Bojownikom niepodległości

Henryk Domino

1894–1964

Ks. Henryk DominoUrodził się 20 stycznia 1894 r. w Babicy koło Rzeszowa. Syn Antoniego, właściciela 20 morgowego gospodarstwa rolnego i Anieli z Grzebyków. Henryk miał 10 braci z których Stanisław, Jan i Bronisław również mieli powołanie i wybrali stan kapłański.

Początkowo uczęszczał do szkoły powszechnej w rodzinnej wsi. W latach 1906–1914 uczył się w ośmioklasowym I Gimnazjum w Rzeszowie, gdzie należał do Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie” oraz do Związku Strzeleckiego. W czerwcu 1914 r. zdał maturę.

Po wybuchy I wojny światowej od 24 sierpnia 1914 r. służył w Legionach Polskich, początkowo w I Kompanii Strzelców VI batalionu następnie w szeregach 3 kompanii VI batalionu 1 Pułku Piechoty LP. Walczył pod Szczecinem, Laskami, Dęblinem. W bitwie pod Krzywopłotami (8–11 listopada) został ranny obie nogi, w marcu 1915 r. leczył się w szpitalu w Salzburgu. Po rekonwalescencji przydzielony do I plutonu 1 kompanii VI batalionu 7 Pułku Piechoty LP. Awansowany na starszego szeregowego. Wziął udział w walkach nad Nidą, pod Konarami, Żernikami (maj-czerwiec) i Jastkowem. Wyróżnił się 5 listopada podczas działań nad Styrem na Wołyniu, biorąc 30 jeńców. W swoim Pamiętniku wojny opisał tą akcję:

[...] wzięliśmy po kilka ręcznych granatów, zbliżyliśmy się jakich 5 kroków do Moskali, a gdy zachęciliśmy ich by się poddali, odpowiedzieli nam ogniem karabinowym. Wtedy zaczęliśmy na nich rzucać granaty. W jednej chwili zobaczyliśmy w powietrzu ręce - to kawał ciała ludzkiego - lub głowę – oderwaną granatem. Ja z drugim Prusakiem rzuciliśmy się na przód biorąc około 30 jeńca. Widok jaki przedstawił się nam był straszny – oto leżeli porozrywani Moskale, bez nóg, bez rąk, bez głowy – tych, którzy dawali znaki życia pozabieraliśmy i obandażowaliśmy. Na równinie przed rowem naliczyłem około 40 zabitych – niektórzy konali jeszcze w ostatnich przedśmiertnych konwulsjach. [...] żal mnie się zrobiło tylu ludzi, z których niejeden zostawił w domu rodziców, żonę, dzieci, braci, siostry, którzy go już nigdy nie zobaczą – pomyślałem sobie, że i mnie ten los może spotkać i z serca mojego popłynęła prośba do Stwórcy, by mię strzegł i wrócił mnie kochanym Rodzicom i braciom. [...]

Z powodu choroby serca leczył się w szpitalu LP w Kowlu, potem w Chełmie; od 18 do 24 listopada przebywał w szpitalu garnizonowym nr 12 w Josefstadt (obecnie część m. Jaromĕř w Czechach). Następnie do końca stycznia 1916 r. przebywał w Domu Uzdrowieńców LP w Kamieńsku. Od końca lutego był słuchaczem szkoły podoficerów LP w Kozienicach koło Dęblina. W składzie 1 kompanii marszowej 27 maja wyruszył na front. Brał udział w walkach nad Styrem bitwach o tzw Redutę Piłsudskiego, Polską Górę niedaleko Kostjuchnówki (4-6 lipca 1916), w okolicach Jeziornej i Sitowicz.

Po wycofaniu Legionów z frontu służył w biurze werbunkowym wojska polskiego w Częstochowie, następnie jako komendant biura werbunkowego w Praszce w powiecie wieluńskim. W czerwcu 1917 r. wrócił do oddziału w Modlinie. Po kryzysie przysięgowym w Legionach z lipca 1917 r., obawiając się wcielenia do armii austriackiej i wysłania na front włoski, jesienią zdezerterował, ukrywał się do rodzinnej miejscowości. Podjął służbę w Polskiej Organizacji Wojskowej.

Od jesieni 1918 r. kształcił się w Seminarium Duchownym w Przemyślu. 11 czerwca 1922 r. przyjął święcenia kapłańskie. Posługę duszpasterską rozpoczął jako wikariusz w parafii pw. św. Zofii i św. Szczepana w Laszkach koło Jarosławia. 30 grudnia 1922 r. został przeniesiony do parafii pw. św. Anny w Radawie koło Jarosławia, gdzie początkowo był administratorem, następnie od 29 stycznia 1932 r. proboszczem. Zaangażowany w działalność społeczną, wspomagał budowę szkoły, ochronki, kościoła, plebani, budynku gminnego, młyna, tartaku i dwóch domów wypoczynkowych dla wojska. Od roku 1936 jako proboszcz kierował parafią pw. św. Bartłomieja w Rogach koło Krosna. Zmarł 26 czerwca 1964 r., został pochowany na miejscowym Cmentarzu Parafialnym.

Pozostawił dziennik z okresu legionowego Pamiętnik wojny.

Jest patronem ulicy w Rogach.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 5 kl., Krzyżem Walecznych; wyróżniony odznaką „Za wierną służbę” I Brygady LP i Expositorium Canonicale.

Źródła

J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914–1918, t. 2, Kraków – Warszawa – Zalesie Górne 2017; Lista chorych, rannych, zabitych i zaginionych legionistów do kwietnia 1915 roku, Oświęcim 1915; „Monitor Polski” 1932, nr 259; V Lista strat Legionów Polskich, Piotrków 1916; Schematismus universali venerabilis cleri diodesis Rit. Lat. Premisliensis pro Anno Domini 1935, Premisliae [1935]; Schematismus universali venerabilis cleri diodesis Rit. Lat. Premisliensis pro Anno Domini 1937, Premisliae [1937]; Schematyzm Kościoła Rzymsko-Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej z Mapą Diecezji i dodatkiem Spisu Polskich Parafij i Polskiego Duchowieństwa w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Stan z 1 stycznia 1925 r., Kraków 1925; J. Słyś, Ksiądz Henryk Domino żołnierz i kapłan, Rogi 2010.