Bojownikom niepodległości

Jadwiga Graffowa–Chrząszczewska

(1895-1944)

Urodziła się 6 listopada 1895 r. w Leonowie koło Gostynina.

Uzyskała dyplom z École du Louvre z kursu historii przemysłu artystycznego i malarstwa.

W czasie I wojny światowej w POW. Na początku listopada 1918 r. weszła w skład Zw. Patriotycznego.

W latach 1916-1919 pracowała w Muzeum Narodowym w Warszawie. Potem (do 1920 r.) kustosz w Muzeum Eparchialnym w Chełmie.

Jako sekretarka i skarbniczka wchodziła w skład Zarządu Okręgowego Zw. Kółek Rolniczych pow. chełmskiego. W 1921 r. weszła w skład komisji rewizyjnej województwa lubelskiego tego związku. Funkcję tę sprawowała do 1922 r.

Latem 1920 r. była sanitariuszką w szpitalu w Chełmie.

W latach 1922-1929 pracowała w Delegacji Polskiej do Mieszanej Komisji Specjalnej w Moskwie (w zakresie spraw muzealnych).

Po powrocie do Polski zamieszkała w Warszawie. W latach 1932-1933 stypendystka Funduszu Kultury Narodowej w Musée du Cinquantenaire w Brukseli. Następnie (1934-1937) pracowała w Urzędzie Konserwatorskim w Poznaniu (prace inwentaryzacyjne w województwie poznańskim i pomorskim). W latach 1937-1939 zastępowała kustosza Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu. W 1939 r. została kustoszem Pałacu Łazienkowskiego w Warszawie.

Podczas II wojny światowej we wrześniu 1939 r. brała udział w ratowaniu zbiorów Pałacu Łazienkowskiego. W czasie niemieckiej okupacji była zatrudniona w Muzeum Narodowym. Jednocześnie pracowała w dziale strat kulturalnych i rewindykacji Komisji Likwidacyjnej przy Delegaturze Rządu RP na Kraj w Warszawie.

Od 1942 r. brała udział w działalności konspiracyjnej w szeregach AK ps. „Jagienka”, „Monika”. Uzyskała stopień kpr. Służyła w kobiecym patrolu minerskim w Kedywie Okręgu Warszawskiego AK. Brała udział w powstaniu warszawskim. Ciężko ranna 2 sierpnia 1944 r. przy ul. Wilczej 50.

Zmarła z ran 8 sierpnia 1944 r. w szpitalu. Pochowana na Cmentarzu Parafialnym na Powązkach w Warszawie kwat. 154.

Odznaczona Krzyżem Niepodległości, pośmiertnie otrzymała Krzyz Walecznych i srebrny Krzyz Zasługi z mieczami oraz awansowała na por.

Zamężna (od 1921 r.) z N. Graffem, a potem z Witoldem Suchodolskim.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 64/1931
Źródła

Chrząszczewska-Suchodolska Jadwiga (1895-1944), w: Muzeum w polskiej kulturze pamięci, www.muzeumpamieci.umk.pl/?p=2599 [dostęp 28 XII 2020]; „Monitor Polski” nr 64/1931; Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945. Poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej, Warszawa 1988; Sprawozdanie Związku Kółek Rolniczych Województwa Lubelskiego i Wołynia za 1920 rok, Lublin 1921; Sprawozdanie Związku Kółek Rolniczych Województwa Lubelskiego i Wołynia za 1922 rok, rok działalności szósty, Lublin 1923; Sprawozdanie Związku Kółek Rolniczych Województwa Lubelskiego i Wołynia za 1921 rok, rok działalności piąty, Lublin 1922.