotnie Krzyżem Walecznych.

Zamężna (od 7 I 1885) z Jan Arnsztajnem, lekarzem i społecznikiem, miała z nim córkę Stefanię (ok. 1890–1942) zamężną Mieczysławską, oraz syna Jana (6 VI 1897–31 I 1934) (zob.).

Jest patronką ulicy w Lublinie.

Źródła

W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863–1938 Słownik biograficzny t. 2, Mińsk Mazowiecki – Warszawa – Kraków 2011; M. Domański, w: Słownik biograficzny miasta Lublina t. I, Lublin 1993; A. Lenkiewicz, Kawalerowie Polski Niepodległej cz. 2, bmdw; S. Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938; „Monitor Polski” nr 64/1931; A. Romanowski, Rozkwitały pąki białych róż… Wiersze i pieśni z lat 1908–1918 o Polsce, o wojnie i o żołnierzach, Warszawa 1990.  www.teatrnn.pl/leksykon/artykuly/franciszka-arnsztajnowa-18651942/ [dostęp 12.03.2021]; www.archiwumherstoryczne.pl/franciszka-arnsztajnowa/ [dostęp 12.03.2021]