Bojownikom niepodległości

Jan Baryła

(1881–1942)

Urodził się 11 (lub 20) września 1881 r. w Kole. Syn Macieja, robotnika, i Małgorzaty.

Od 1893 r. mieszkał w Łodzi. Rozpoczął wówczas praktykę w warsztacie szewskim.

Od 1902 r. należał do SDKPiL ps. „Pietrek”. Był współorganizatorem licznych strajków na terenie Łodzi. W 1905 r. przeniósł się do Warszawy i tam kontynuował działalność partyjną. Organizował komórki związkowe i Kasy Chorych. Po rozłamie w partii (1911 r.) opowiedział się po stronie „rozłamowców” i wszedł w skład Zarządu SDKPiL dzielnicy Powązki. W 1912 r. został aresztowany przez władze rosyjskie. Uwolniony, był członkiem Komitetu Warszawskiego SDKPiL. Na początku 1915 r. działał w Robotniczym Komitecie Gospodarczym, organizując kuchnie robotnicze. W kwietniu tego roku aresztowany, po czym zesłany na Syberię do guberni jenisiejskiej.

Po rewolucji lutowej 1917 r. uwolniony, przez krótki okres działał w Mohylewie, a potem w Mińsku Litewskim. Tam był współorganizatorem Zjednoczenia Socjalistycznego Polskiego. Od kwietnia wchodził w skład jego zarządu; współpracował też z pismem „Prawda”. Uczestniczył w pracach mińskiego oddziału Polskiego Tow. Pomocy Ofiarom Wojny. Po przewrocie bolszewickim był jednym z organizatorów rewolucyjnych oddziałów polskich. Od listopada był członkiem Mińskiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich oraz tymczasowego zarządu mińskiej grupy SDKPiL. Od lutego 1918 r. referent wydz. wygnańczego w Komisariacie do Spraw Polskich przy Komisariacie do Spraw Narodowościowych Okręgu i Frontu Zachodniego w Mińsku. Po wyparciu bolszewików z miasta przez wojska niemieckie w marcu został aresztowany. Był więziony w Wilnie w więzieniu „Łukiszki”, a potem w obozie dla internowanych w Havelbergu, skąd jesienią został uwolniony.

Powrócił wówczas do kraju. Od listopada jako delegat Zw. Zawodowego Robotników Przemysłu Skórzanego wchodził w skład Warszawskiej Rady Delegatów Robotniczych. Wkrótce wstąpił do Komunistycznej Partii Robotniczej Polski. 20 stycznia 1919 r. aresztowany w Warszawie, do 25 kwietnia 1920 r. przetrzymywano go w więzieniu mokotowskim.

Po zwolnieniu zaangażował się w działalność Zw. Zawodowego Robotników Przemysłu Skórzanego w Polsce i na II Zjeździe związku (15-16 maja 1921 r.) wybrano go na członka jego Zarządu Głównego. Po 1923 r. odsunął się od pracy partyjnej.

Po kampanii 1939 r. podjął działalność konspiracyjną. W 1942 r. uczestniczył w organizowaniu PPR w Warszawie. W kwietniu aresztowany przez funkcjonariuszy gestapo i osadzony na Pawiaku.

Rozstrzelany 28 maja 1942 r. w lesie sękocińskim koło Magdalenki.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Żonaty, miał syna.

Źródła

W. Bartoszewski, Warszawski pierścień śmierci 1939-1944, Warszawa 1970; W.K. Cygan, Żołnierze Niepodległości 1863-1938. Słownik biograficzny t. 4, Mińsk Mazowiecki-Warszawa-Kraków 2012; R. Halaba, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 1, Warszawa 1985; „Monitor Polski” nr 177/1938.