Henryk Barwiński–Hertz

Urodził się 23 kwietnia 1877 r. w Warszawie. Syn Józefa Hertza, powstańca 1863 r., urzędnika, i Doroty z Libkindów.

Uczył się w gimnazjum W. Górskiego w Warszawie, z którego w 1894 r.  za działalność narodową został wydalony. Wyjechał wówczas do Kijowa i tam kształcił się w szkole realnej. Był współzałożycielem tajnego kółka samokształceniowego i należał do jego kierownictwa. W 1897 r. uzyskał maturę. Podjął wówczas studia aktorskie w klasie dykcji i deklamacji w Warszawskiej Szkole Dramatycznej przy Tow. Muzycznym. Ukończył je w 1900 r.

W latach 1898-1900 odbył obowiązkową służbę wojskową w armii rosyjskiej, uzyskując stopień chor. rez.

W sierpniu 1900 r. zadebiutował jako aktor Teatru Polskiego w Poznaniu na występach gościnnych w Ciechocinku. Od 1901 r. występował w Teatrze Polskim w Łodzi, zaś od jesieni 1902 r. w zespole Teatru Absolwentów Warszawskiej Szkoły Dramatycznej, a od 1903 r. w zespole objazdowym B. Bolesławskiego.

W 1904 r. w związku z wybuchem wojny rosyjsko-japońskiej powołany do służby wojskowej, zbiegł na teren Galicji.

Od czerwca występował w Teatrze Miejskim w Krakowie, a od października – w Teatrze Ludowym. W sezonie 1905-1906 był aktorem w Teatrze Polskim w Poznaniu, zaś od czerwca 1906 r. ponownie w Teatrze Ludowym w Krakowie.W latach 1908-1909 studiował rzeźbę w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Jednocześnie od kwietnia 1908 r. występował w zespole Parisiana w sali Teatru Colosseum we Lwowie, a potem do 1909 r. w objazdowym Lwowskim Teatrze Ludowym T. Pilarskiego. Od kwietnia 1909 r. był zatrudniony w Teatrze Ludowym w Krakowie, zaś w 1910 r. został zaangażowany do Teatru Miejskiego we Lwowie. Od 1913 r. do wojny współpracował (jako reżyser) z Teatrem Niezależnym w tym mieście.

Członek Zw. Artystów i Artystek Teatrów Polskich w Galicji.

W czasie I wojny światowej od 4 sierpnia 1914 r. w oddziałach strzeleckich i Legionach Polskich. Początkowo dowodził plut. w oddziale strzeleckim we Lwowie. Następnie był dowódcą plut. 3 komp. baonu uzupełniającego kpt. L. Berbeckiego. Potem służył w 1 pp LP (2 komp. II baonu). 1 stycznia 1915 r. otrzymał stopień ppor. piech. Chory, od 26 stycznia przebywał w szpitalach w Kętach i Morawskiej Ostrawie. Po rozwiązaniu baonu od 25 lutego dowódca I plut. 4 komp. III baonu. Z dniem 5 marca 1915 r. awansowany przez Komendę Legionów na por. piech. Później ponownie w baonie uzupełniającym, po czym 28 listopada został adiutantem III baonu. Od 6 marca 1917 r. był zastępcą członka rady oficerskiej 1 pp LP.

Po kryzysie przysięgowym 27 lipca 1917 r. zwolniony z Legionów. Zamieszkał we Lwowie. Występował na scenie Teatru Miejskiego.

Jednocześnie należał do najaktywniejszych członków POW ps. „Ptak”.

Od 4 listopada 1918 r. uczestniczył w obronie Lwowa przeciwko Ukraińcom na odcinku II. Następnie w WP. Dowodził komp. 1 pp leg, uzyskał stopień kpt. piech. 1 kwietnia 1920 r. na skutek reklamacji Ministerstwa Kultury i Sztuki przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako kpt. rez. piech. ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r.

Od czerwca 1920 r. ze S. Michułowiczem prowadził teatr w Krynicy. Następnie był aktorem i reżyserem w Teatrze Polskim w Poznaniu oraz wykładowcą na Wydz. Dramatycznym Państwowego Konserwatorium Muzycznego w tym mieście (1920-1921). W latach 1921-1922 pracował w Teatrach Miejskich we Lwowie, po czym do 1923 r. był dyrektorem Teatru Miejskiego w Łodzi i kierownikiem oraz wykładowcą utworzonej przy nim Szkoły Dramatycznej. W sezonie 1923-1924 pracował w Teatrach Miejskich we Lwowie oraz występował w Kołomyi (1924 r.). Następnie został reżyserem i aktorem w Teatrze Bagatela w Krakowie. W tym też roku zagrał w filmie Miłość przez ogień i krew. W lipcu 1925 r. objął stanowisko dyrektora teatrów lwowskich i do połowy 1927 r. kierował Teatrem Wielkim i Teatrem Nowym. Potem z żoną prowadził Lwowski Teatr Barwińskich, po czym od drugiej połowy 1928 do 31 sierpnia 1929 r. ponownie był dyrektorem Teatru Wielkiego, a od lutego 1929 r. także Teatru Małego, we Lwowie.  Jako aktor i reżyser współpracował z Tow. Dramatycznym „Fredreum” w Przemyślu. Od lutego 1930 r. aktor Teatru Miejskiego w Lublinie, po czym w połowie marca został jego dyrektorem artystycznym. Stanowisko to zajmował (z przerwami) do 31 lipca 1932 r.  Jesienią 1930 r. kierował własnym Teatrem Objazdowym. Przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Warszawie, a potem w Podkowie Leśnej.

W grudniu 1934 r. reżyserował w Teatrze Dramatycznym, jako reżyser i aktor współpracował z amatorskimi zespołami oświatowymi oraz z Polskim Radiem.

Od 1932 r. pracował w Domu Żołnierza, po czym do 31 sierpnia 1938 r. był referentem ds. teatrów i audycji żołnierskich w Wojskowym Instytucie Naukowo-Oświatowym.

Członek Zw. Legionistów Polskich. Sprawował funkcję członka Zarządu Okręgu Łódzkiego (20 sierpnia-8 grudnia 1922) i Zarządu Krakowskiego (od lipca 1925 r.).

Podczas II wojny światowej mieszkał w Warszawie. Organizował tajne wieczory poetyckie i przedstawienia patriotyczne dla młodzieży.

Od maja 1945 do 1947 r. pracował jako referent ds. teatru i literatury w wydz. kultury i sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu. Z jego inicjatywy powołano teatry w Gorzowie Wielkopolskim i Gnieźnie. W grudniu 1945 r. został dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru Miejskiego im. J. Korzeniowskiego w Gorzowie Wielkopolskim. Od 2 lutego 1946 do 17 marca 1947 r. kierownik artystyczny Teatru Miejskiego w Gnieźnie. W latach 1947-1948 aktor i reżyser w Teatrze Ziemi Opolskiej, następnie (1948-1949) w Teatrze Ziemi Pomorskiej w Toruniu oraz (1949-1950) w Teatrze im. S. Jaracza w Olsztynie. W drugiej połowie 1950 r. przeszedł na stałe do Teatru Ateneum w Warszawie. 12 września 1959 r. obchodził 60. lecie pracy artystycznej.

Od 1961 r. członek zasłużony Stow. Polskich Artystów Teatru i Filmu – Zw. Artystów Scen Polskich.

W 1962 r. przeszedł na emeryturę z tym jednak, iż grywał jeszcze do 1963 r.

Jak napisano w Słowniku biograficznym teatru polskiego, Był cenionym aktorem o tzw. szlachetnym typie urody - wyrazistej twarzy i pięknych oczach, obdarzonym ciepłym, barytonowym głosem. Sukcesy odnosił przede wszystkim w czołowych rolach z wielkiego pol. repertuaru romantycznego, a także w młodopolskich dramatach poetyckich. Często w rolach bohaterskich dublował K. Adwentowicza. W późniejszych latach grywał z powodzeniem role charakterystyczne, z których umiał wydobyć dyskretny komizm.

W 1965 r. zamieszkał w domu dla emerytowanych aktorów w Skolimowie.

Zmarł 8 grudnia 1970 r. w Warszawie.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, dwukrotnie Krzyżem Walecznych i srebrnym Krzyżem Zasługi.

Wydał album litografii: Woyska polskiego konterfektów gładkich 20 gwoli uciechy... (2 wyd.).