Henryk Józewski

Urodził się 6 sierpnia 1892 r. w Kijowie. Syn Walerego i Józefy z d. Święcicka.

Ukończył I gimnazjum w Kijowie (1909 r.) oraz Wydział Fizyko-Matematyczny tamtejszego uniwersytetu (1914 r.).

Współzałożyciel Stow. Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej „Filarecja” w Kijowie (1914 r.).

W czasie I wojny światowej w 1914 r. współzałożyciel organizacji wojskowej „Dniepr”, wcielonej potem do POW. Od listopada 1915 do czerwca 1917 r. przebywał na zesłaniu w Saratowie.  Po powrocie z zesłania od lutego 1919 r. kierował wydziałem politycznym, od lipca wydziałem organizacyjno-agitacyjnym, a od sierpnia komendant KN3 POW w Kijowie ps. „Przemysław”. Jednocześnie przewodniczył Radzie Komendantów Naczelnych. W 1920 r. przez krótki okres czasu był wiceministrem Spraw Wewnętrznych w rządzie Ukraińskiej Republiki Ludowej. W sierpniu tego roku był przewidywany na dowódcę akcji dywersyjnej w wypadku zajęcia Warszawy przez Armię Czerwoną.

Od 1923 r. gospodarował we własnym gospodarstwie w Narutowiczach pow. Krzemieniec.

Po przewrocie wojskowym w maju 1926 r. został urzędnikiem do zleceń w Radzie Ministrów. Od września 1927 r. szef gabinetu premiera Józefa Piłsudskiego. Od 9 lipca 1928 r. zajmował stanowisko wojewody wołyńskiego, zaś potem (do 3 czerwca 1930 r.) minister Spraw Wewnętrznych w gabinetach Kazimierza Bartla i Walerego Sławka. Potem (5 czerwca 1930–13 kwietnia 1938) ponownie wojewoda wołyński. Od 13 kwietnia 1938 r. wojewoda łódzki.

Funkcję tę sprawował też podczas kampanii 1939 r. do opuszczenia terenu województwa (6 września) i ewakuacji na Wołyń. Po zakończeniu walk zamieszkał w Warszawie i brał udział w działalności konspiracyjnej. Od października 1939 r. komendant Okręgu Warszawa-Miasto Służby Zwycięstwu Polski i ZWZ ps. „Niemirycz”. Usunięty ze stanowiska z powodów politycznych na polecenie rządu RP (kwiecień-maj 1940), był doradcą komendantów głównych ZWZ i redaktorem pism konspiracyjnych „Polska Walczy” (od lipca 1940 r.) oraz „Ziemie Wschodnie Rzeczypospolitej” (od kwietnia 1942 r.). Przywódca organizacji Grupa „Olgierda”, która w 1944 r. weszła w skład Zjednoczenia Demokratycznego. Ostrzeżony o przygotowywanym przez komunistów zamachu, od wiosny 1943 r. ukrywał się w gajówce w Jasieńcu koło Grójca. Ranny w zamachu w lipcu tego roku, leczył się w Warszawie, od wiosny 1944 r. przebywał w Podkowie Leśnej i Milanówku. Po powstaniu warszawskim stał na czele niewielkiego ugrupowania Polskie Stronnictwo Demokratyczne i redagował pismo „Polska Niezawisła”.

Od wiosny 1945 r. ukrywał się m.in. w Podkowie Leśnej, Warszawie, Gliwicach, Wrocławiu, Radomiu i Jaszczurowie koło Lublina. Aresztowany 1 marca 1953 r. przez funkcjonariuszy MBP w Jaszczurowie, wyrokiem Rejonowego Sądu Wojskowego w Warszawie z 24 września 1954 r. został skazany na karę dożywotniego więzienia, złagodzoną w wyniku amnestii w 1956 r. do 12 lat więzienia. Zwolniony 6 listopada 1956 r. na rok z powodu stanu zdrowia, zamieszkał w Warszawie. Najwyższy Sąd Wojskowy 19 grudnia 1956 r. zmniejszył karę do pięciu lat więzienia, zaś 31 stycznia 1958 r. zwolnił warunkowo od odbycia reszty kary.

Poświęcił się sztuce malarskiej. W 1960 r. miał wystawę prac w Galerii Związku Polskich Artystów Plastyków.

Zmarł 23 kwietnia 1981 r. w Warszawie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Parafialnym na Powązkach kwat. 234.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Polonia Restituta 3 kl., Krzyżem Niepodległości z mieczami i złotym Krzyżem Zasługi, pośmiertnie (2020) otrzymał order Polonia Restituta 2 kl.

Żonaty (od 9 XII 1919) z Julią Bolewską.

Jest patronem alei w Łodzi.