Bojownikom niepodległości

Jan Hipolit Litewski

(1893-1939)

litewski janUrodził się 14 stycznia 1893 r. w Raciążu. Syn Witalisa i Stanisławy z Jerzmanowskich.

Kształcił się w gimnazjum rządowym w Płocku. Brał udział w strajku szkolnym (1905 r.), po czym uczył się w tamtejszym gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej.

Członek Zw. Młodzieży Niepodległościowej.

W czasie I wojny światowej 13 stycznia 1915 r. w stopniu uł. wstąpił do szw. kawalerii Legionu Puławskiego. Ukończył Oficerską Szkołę Kawalerii w Twerze. Od grudnia 1917 r. w 1 puł służył w I Korpusie Polskim. W 1918 r. mianowany chor. kaw. Po demobilizacji korpusu wiosną 1918 r. przyjechał do Warszawy. Uczestniczył w działaniach zakonspirowanych struktur 1 puł. Brał udział w rozbrajaniu Niemców w Warszawie (11 listopada 1918 r.), po czym automatycznie wstąpił do WP.

Awansowany na ppor. kaw. (z 4 listopada), od grudnia jako dowódca plut. w 1 puł brał udział w walkach z Ukraińcami w okolicach Lwowa.

(…) operując plutonem od strony Drozdowicz na Nowe Miasto (Galicja) nie bacząc na silny ogień komp. ukraińskiej piechoty, przeprowadził szarżę na okopy. Mimo czterokrotnej przewagi Ukraińców, działając tylko białą bronią, zdobył km i pozostawił na polu około 40 nieprzyjaciół, a resztę wziął do niewoli [z wniosku na order Virtuti Militari].

Następnie walczył z bolszewikami. W 1920 r. dowodził 2 szw.

Ppor. Litewski Jan, dowodząc szwadronem w boju pod Kutkami dn. 30 VI [19]20, został zaatakowany przez kilka szwadronów jazdy nieprzyjacielskiej, z których dwa obeszły lewe skrzydło, reszta zaś wpadła do wsi. Ppor. Litewski ze zwykłą sobie zimną krwią, połączoną z niezmiernym męstwem, rzucił się pierwszy na nieprzyjaciela pociągając swym przykładem ułanów szwadronu. Kozacy złamani w popłochu pierzchli, pozostawiając kilkanaście trupów i sztandar [z wniosku na order Virtuti Militari]. Awansował na por. kaw.

Od 3 lutego do 15 sierpnia 1921 r. słuchacz w Centralnej Szkole Jazdy. Następnie powrócił do 1 puł. Zweryfikowany jako rtm kaw. z 1 czerwca 1919 r., sprawował funkcję dowódcy szw. 1 puł. W 1924 r. czasowo oficer sztabu dowództwa XI BK. W 1926 r. ukończył kurs unifikacyjny. Awansowany 1 stycznia 1928 r. na mjr. kaw., w kwietniu tego roku przeniesiony ze stanowiska oficera materiałowego na kwatermistrza pułku. W 1929 r. ukończył kurs oficerów sztabowych. 1 stycznia 1933 r. awansował na ppłk. kaw. W marcu 1931 r. został zastępcą dowódcy 1 puł. W pułku tym służył do 1 kwietnia 1935 r. Następnie ukończył kurs dowódców pułku. Od 29 lipca 1935 r. komendant Szkoły Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. Od 14 maja 1938 r. dowódca 1 puł.

Podczas kampanii 1939 r. na tym stanowisku w ramach SGO „Narew” walczył z Niemcami.

Poległ 11 września 1939 r. pod Długoborzem koło Zambrowa na skutek pomyłkowego ostrzału przez polską piechotę. Pochowany na Cmentarzu Parafialnym na Powązkach w Warszawie kwat. 282 wprost.

Odznaczony orderem Virtuti Militari 5 kl., Krzyżem Niepodległości, orderem Polonia Restituta 5 kl., czterokrotnie Krzyżem Walecznych i złotym Krzyżem Zasługi, pośmiertnie otrzymał order Virtuti Militari 4 kl. i awansował na płk. kaw.

Opublikował (wspólnie z Władysławem Dziewanowskim) Dzieje 1. Pułku Ułanów Krechowieckich, Warszawa 1932.

Żonaty ze Stanisławą Komorowską, miał córki Annę Stanisławę (ur. 1928) i Marię Teresę (ur. 1930).

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 171/1933
Źródła

L. Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Warszawa 1985; Z. Kościański, w: Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945 t. II (1914-1921) cz. 2, Koszalin 1993; „Monitor Polski” nr 171/1933; S. Radomyski, Zarys historii Szkoły Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu 1922-1939, Warszawa 1989; Rocznik oficerów kawalerii 1930; Rocznik oficerski 1923, 1924, 1928, 1932; R. Rybka, K. Stepan, Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006; A. Tuliński, Oficerowie Biura Historycznego i Wojskowego Biura Historycznego w latach 1922-1939 (część 2), „Przegląd Historyczno-Wojskowy” nr 2/2020.