Bojownikom niepodległości

Henryk Józef Bilor

(1889–1940)

Urodził się 19 listopada 1889 r. we Lwowie. Syn Tomasza i Zofii Urszuli z Czajów.

Ukończył szkołę ludową we Lwowie, po czym uczył się kolejno w tamtejszym gimnazjum (1897-1903), I Szkole Realnej (1903-1906) i II Szkole Realnej (1906-1910), w której w 1912 r. uzyskał maturę. Od 1913 r. studiował na Politechnice Lwowskiej.

W 1903 r. był współzałożycielem I Lwowskiego Klubu Piłki Nożnej Sława (potem „Czarni” Lwów); uznawany za najlepszego piłkarza Galicji i czołowego piłkarza w pierwszych latach niepodległej Polski.

W czasie I wojny światowej od 20 sierpnia 1914 r. w Legionach Polskich. Początkowo w stopniu kpr. był żołnierzem 1 pp LP.  20 grudnia przeniesiony do II dyonu 1 part LP. Kontuzjowany podczas bitwy pod Konarami (16-23 maja 1915). Sprawował funkcję działonowego. Ukończył szkołę podoficerską i niemiecki kurs przeszkolenia w Górze Kalwarii (1917 r.). Był członkiem zespołu piłkarskiego I Brygady. Po kryzysie przysięgowym zwolniony z Legionów i 26 sierpnia internowany w Bustyahaza.

Zwolniony 20 listopada i wcielony do armii austro-wegierskiej. Przydzielony jako instruktor do LIX BArt. W okresie od 14 kwietnia do 30 lipca 1918 uczył się w szkole oficerów rezerwy w Ołomuńcu. Następnie instruktor w baterii zapasowej 111 pap. 28 września mianowany chor. rez. art., z tym też dniem uzyskał urlop akademicki.

Przyjechał do Lwowa i nawiązał kontakt z POW.

Od 3 listopada 1918 r. brał udział w walkach z Ukraińcami jako oficer wywiadowczy artylerii obrony Lwowa. Od 18 listopada w dyonie 1 krakowskiego pap (oficer wywiadowczy i I oficer baterii). Od 24 grudnia dowódca kolumny amunicyjnej pułku (potem: 1 pap leg). Z dniem 1 marca 1919 r. mianowany ppor. art., objął stanowisko oficera wywiadowczego I dyonu. 20 marca 1920 r. urlopowany celem kontynuacji studiów, już 22 kwietnia został odkomenderowany do Krakowa, gdzie wszedł w skład reprezentacji Polski na igryzska w Antwerpii. 23 czerwca jako agitator skierowany na Górny Śląsk. Odwołany do Krakowa na krótko przed wybuchem II powstania śląskiego, 16 sierpnia powrócił do Lwowa i został przydzielony do baterii „Wanda”. Od 3 września ponownie w 1 pap leg. 24 grudnia przeniesiono go do baterii zapasowej 12 pap. 19 stycznia 1921 r. awansował na por. art. 20 stycznia skierowany jako instruktor i zastępca komendanta kursu narciarskiego DOGen Lwów w Sławsku.

20 czerwca został dowódcą i instruktorem oddziału rekruckiego baterii zapasowej 12 pap. 15 sierpnia objął stanowisko oficera ewidencyjnego. Zweryfikowany jako por. art. z 1 czerwca 1919. Ukończył kurs gimnastyczno-sportowy we Lwowie (3 sierpnia-1 listopada 1922), na którym był też instruktorem. 2 listopada objął stanowisko adiutanta III dyonu 12 pap.  Awansowany 1 lipca 1923 r. na kpt. art., 10 lutego 1925 r. został dowódcą 8 baterii. Następnie (16 lipca 1929-13 kwietnia 1930) dowódca III dyonu tego pułku. Od 14 kwietnia referent administracyjny w DOK nr VI we Lwowie. 14 maja 1931 r. mianowany komendantem kadry 6 Oddziału Służby Uzbrojenia we Lwowie. 16 lutego 1932 r. przydzielony na staż do Pomocniczej Składnicy Uzbrojenia nr 6, w kwietniu objął dowództwo jej komp. parkowej. 25 marca 1933 r. został II zarządcą magazynu broni, a 21 sierpnia podkwatermistrzem 6 papl. Z dniem 30 listopada 1935 r. przeniesiony w stan spoczynku.

Mieszkał we Lwowie.

Podczas kampanii 1939 r. zmobilizowany do WP. Przydzielony do DOK nr VI, brał udział w obronie Lwowa. Po kapitulacji załogi miasta przed Sowietami (22 września) uniknął niewoli. Aresztowany przez NKWD we Lwowie (10 kwietnia 1940), został osadzony w więzieniu „Brygidki”.

Wywieziony na podstawie listy nr 071/2 z końca maja 1940 r., wkrótce potem został zamordowany na terenie Ukrainy, zapewne w Kijowie.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych i srebrnym Krzyżem Zasługi.

Żonaty (od 28 IV 1928) z Marią Dubiniewicz, miał z nią syna Tadeusza Ryszarda (ur. 5 IV 1923) i córkę (?).

Jego pamięci poświęcono tablicę w katedrze polowej WP w Warszawie.

Źródła

J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 t. 1, Kraków, Warszawa, Zalesie Górne 2017; Dokumenty obrony Lwowa 1939, Warszawa 1997; „Monitor Polski” nr 218/1931; Polski Cmentarz Wojenny Kijów-Bykownia. Księga cmentarna t. I, Warszawa 2015; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; Ukraiński ślad Katynia, Warszawa 1995.