Ignacy August Boerner

Urodził się 11 sierpnia 1875 r. w Zduńskiej Woli. Syn Edwarda Ignacego, pastora, i Marii z Rauhów. Brat Heleny Lorentzowej (zob.), wuj Zygmunta Lorentza (zob.).
Początkowo uczył się w szkółce w Zduńskiej Woli, następnie w gimnazjum klasycznym w Kaliszu, po czym przeniósł się do prywatnej szkoły K. Jerzykowicza. Ostatecznie kształcił się w kaliskiej szkole realnej, gdzie brał udział w pracach tajnych kółek samokształceniowych. Założył tajną bibliotekę, której był skarbnikiem aż do uzyskania matury w 1895 r. Następnie odbył roczną praktykę w odlewni i fabryce maszyn „Wilhelmshütte” w Waldenbergu (Wałbrzychu). W latach 1898-1902 studiował na Wydz. Budowy Maszyn Wyższej Szkoły Technicznej w Darmstadt, uzyskując dyplom inżyniera mechanika.
W 1898 r. został przyjęty do sekcji darmstadzkiej Zw. Zagranicznego Socjalistów Polskich. Uczestniczył w VI zjeździe związku w Zurychu (19-25 grudnia 1899). Po ukończeniu studiów powrócił do kraju.
Od lipca 1902 r. pracował zawodowo w warsztatach kolei warszawsko-wiedeńskiej w Warszawie. Równolegle brał udział w działalności PPS; m.in. kierował dzielnicą Powązki, a od czerwca do listopada 1903 r. był członkiem Warszawskiego Komitetu Robotniczego PPS. Wobec zdekonspirowania wyjechał do Ostrowca Świętokrzyskiego i podjął pracę w tamtejszej hucie.
Został członkiem Ostrowieckiego Komitetu Robotniczego, równocześnie należał także do radomskiego i kieleckiego OKR. Dzięki wybitnym zdolnościom organizatorskim i agitatorskim stał się faktycznym kierownikiem ruchu robotniczego w powiatach opatowskim i sandomierskim; m.in. współdziałał z członkami Narodowej Demokracji i Postępowej Demokracji, co było wówczas wypadkiem wyjątkowym. Po ogłoszeniu manifestu carskiego z 17/30 października 1905 r. wystąpił jawnie, kierując likwidacją miejscowych władz rosyjskich. Do 15 stycznia 1906 r. kierował „republiką ostrowiecką”. Na podstawie uchwały Ostrowieckiego Komitetu Robotniczego, wobec groźby aresztowania, został zobligowany do opuszczenia miasta. Później Sąd Okręgowy w Radomiu skazał go zaocznie na karę śmierci.
Wyjechał na teren Galicji, gdzie uczestniczył w VIII Zjeździe PPS we Lwowie (13-23 lutego 1906). Następnie ze względów finansowych przeniósł się do Darmstadtu, zaś od lata mieszkał we Frankfurcie nad Menem, skąd w czerwcu 1907 r. został wydalony przez władze niemieckie.
Zamieszkał wówczas w Krakowie, gdzie pracował zawodowo jako kreślarz w biurze technicznym. Należał do PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Na początku 1908 r. przeniósł się do Lwowa, gdzie wspólnie z Aleksandrem Litwinowiczem był właścicielem biura technicznego.
W okresie konfliktu w PPS na tle stosunku partii do ruchu wojskowego poparł działaczy, którzy utworzyli PPS-Opozycję. Sam jednak należał do ZWC i Zw. Strzeleckiego; ukończył kurs oficerski.
3 sierpnia 1914 r. przydzielony do 1 komp. kadrowej. Jednak w jej składzie nie wyruszył na front, lecz brał udział w pracach polityczno-wojskowych jako komisarz Kielc (od 11 sierpnia), po czym brał udział w działaniach organizacyjno-wojskowych i politycznych w Częstochowie oraz Łodzi. Z dniem 9 października 1914 r. mianowany ppor. piech. Następnie do 25 lutego 1915 r. oficer ordynansowy w dowództwie 1 pp LP i I Brygady. Uczestniczył w walkach na Podhalu. Przydzielony do biura wywiadowczego, na rozkaz J. Piłsudskiego w lipcu 1915 r. przyjechał do Warszawy, gdzie m.in. zorganizował wymarsz baonu warszawskiego POW do I Brygady. Następnie prowadził dalej prace wojskowo-polityczne na terenie okupacji niemieckiej. W okresie od 8 listopada do 5 grudnia kierował okręgiem radomskim POW. Zmuszony do powrotu do I Brygady, od 19 grudnia służył w 1 komp. saperów. Uczestniczył w działaniach na Wołyniu. 1 stycznia 1917 r. awansował na por. sap. 16 czerwca przeniesiony do 5 pp LP, dowodził komp. szturmową. W następstwie kryzysu przysięgowego 16 lipca zwolniony z Legionów.
Od 22 lipca 1917 do 28 czerwca 1918 r. internowany przez Niemców w Beniaminowie. Zwolniony z obozu, objął funkcję szefa oddziału wywiadowczego KN 1 POW w Warszawie.
Po powrocie J. Piłsudskiego do Warszawy (10 listopada) pełnił służbę, jako kpt. sap. z 1 listopada 1918, jego męża zaufania przy niemieckiej Radzie Żołnierskiej. Wybitnie przyczynił się do spokojnego rozbrojenia i ewakuowania okupacyjnego garnizonu Warszawy. Po utworzeniu Milicji Ludowej od 13 grudnia 1918 do 1 września 1919 r. sprawował funkcję jej komendanta aż do wcielenia w skład WP. Następnie był zastępca szefa Oddz. II dowództwa Frontu Litewsko-Białoruskiego. W końcu 1919 r. z ramienia J. Piłsudskiego prowadził poufne rozmowy polityczne z delegatem bolszewickim Julianem Marchlewskim w Mikaszewiczach. Od 18 kwietnia 1920 r. służył w Oddz. II ścisłego sztabu NW, w Oddz. II Dowództwa Etapów WP na Ukrainie (od 12 maja), był szefem Oddz. II Grupy Poleskiej (od 12 lipca), 5 Armii (od 9 sierpnia) i 3 Armii (od 20 września). 30 lipca awansował na mjr. sap. ze starszeństwem z 1 kwietnia.
Po zakończeniu działań wojennych 12 marca 1921 r. mianowany szefem Oddz. II w Inspektoracie Armii nr 4. Współpracował z powstańcami śląskimi. Od 5 czerwca pracował jako przewodniczący podkomisji połocko-wilejskiej w delegacji Mieszanej Komisji Granicznej na Wschodzie. Zweryfikowany jako ppłk sap. z 1 czerwca 1919, 19 stycznia 1923 r. został przydzielony do Oddz. V Sztabu Generalnego. Od 1 czerwca 1923 do października 1924 r. attaché wojskowy w Moskwie. Następnie w okresie od 15 października 1924 do 15 października 1925 r. uczestniczył w IV kursie doszkalającym WSWoj w Warszawie. Po jego ukończeniu służył jako II referent w Inspektoracie Armii nr 2, a od 12 listopada 1925 r. dowodził 5 psap. W 1927 r. był przewodniczącym komisji sportowej OK nr V w Krakowie oraz w zastępstwie szefem saperów tego okręgu. 1 stycznia 1928 r. awansował na płk. SG sap., po czym 20 stycznia objął stanowisko szefa samodzielnego wydz. wojskowego w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. W sierpniu otrzymał także funkcję dyrektora fabryki olejów mineralnych „Polmin”, a 24 września powołano go na prezesa Syndykatu Naftowego. Z dniem 31 marca 1929 r. przeszedł w stan spoczynku.
14 kwietnia 1929 r. został ministrem Poczt i Telegrafów w gabinecie Kazimierza Świtalskiego i urząd ten piastował również w rządach Kazimierza Bartla, Walerego Sławka, Józefa Piłsudskiego i Aleksandra Prystora. W 1930 r. wybrano go na posła z listy BBWR w okręgu wyborczym nr 23 (Iłża-Wierzbnik).
Pracował także społecznie jako przewodniczący stowarzyszenia „Bratnia Pomoc b. Uczestników Walk o Niepodległość”. Był członkiem komisji odznaczeniowej Krzyża i Medalu Niepodległości dla b. członków PPS.
Zmarł 12 kwietnia 1933 r. w Warszawie. Pochowany na cmentarzu wojskowym na Powązkach w Warszawie w kwat. legionowej A-5.
Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości z mieczami, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej, pośmiertnie otrzymał order Polonia Restituta 1 kl.
Opublikował: Z pamiętnika śp. Ministra..., „Strzelec” nr 31/1934.
Żonaty (od II 1905 r.) z Zofią z Wardyńskich, miał z nią syna Włodzimierza Stanisława (12 II 1908-24 VI 1974), prof. ekonomii.
Jego imię nosiło osiedle pod Warszawą (Boernerowo, obecnie Bemowo, stanowiące część stolicy), tam też znajduje się jego pomnik. Jest patronem Gimnazjum nr 86 w Warszawie, jego imię nosi ulica w Ostrowcu Świętokrzyskim.