Bojownikom niepodległości

Jan Bielnik

(1891–1980)

Urodził się 21 lipca 1891 r. w Niegowoniczkach pow. Zawiercie. Syn Pawła, robotnika, i Anny z Bulskich.

Ukończył czteroklasową szkołę ludową.

Pracował w kopalni „Kazimierz” w Sosnowcu. Po 1907 r. wstąpił do PPS-Frakcji Rewolucyjnej ps. „Wojtek”. Podczas akcji sztandarowania przed 1 maja 1909 r. aresztowany przez policję w Strzemieszycach. Więziony w Sosnowcu, a potem w Będzinie. Po ośmiu miesiącach jako młodociany został zwolniony.

W 1913 r. powołany do armii rosyjskiej, w 1914 r. ukończył szkołę podoficerską. W czasie I wojny światowej był dowódcą plut. Po przewrocie bolszewickim w listopadzie 1917 r. wszedł w skład rady żołnierskiej. Objął dowództwo komp., która weszła w skład III Korpusu Polskiego. W styczniu 1919 r. powrócił do Sosnowca.

Wstąpił wówczas do Milicji Ludowej i służył w niej do marca. Po sierpniu tego roku związał się z PPS-Opozycją, jednak po jej zjednoczeniu z Komunistyczną Partią Robotniczą Polski zaprzestał działalności.

Pracował zawodowo w kopalni „Kazimierz”, gdzie do 1921 r. był członkiem komitetu kopalnianego Zw. Robotników Przemysłu Górniczego. Następnie członek  Zarządu Głównego tego związku.

Po wybuchu III powstania śląskiego (maj 1921) włączył się do pomocy organizowanej przez PPS, po czym wstąpił do tej partii. W maju 1921 r. został sekretarzem okręgu Zw. Robotników Przemysłu Górniczego w Zawierciu, a potem przewodniczącym tamtejszej Rady Klasowych Zw. Zawodowych. Przewodniczył zarządowi zawierciańskiego Tow. Uniwersytetu Robotniczego. W następnych latach wszedł w skład OKR PPS, uczestniczył w XIX Kongresie partii. Był redaktorem odpowiedzialnym „Głosu Zagłębia”, organu OKR PPS Zagłębia Dąbrowskiego (1924-1930) oraz redaktorem naczelnym „Górnika” (1926-połowa 1929). Od lipca 1925 r. aż do wojny sprawował też funkcję Okręgowego Sekretarza Centralnego Zw. Górników. W sierpniu 1927 r. był delegatem Komicji Centralnej Klasowych Zw. Zawodowych na IV Kongres Międzynarodowej Federacji Związków Zawodowych. Na XXII Kongresie PPS (23-25 maja 1931) wybrany na członka Rady Naczelnej, a od grudnia był też zastępcą Aleksego Bienia w OKR.

Sprawował funkcję radnego w Sosnowcu i Dąbrowie Górniczej.

W 1932 r. Główny Inspektor Pracy powołał go do nadzwyczajnej komisji rozjemczej w górnictwie Zagłębia Dąbrowskiego i Chrzanowskiego, wszedł też do Komisji Rozjemczej Ubezpieczalni Społecznej i Komisji Rozjemczej Funduszu Pracy. Wchodził też w skład Tymczasowej Rady Nadzorczej Zakładu Ubezpieczeń od Wypadków we Lwowie. Pod koniec lat 30. był wiceprezesem Tow. Domu Ludowego w Sosnowcu.

W 1932 r. w Paryżu i w 1937 r. w Londynie brał udział w międzynarodowym kongresie górniczym.

Brał udział w pracach tajnej organizacji „Okrzeja-Odra”, organizowanej przez PPS na wypadek wojny do ewentualnej przyszłej walki partyzanckiej.

Po kampanii 1939 r. pracował zawodowo w przedsiębiorstwie kanalizacyjnym. Uczestniczył w działalności konspiracyjnej socjalistów ps. „Szpak”, „Wojtek”. Pod koniec października tego roku wziął udział w pierwszym zebraniu organizacji „Okrzeja-Odra”. Był współorganizatorem strajków w kopalniach „Niwka”, „Modrzejów” i „Milowice”. W 1940 r., po strajku w kopalni „Modrzejów”, został aresztowany przez Niemców. Początkowo więziony w Sosnowcu, a potem w Mysłowicach, skąd wysłano go do obozu pracy przymusowej w gliwickiej fabryce sadzy Deutsche Gasrusswerke przy ul. Pszczyńskiej 206.

Po wyzwoleniu wrócił do Sosnowca i nawiązał kontakt z kierownictwem PPS-WRN. 12 lutego 1945 r. został kierownikiem Kasy Brackiej Górników oraz tymczasowym państwowym zarządcą Hurtowni Artykułów Kanalizacyjnych „Asfalt”. Był zwolennikiem współpracy z „odrodzoną” PPS Edwarda Osóbki-Morawskiego.

26 lipca 1945 r. mianowany na stanowisko Okręgowego Inspektora IX Okręgu Inspekcji Pracy w Katowicach. Jednocześnie od 1 marca 1946 r. został delegatem departamentu w Komisji Bezpieczeństwa Pracy w Górnictwie przy Wojewódzkim Urzędzie Górniczym, zaś 2 maja w Polskim Komitecie ds. Socjalnych w Przemyśle Węglowym. 11 lipca wszedł w skład Wojewódzkiej Komisji ds. Upaństwowienia Przedsiębiorstw, a 8 listopada przewodniczącym Komisji Rozjemczej Kasy Brackiej Górników. Był też członkiem Specjalnej Komisji ds. Planu BHP w Zarządzie Głównym Zw. Zawodowego Górników.

Był aktywnym działaczem PPS. 4 października 1946 r. został przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu PPS Śląska i Zagłębia (do marca 1947 r.), po czym 4 listopada dokooptowano go do Rady Naczelnej PPS. Sprawował też funkcję przewodniczącego klubu PPS w Radzie Miejskiej Sosnowca. Na Kongresie PPS we Wrocławiu (13-17 grudnia 1947) wybrany do Centralnego Sądu Partyjnego. W kwietniu 1948 r. był tymczasowo oddelegowany na stanowisko okręgowego inspektora pracy do Bydgoszczy. Przeciwnik zjednoczenia PPS z PPR, w związku z czym 4 października usunięty z funkcji partyjnych przez Radę Wojewódzką PPS, po czym wydalony z partii. 2 listopada urlopowany, z dniem 31 grudnia odszedł ze służby państwowej.

Od stycznia 1949 do lutego 1950 r. pracował jako kierownik kina „Piast” w Mysłowicach. W tym czasie był przez miesiąc przetrzymywany przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. Po 1956 r. przyjęty do PZPR, pracował jako kierownik działu administracyjno-inwestycyjnego MHD w Sosnowcu. Z dniem 1 kwietnia 1960 r. przeszedł na emeryturę. Pracował potem w niepełnym wymiarze godzin w Spółdzielni Spożywców „Naprzód” w Sosnowcu.

Członek ZBoWiD i Tow. Przyjaźni /Polsko-Radzieckiej, działał społecznie we Froncie Jedności Narodu i Komisji Historycznej Zarządu Głównego Zw. Zawodowego Górników.

Był też ławnikiem sądu powiatowego oraz kuratorem sądowym w Sosnowcu.

Rada Państwa 21 lipca 1971 r. nadała mu stopień por.

Zmarł 3 października 1980 r. w Sosnowcu.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości, w PRL otrzymał order Odrodzenia Polski 5 kl.

Żonaty trzykrotnie; z pierwszą żoną miał dwie córki, z drugą jedną córkę, trzecie małżeństwo było bezpotomne. miał córkę Ewę zamężną Parafiniewicz.

Źródła

R. Adler, Jan Bielnik (1891-1980), www.lewicowo.pl; „Monitor Polski” nr 93/1938.