Bojownikom niepodległości

Jan Getler–Girtler

(1879-1970)

Urodził się 19 czerwca 1879 r. w Łukowie. Syn Emila Ottona, lekarza dentysty, i Eufemii z Dobieckich.

Ukończył gimnazjum w Siedlcach, po czym studiował w Warszawskim Instytucie Politechnicznym, gdzie od 1903 r. należał do grupy młodzieży współdziałającej z PPS. Od 1904 r. członek PPS dzielnicy Powiśle ps. „Jakub”, „Jur”, „Kuba”. W połowie 1905 r. aresztowany przez władze rosyjskie, był więziony na Pawiaku. Po kilku tygodniach zwolniony, został wysłany do Siedlec. Tam współkierował organizacją okręgową PPS. Na początku 1906 r. ponownie aresztowany, przez sześć miesięcy więziony w Siedlcach. Od sierpnia 1906 do stycznia 1907 r. należał do kierownictwa partii w okręgu lubelskim. Następnie działał w Kijowie, skąd w sierpniu powrócił do Warszawy. Ukończył studia w tamtejszym Instytucie Politechnicznym, uzyskując dyplom inżyniera technologa.

Po powrocie do Warszawy w latach 1907-1915 kierował eksploatacją i rozbudową kolejki wąskotorowej Warszawa-Grójec, jednocześnie przez pewien czas był wykładowcą dyscyplin technicznych na Uniwersytecie dla Wszystkich.

W czasie I wojny światowej w 1915 r. ewakuowany w głąb Rosji, początkowo pracował jako kierownik wydz. mechanicznego na kolei ołonieckiej (obecnie część kolei murmańskiej), a od marca 1916 r. w Polowej Dyrekcji Kolejowej w Nowosokolnikach. W marcu 1917 r. został zastępcą naczelnika wydz. mechanicznego w zarządzie kolei południowo-zachodnich w Kijowie, działając równocześnie w Komitecie Pomocy Ofiarom Wojny. W czerwcu 1918 r. powrócił do kraju.

Został inspektorem przemysłowym okręgu warszawskiego w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. W grudniu 1918 r. objął funkcję kierownika, a w lutym 1919 r. naczelnika wydz. kolei dojazdowych w Ministerstwie Kolei Żelaznych (potem: Ministerstwie Komunikacji). Stanowisko to zajmował do 1933 r. W 1926 r. zorganizował Dep. Lotnictwa Cywilnego. W 1933 r. został wicedyrektorem Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych, zaś w 1936 r. dyrektorem magistrali węglowej Herby Nowe-Gdynia w Dyrekcji Francusko-Polskiego Tow. Węglowego w Bydgoszczy.

Działacz Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (stał na czele podkomisji eksploatacyjnej Komisji Polityki Lotniczej), prezes Koła Przyjaciół Harcerzy 16 WDH im. Zawiszy Czarnego w Warszawie, prezes Okręgu Pomorskiego Kolejowego PW, członek Wojewódzkiego Komitetu WF i PW w Toruniu. Prezes rady nadzorczej Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, prezes zarządu oddziału Bydgoszcz-kolejowy PCK, wiceprezes Aeroklubu Pomorskiego, wiceprezes zarządu Pomorskiego Okręgu ZHP, członek Polskiego Zw. Zachodniego.

Podczas II wojny światowej we wrześniu 1939 r. ewakuował dyrekcję pod Łuck, a po jej rozwiązaniu wyjechał do Wilna. Tam pracował jako inżynier do specjalnych zleceń w dyrekcji kolei. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej (22 czerwca 1941 r.) i zajęciu przez Niemców Wilna powrócił do Warszawy. Dowiedziawszy się o wydanym na niego przez Niemców wyroku śmierci za przynależność do Polskiego Zw. Zachodniego ukrywał się jako „Jan Wojtkowski”. W czasie powstania warszawskiego w sierpniu 1944 r. opuścił miasto. Zamieszkał w Gołkowie koło Piaseczna.

Od marca 1945 r. pracował jako inżynier do szczególnych zleceń w dyrekcji Dep. Ruchu Ministerstwa Komunikacji. W październiku 1946 r. został kierownikiem budowy pięciu hangarów dla lotnictwa cywilnego w Warszawie w Państwowym Przedsiębiorstwie Budowy Mostów i Konstrukcji Stalowych „Mostostal”. Funkcję tę zajmował do września 1948 r., po czym był kierownikiem budowy masztu antenowego dla Polskiego Radia w Raszynie. Po zakończeniu tej budowy (19 lipca 1949 r.) prowadził prace montażowe w Łodzi, Ozorkowie i pod Kielcami. Od początku 1951 do kwietnia 1954 r. pracował jako kierownik sekcji norm pracy w komisji organizacyjnej w Ministerstwie Budownictwa Przemysłowego. Następnie st. inżynier ds. kosztorysowych w dziale technicznym.

Zmarł 23 maja 1970 r. i został pochowany na Cmentarzu Ewangelickim w Lublinie.

Odznaczony orderem Polonia Restituta 5 kl., złotym Krzyżem Zasługi i Medalem Niepodległości, w PRL otrzymał złoty Krzyż Zasługi po raz drugi.

Żonaty z Heleną Stocowicz, miał dwoje dzieci m.in. syna Józefa.

Posiadał godność Honorowego Zawiszaka.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 255/1933
Źródła

„Monitor Polski” nr 255/1933; K. Przybyszewski, w: Toruński Słownik Biograficzny t. 3, Toruń 2002; Red., w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987.