Bojownikom niepodległości

Henryk Bałazy

(1896–1940)

bałazy henrykUrodził się 18 lutego 1896 r. we wsi Cieślin pow. Olkusz. Syn Karola i Zofii z Grzegorczyków. Brat Jana (zob.).

Ukończył Szkołę Miejską w Olkuszu (1909 r.), po czym pracował jako pomocnik w ekspedycji pisma „Kurjer Zagłębia”. Jednocześnie uczył się w Szkole Handlowej w Będzinie i do 1914 r. ukończył trzy klasy.

W czasie I wojny światowej od 14 sierpnia 1914 r. w Legionach Polskich. Służył w IV baonie 2 pp LP. Brał udział w kampanii karpackiej. Ukończył szkołe karabinów maszynowych w Milejowie, po czym służył jako instruktor w 6 pp LP. 5 sierpnia 1915 r. w składzie komp. marszowej wyjechał na front do 2 pp LP. Przydzielony do 2 pp LP, uczestniczył w działaniach w Besarabii i na Wołyniu.

Po kryzysie przysięgowym w Legionach od września 1917 r. w Polskim Korpusie Posiłkowym. Przeniesiony do komp. sztabowej w Warszawie, został przydzielony do żandarmerii Polskiej Siły Zbrojnej. Skierowany na kurs instruktorski do Zegrza, od maja 1918 r. służył w III baonie 2 pp PSZ. W jego składzie uczestniczył w rozbrajaniu Niemców w Warszawie w listopadzie tego roku, po czym automatycznie przeszedł do Wojska Polskiego.

W składzie 8 pp leg (b. 2 pp PSZ) 4 stycznia 1919 r. wyjechał na front w rejon Lwowa. Brał udział w walkach z Ukraińcami, a potem bolszewikami.

Dn. 23.9.1920 r. pod Brzostowicą Wielką sierż. Bałazy Henryk odkomenderowany ze swoim plutonem k.m. do komp. 9-ej obsadził wzgórze 192. Przed wieczorem przyprowadziło kilku żołnierzy z piechoty na pozycję 1 k.m. rosyjski zdobyty celem wypróbowania go, w tym czasie przypuścili bolszewicy silny atak na odcinek komp. 9-ej. Sierż. Bałazy po wydaniu rozkazów dla swego plutonu, widząc, że żołnierze przy rosyjskim karabinie nie umieją strzelać – otworzył z niego ogień podpuszczając nieprzyjaciela na 300x wystrzelił 6 skrzynek amunicji i tylko w ten sposób przyczynił się do utrzymania zajmowanych stanowisk. Jak się okazało bolszewicy od tego k.m. ponieśli znaczne straty: 4 zabitych, kilkunastu rannych [z wniosku na order Virtuti Militari].

Po wojnie w 1923 r. przeniesiony do 7 pp leg. We wrześniu 1925 r. w stopniu chor. był oficerem młodszym w 1 komp. km. Ze względu na nadużywanie alkoholu 31 stycznia 1938 r. przeniesiony w stan spoczynku.

Mieszkał w Chełmie Lubelskim.

Podczas kampanii 1939 r. 1 września 1939 r. zmobilizowany do WP. Dowodził II plut. 3 komp. ckm 7 pp leg. Walczył m.in. pod Iłżą (8-9 września). Po zakończeniu działań zbrojnych brał udział w działalności konspiracyjnej w szeregach Związku Walki Zbrojnej. Aresztowany przez Niemców.

Zamordowany 3 lub 4 lipca 1940 r. w Kumowej Dolinie (obecnie część Chełma) i tam został pochowany w zbiorowej mogile ofiar egzekucji.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości i trzykrotnie Krzyżem Walecznych.

Żonaty, miał córkę Irenę (ur. 30 XI 1924).

Jest wymieniony na tablicy ofiar zbrodni w bazylice pw. Najświętszej Maryi Panny w Chełmie oraz na pomniku legionistów na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Białej w Lublinie..

Źródła

CAW, I.482.69-6136; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 3, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2011; Cześć dla zasługi, „Chełmski Kurjer Ilustrowany” 1925, nr 29; L. Głowacki, Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, Lublin 1986; Księga pochowanych żołnierzy polskich poległych w II wojnie światowej t. II: Żołnierze podziemnych formacji niepodległościowych, Pruszków 1994; „Monitor Polski” 1931, nr 260.