Bojownikom niepodległości

Ignacy Giedgowd

(1897-1974)

giedgowd ignacyUrodził się 1 lutego 1897 r. w Popłuszczach na Litwie. Syn Władysława i Gabrieli z Helmanów.

Ukończył gimnazjum humanistyczne.

W czasie I wojny światowej 1 sierpnia 1915 r. powołany do armii rosyjskiej, służył w 185 pstrz. W 1916 r. ukończył szkołę oficerską, po czym walczył na froncie kolejno w 155, 35, 455 i 293 pstrz.

Po przewrocie bolszewickim należał do Zw. Wojskowych Polaków w Piotrogrodzie oraz służył w POW. Przedostał się do Archangielska i 15 listopada 1918 r. wstąpił tam (w stopniu ppor.) do oddziału kpt. Mariana Sołodkowskiego. W jego składzie walczył z bolszewikami w rejonie Archangielska, a potem nad północną Dźwiną.

16 grudnia wysłany przez Wlk. Brytanię do Paryża, wstąpił do Armii Polskiej we Francji. 15 lutego 1919 r. wyjechał do szkoły lotniczej w Istes, ukończył tam kurs pilotażu. 15 października powrócił do kraju, gdzie otrzymał przydział do 10 esk. wywiadowczej. Od 24 kwietnia 1920 r. walczył na froncie.

Wyróżniając się nadzwyczaj zimną krwią i wykazując przykład wysokiego poczucia obowiązku ppor. pil. Giedgowd Ignacy każdym swym lotem dokonywanym stale na minimalnej wysokości i pod nieustannym ogniem nieprzyjacielskiej kawalerii i karabinów maszynowych dawał maksimum tego, co dać może wywiad powietrzny. Nie szczędząc życia swego w najcięższych chwilach, gdy nieprzyjaciel starał się sforsować rz. Dniepr pod Rzeczycą w rejonie 18 Brygady, którą czasowo obsługiwała 10 eskadra kilkakrotnie odkrywał przeprawy nieprzyjaciela i zniżał się do minimum, ogniem swego km siał popłoch i panikę między czerwonymi bandami, które przeprawiały się na pontonach przez rzekę. Dzięki na czas dostarczonym wiadomościom o przeprawach bolszewickich takowe udało się za każdym razem lokalizować, co dawało sztabowi brygady nie osłabiać innych odcinków zajmowanego przez nie frontu.

Dnia 10 VI 1920 r. w oczach wojsk naszych i własnej eskadry, która stała o 8 km od linii bojowej dzielnie atakuje nieprzyjacielski balon na uwięzi. Nie bacząc na silny obstrzał z nieprzyjacielskiej pancerki zasypuje go ogniem karabinu maszynowego, oczywiście przebija w kilku miejscach, wynikiem czego balon został zmuszony do zniżenia się i obserwacja nieprzyjaciela przerywa się na kilka dni.

Dnia 15 X 1920 r. otrzymawszy rozkaz nawiązania łączności pomiędzy sztabem IV Armii i grupą „Mir” oraz 1 Dywizją Legionów, nie patrząc na ciężkie warunki atmosferyczne oraz brak absolutny odpowiedzniego terenu do lądowania, ryzykując wpadnięcie w ręce nieprzyjaciela, wypełnia to trudne zadanie i dostarcza ww. oddziałom rozkazy operacyjne i zarządzenia Sztabu Armii, a powracając doręczył sztabowi Armii dane o ruchach wojsk naszych.

Za czas działania na froncie przy IV Armii ppor. Giedgowd wykonał 34 loty bojowe pod obstrzałem nieprzyjaciela z karabinów maszynowych i ogniem dział, które trwały ogółem około 50 godz. Podczas tych lotów zrzucono 1400 kg bomb i wystrzelono 9 000 naboi z km. Samolot miał 16 postrzałów. Wszystkie dokonane wywiady dawały cenny materiał dla Sztabu Armii, przynosząc tym samym wielką korzyść dla całej armii polskiej.

Po zakończeniu wojny w 2 plotn. 20 kwietnia 1922 r. przeniesiony do 1 plotn. Zweryfikowany jako por. pil. z 1 czerwca 1919 r., 1 lipca 1923 r. awansował na kpt. pil. Od 21 maja 1925 r. dowodził esk. treningową.

Pilot sportowy. Uczestniczył w I Międzynarodowych Zawodach Lotniczych w Zurichu (3-10 września 1922), w których zajął (wspólnie z pilotem Józefem Krzyczkowskim) czwarte miejsce w konkurencji zrzucania bomb na określony cel. W sierpniu 1923 r. zwyciężył w Locie Okrężnym dookoła Polski. W 1925 r. odbył rajd lotniczy po Europie. Reprezentant Polski na II, III i IV Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych (1930, 1932, 1934).

W 1928 r. został pilotem oblatywaczem w Państwowych Zakładach Lotniczych w Warszawie, zaś w 1932 r. służył w Wojskowych Zakładach Zaopatrzenia Aeronautyki. W 1934 r. został pilotem odbioru wojskowego w PZL Wytwórnia Płatowców nr 1 w Warszawie, a następnie szefem pilotów oblatywaczy. Awansowany 19 marca 1937 r. na mjr. pil., wiosną 1939 r. był oficerem nadzoru Kierownictwa Fabrykacji Lotniczej Kierownictwa Zaopatrzenia Lotnictwa w Warszawie.

Po kampanii 1939 r. przedostał się do Francji i podjął służbę w WP. Od 1 października dowodził esk. treningową w Bazie PSP w Lyonie. Po upadku Francji 23 czerwca przeleciał do Oranu w Algierii, a potem przedostał się do Wlk. Brytanii. Od 1 sierpnia jako pilot transportowy pełnił służbę w brytyjskiej bazie RAF w Camble, a potem w Takardi. Od 1 września 1942 r. latał w brytyjskich eskadrach stacjonujących na lotniskach w Yatesbury, Doncaster i Hendon. Po zakończeniu II wojny światowej i demobilizacji wyjechał do Kanady. Pracował w zakładach lotniczych w Toronto do ich likwidacji w 1958 r.

Zmarł 25 stycznia 1974 r. w Tornhill koło Toronto i tam został pochowany.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Polonia Restituta 5 kl., Krzyżem Walecznych, złotym Krzyżem Zasługi i Medalem Niepodległości, francuską Legią Honorową 5 kl. oraz rumuńskim orderem Gwiazdy Rumunii 5 kl.

Żonaty, miał syna, żołnierza armii brytyjskiej.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 217/1932
Źródła

„Monitor Polski” nr 217/1932; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; B. Szwedo, Na bieżni i w okopach. Sportowcy odznaczeni Orderem Wojennym Virtuti Militari 1914-1921 1939-1945, Rzeszów 2011; J. Zieliński, W. Wójcik, Lotnicy-Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari t. I, Warszawa-Toruń 2005.