Bojownikom niepodległości

Jakub Hoffman

(1896–1964)

Urodził się 19 marca 1896 r. w Kołomyi. Syn Akiwa (Akowa) i Fanny z Fischbachów.
Uczył się w gimnazjum.
Od 1913 r. jako robotnik pracował w kopalni nafty.
Był członkiem Zw. Strzeleckiego w Jaśle i Harklowej.
W czasie I wojny światowej w 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich. Służył w 2 komp. I baonu 1 pp LP. Ranny w lewą rękę pod Laskami (22-26 paździerika). W marcu 1915 r. przebywał w szpitalu rezerwowym nr 11 w Wiedniu. Jesienią 1915 r. służył w 4 komp. VI baonu 7 pp LP. Lekko ranny w nogę w październiku pod Kuklami. Po likwidacji pułku w końcu września 1916 r. wcielony z baonem do 1 pp LP (II baon).
W następstwie kryzysu przysięgowego we wrześniu 1917 r. wcielony do armii austro-węgierskiej. Posiadał stopień sierż.
W 1918 r. uzyskał maturę w gimnazjum w Jaśle.
Po rozkładzie Austro-Węgier od listopada 1918 r. w WP. Dowodził odcinkiem Jasło-Krosno-Sanok. Brał udział w walkach z Ukraińcami. Następnie służył w Dowództwie Etapów na Ukrainie, dowództwie Frontu Południowo-Wschodniego, był szefem sekcji kulturalno-oświatowej 2 Armii. W 1921 r. przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako por. rez. piech. z 1 czerwca 1919 r., z dniem 2 stycznia 1932 r. awansował na kpt. rez. piech.
W 1922 r. zamieszkał na Wołyniu. Pracował jako urzędnik w kuratoriach okręgu nowogródzkiego i wołyńskiego. W 1923 r. zdał egzamin na nauczyciela szkół powszechnych. Był potem nauczycielem szkół powszechnych w Lidzie, Podlesiu (pow. Baranowicze), Korcu i Równem. W 1924 r. został mianowany delegatem Państwowego Grona Konserwatora Zabytków Przedhistorycznych na województwo wołyńskie. W 1926 r. ukończył Państwowy Wyższy Kurs Nauczycielski w Krakowie.
Przewodniczący Sekcji Wołyńskiej Zarządu Głównego Zw. Polskich Nauczycieli Szkół Powszechnych, prezes Wołyńskiego Okręgu ZNP (1928-1939) i wiceprezes Zarządu Głównego ZNP, od 1932 r. redaktor „Głosu Nauczycielstwa Okręgu Wołyńskiego”.
W 1929 r. założył i do 1939 r. był redaktorem „Rocznika Wołyńskiego”. Sekretarz Wołyńskiego Regionalnego Komitetu Polskiego Słownika Biograficznego. Współinicjator i od 1935 r. wiceprezes Wołyńskiego Tow. Przyjaciół Nauk w Łucku.
Działacz społeczny; kierownik prac lokalnego oddziału Zw. Legionistów Polskich, kierownik obwodu Zw. Strzeleckiego w Równem, członek Miejskiego Społecznego Komitetu Gospodarczego, Powiatowego Komitetu WF i PW oraz Komitetu Regionalnego WF i PW.
W 1935 r. wybrany na posła w okręgu wyborczym nr 59 (Równe), był członkiem Grupy Oświatowej. Mandat poselski sprawował do 1938 r.
Po kampanii 1939 r. brał udział w działalności konspiracyjnej w szeregach ZWZ na Wołyniu. Aresztowany przez NKWD i w lutym 1940 r. zesłany do obwodu Gorki. W okresie od stycznia 1941 do stycznia 1942 r. więziony w Szarii i Gorkim. W następstwie umowy Sikorski-Majski został zwolniony.
Od lutego 1942 r. był delegatem (łącznikiem) ambasady RP przy 6 DP w ZSSR. Poewakuacji armii do Iranu od sierpnia 1942 r. organizował szkolnictwo polskie i był nauczycielem w Isfahanie (grudzień 1942-luty 1943), Teheranie (do lipca 1943 r.), a później w Kenii (sierpień 1944-sierpień 1945), Ugandzie (wrzesień 1945-sierpień 1946) oraz w Tanganice (sierpień 1947-lipiec 1950).
Wyjechał wówczas do Wlk. Brytanii i zamieszkał w Londynie. Od 1955 r. był członkiem zarządu Polskiego Tow. Historycznego na Obczyźnie, członek komitetu redakcyjnego „Tek Historycznych”. Od 1962 r. sekretarz generalny Polskiego Tow. Naukowego na Obczyźnie, współpracował z Instytutem Józefa Piłsudskiego w Londynie.
Zmarł 27 grudnia 1964 r. w Londynie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Hampstead.
Odznaczony Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 4 i 5 kl., dwukrotnie Krzyżem Walecznych, złotym i srebrnym Krzyżem Zasługi.
Żonaty z Jadwigą Czubek, miał z nią syna, który zginął podczas II wojny światowej.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 87/1931
Źródła

Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; „Monitor Polski” nr 87/1931; Lista chorych, rannyh, zabitych i zaginionych legionistów do kwietnia 1915 roku, Oświęcim 1915; Lista strat Legionu Polskiego. Od 1 maja do 1 lipca 1915, Piotrków 1915; Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939. Słownik biograficzny t. II, Warszawa 2000; J. Pudełek, W Drużynie Komendanta. Ze wspomnień żołnierza I Brygady i oficera Adiutantury Generalnej Naczelnika Państwa (1914-1921), Warszawa 1938; Rocznik oficerski 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw 1934.