Bojownikom niepodległości

Jan Arnsztajn

(1897–1934)

Jan ArnsztajnUrodził się 5 czerwca 1897 r. w Lublinie. Syn Marka, lekarza, i Franciszki Hanny z Meyersonów (zob.).

Uczył się w „Szkole Lubelskiej” w rodzinnym mieście i w 1915 r. uzyskał maturę.

W okresie I wojny światowej od jesieni 1914 r. służył w Polskiej Organizacji Wojskowej ps. „Ćwiek”. Od 30 lipca 1915 r. w Legionach Polskich. Po 20 sierpnia wyruszył na front jako żołnierz 1 komp. VI baonu 7 pp LP. Uczestniczył w kampanii wołyńskiej. Chory na dyzenterię, leczył się na tyłach. 25 listopada zwolniony z Legionów, powrócił do Lublina i podjął ponownie służbę w POW. Pełnił ją w Lublinie, a potem w Warszawie, gdzie sprawował funkcję adiutanta Komendy Naczelnej.

Jednocześnie studiował medycynę na Uniwersytecie Warszawskim.

W niepodległej Polsce od listopada 1918 r służył w Wojsku Polskim. Do końca 1919 r. służył w referacie personalnym DOGen Lublin, a potem kierował wydz. II oświaty żołnierskiej sekcji VI propagandy Oddz. II Naczelnego Dowództwa. Od 26 lipca dowodził komp. w 201 pp Armii Ochotniczej. Brał udział w walkach z bolszewikami. Ciężko ranny w głowę i rękę 3 sierpnia pod Ostrowią Mazowiecką. Niewyleczony powrócił na front i od 20 września był adiutantem Dywizji Ochotniczej. 8 stycznia 1921 r. przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako por. rez. piech. z 1 czerwca 1919 r.

Ukończył studia na medyczne na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując dyplom lekarski. Po podróżach do Szwajcarii, Austrii i Francji zamieszkał w Lublinie.

Tu w 1923 r. otworzył gabinet i podjął pracę zawodową.

Działacz Związku Strzeleckiego, pełnił też funkcje prezesa zarządu Związku Legionistów Polskich w Lublinie oraz prezesa zarządu okręgu lubelskiego Związku Peowiaków.

Pasjonował się literaturą – zainicjował powstanie niezależnej szopki politycznej w Lublinie. Miłośnik sportu, przyczynił się do rozwoju kultury fizycznej w mieście. W 1932 r. zachorował na gruźlicę; przez rok leczył się w Zakopanem oraz przez kilka miesięcy w Otwocku.

Zmarł 31 stycznia 1934 r. w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach kwat. C–20.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości z mieczami i dwukrotnie Krzyżem Walecznych.

Żonaty dwukrotnie: po raz pierwszy z N. Kolm, a po jej śmierci z Janiną z Makarczyków Pińską, aktorką. Małżeństwa te były bezpotomne.

Źródła

Bohaterom narodowym w hołdzie, Lwów 1936; J. Cisek, E. Kozłowska, Ł. Wieczorek, Słownik Legionistów Polskich 1914–1918 t. 1, Kraków – Warszawa – Zalesie Górne 2017; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863–1938 Słownik biograficzny t. 2, Mińsk Mazowiecki – Warszawa – Kraków 2011; M. Domański, w: Słownik biograficzny miasta Lublina t. I, Lublin 1993; M. Gałęzowski, Na wzór Berka Joselewicza. Żołnierze i oficerowie pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, Warszawa 2010; „Monitor Polski” nr 156/1931; Rocznik oficerski 1923, 1924; T. Piskorski, Wykaz poległych i zmarłych uczestników ruchu niepodległościowego Młodzieży Narodowej, Warszawa 1936; A. Roliński, A gdy na wojenkę szli Ojczyźnie służyć. Pieśni i piosenki żołnierskie z lat 1914–1918, Kraków 1989.