Bojownikom niepodległości

Henryk Bednarski

(1884–1945)

Urodził się 16 lutego 1884 roku w Płocku. Syn Józefa i Marii z Jarząbkowskich.  Brat Józefa Kazimierza (zob.) i Mariana (zob.).

Z zawodu był zdunem i murarzem, wyuczywszy się tego rzemiosła od ojca, który przeprowadzał remonty kościołów i pałaców. Po otrzymaniu powołania do wojska rosyjskiego opuścił w 1903 r. rodzinny Płock udając się do Lwowa, skąd przybył w 1905 r. do Zakopanego. Pracował jako majster murarski m.in. przy budowie schroniska Murowaniec na Gąsienicowej Hali (1921-1925).

Był wybitnym taternikiem, narciarzem i ratownikiem górskim. Miał w Tatrach aż 22 pierwsze przejścia letnie i zimowe. Wśród jego letnich wypraw taternickich było zdobycie pd. Ściany Zamarłej Turni w 1910, pierwsze wejścia jak pn. granią Żabiego Mnicha (w 1910) i pn. kominem na Wyżnią Żabią Przełęcz (1912). W zimie dokonał m.in. pierwszych wejść na szczyty: Zadni i Pośredni Granat (w 1908), Mnich (1910), Zadni Mnich (1910), Gąsienicowa Turnia (1910), Mała Buczynowa Turnia (1910), Ptak (1910), Rohacze (1911). W Alpach był dwukrotnie w okresie zimy (1912, 1914) i wszedł na nartach na kilkanaście szczytów.

Należał do pionierów narciarstwa polskiego. Był wszechstronny: uprawiał narciarstwo wysokogórskie, zjazdowe i biegowe. Już w 28 marca 1910 r. startował w Zakopanem w zawodach narciarskich, zajmując drugie miejsce w biegu seniorów. Osiągał doskonałe wyniki w biegach i slalomie w latach 1910-1926, jeszcze w 1934 r., mając 50 lat, zajął II miejsce w slalomie na Hali Kondratowej. W 1926 ustanowił nowy rodzaj rekordu długimi rajdami narciarskimi w Tatrach, razem z Kazimierzem Schielem przebył jednego dnia w 16 godz. trasę: Zakopane, Goryczkowa Hala, Kasprowy Wierch, Wierchcicowa Dolina, Zawory, Wrota Chałubińskiego, Morskie Oko, Opalone, Pięć Stawów Polskich, Zawrat, Zakopane.

W 1910 r. wstąpił do ZON TT (Zakopiańskiego Oddziału Narciarzy Towarzystwa Tatrzańskiego). Po odzyskaniu niepodległości wspólnie z Józefem Oppenheimem wznowił działalność SNTT (Sekcji Narciarskiej Towarzystwa Tatrzańskiego), późniejszego SN PTT. Instruktor i organizator zawodów narciarskich.

Był jednym z pierwszych jedenastu ratowników Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, którzy złożyli przyrzeczenie 11 grudnia 1910 r. Brał udział w 36 wyprawach ratunkowych.

Należał do Związku Strzeleckiego w Zakopanem.

W czasie I wojny światowej 5 sierpnia 1914 r. wyruszył z zakopiańskim oddziałem Strzelca do Krakowa, gdzie wstąpił do Legionów Polskich. Od 24 sierpnia służył kolejno w 1 i 2 szw. 1 puł LP., uzyskując stopień st. uł. Chory, do 14 kwietnia 1916 r. przebywał w Domu Uzdrowieńców LP w Kamieńsku, a potem w szpitalu w Tarnowie. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 r. zwolniony z Legionów.

Zbiegł z transportu do obozu w Szczypiornie i ukrywał się w Zakopanem.

Działał w POW. Był członkiem Rady Narodowej „Rzeczypospolitej Zakopiańskiej” (1-16 listopada 1918 r.).

Od 1924 r. należał do Związku Legionistów Polskich oddział Zakopane i Koła 1 puł. LP.

W 1939 r. był członkiem Komitetu Honorowego uczczenia trzydziestej rocznicy śmierci Mieczysława Karłowicza.

Wraz z żoną był właścicielem pensjonatu „Albatros” w Zakopanem  przy ul. Sienkiewicza 22. W okresie międzywojennym był jedną z najbardziej znanych postaci zakopiańskich.

Podczas II wojny światowej pomagał Polakom przedzierającym się przez Tatry do wojska polskiego we Francji. Aresztowany przez gestapo 29 marca 1940 r. na dworcu kolejowym w Zakopanem, osadzony został w „Palace”, a następnie wywieziony do więzienia w Tarnowie, skąd 26 czerwca 1940 r. pierwszym transportem kolejowym przywieziony został do obozu koncentracyjnego w Auschwitz (nr więźnia 67). W styczniu 1945 r. z resztkami pozostałych przy życiu więźniów został pognany pieszo do obozu w Traunstein, filii KL Dachu. Uwolniony przez wojska amerykańskie.

Zmarł w amerykańskim szpitalu 29 maja 1945 r. na zapalenie płuc. Pochowany został na miejscowym cmentarzu.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych, złotym i srebrnym Krzyżem Zasługi.

Żonaty z Genowefą Marią Gradstein, miał z nią córkę Annę (1920-1982), architekta, instruktora i sędziego narciarskiego PZN, przewodnika tatrzańskiego.

Źródła

J. Andrusikiewicz, Henryk Bednarski. W 55. rocznicę śmierci, „Tygodnik Podhalański” nr 48/2000; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; L. Dall, Kwatera Legionistów Polskich na Nowym Cmentarzu w Zakopanem, Zakopane 2018; „Monitor Polski” nr 235/1933; W. Szatkowski, Opowieść o Henryku Bednarskim. Ratownik TOPR i narciarz, „Tygodnik Podhalański” nr 20/1999; VI Lista strat Legionów Polskich, Piotrków 1916.