Jan Janowicz

Urodził się 8 czerwca 1893 r. w majątku Giełucie na Litwie. Syn Marcina, inżyniera leśnika, i Krystyny z Butkiewiczów.

Początkowo kształcił się w domu, następnie w szkołach w Smoleńsku i Szawlach. W 1913 r. uzyskał maturę w gimnazjum klasycznym w Szawlach. Ukończył studia na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Jurjewskiego w Dorpacie, uzyskując dyplom lekarski. Jako student od 1916 r. pracował w klinice chirurgicznej przy tej uczelni.

W czasie I wojny światowej od wiosny 1917 r. w armii rosyjskiej. Jako lekarz baonu 195 psztrz uczestniczył w działaniach na froncie rumuńskim. W grudniu tego roku przeszedł do I Korpusu Polskiego, w którym sprawował funkcję lekarza pułkowego w 7 psp. Po demobilizacji korpusu wiosną 1918 r. powrócił do swojego majątku.

Od 1919 r. w Wojsku Polskim. Służył kolejno w baonie kowieńskim, 1 Dyzwizji Litewsko-Białoruskiej, baonie radiotelegraficznym w Warszawie, w 106 pp, 211 puł Armii Ochotniczej i jako młodszy ordynator w szpitalu garnizonowym w Wilnie. Brał udział w walkach z bolszewikami, był ranny w lewą nogę pod Lwowem. 22 lutego 1922 r. przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako kpt. rez. lek. z 1 czerwca 1919 r.

W niepodległej Polsce mieszkał w Wilnie. Pracował na oddziale chirurgicznym w Szpitalu Kolejowym na Wilczej Łapie. Był tam młodszym, a potem starszym ordynatorem. 11 lipca 1925 r. na Uniwersytecie Warszawskim uzyskał stopień doktora. Dwukrotnie wyjeżdżał do Paryża do Jeana Mariona (1930, 1935) i do Berlina do Ernsta Sauerbrucha (1930 r.). Był pionierem urologii w Wilnie, gdzie w latach 1925–1941 kierował oddziałem urologicznym w Szpitalu „Sawicz” oraz prowadził ambulatorium urologiczne. W 1928 r. był współzałożycielem Poradni Lekarzy Specjalistów przy ul. Garbarskiej, z Aliną Erdmanową prowadził wspólnie prywatną klinikę przy Al. Róż.

Działacz Ligi Morskiej i Kolonialnej, posiadał dyplom kapitana żeglugi wielkiej.

Podczas II wojny światowej w 1939 r. zmobilizowany do Wojska Polskiego, służył jako ordynator oddziału chirurgicznego szpitala garnizonowego w Wilnie. Po zakończeniu walk pozostał w mieście. Powrócił do pracy w Szpitalu Kolejowym. Po zajęciu Litwy przez Sowietów w 1940 r. został aresztowany i osadzony w więzieniu na Łukiszkach. Podejrzany o szpiegostwo, po interwencji żony został zwolniony. W latach 1941–1943 prowadził prywatną praktykę lekarską. Aresztowany przez Niemców w nocy na 17 września 1943 r., został osadzony w obozie koncentracyjnym w Proweniszkach koło Kowna. Na skutek starań rodziny uwolniony, po czym skierowany do pracy w Wilnie jako ordynator w szpitalu litewskich linii kolejowych. Pomagał Żydom poczas okupacji. Współpracował z polską konspiracją, a potem należał do AK. W czasie operacji „Ostra Brama” w lipcu 1944 r. prowadził szpital polowy w Kolonii Wileńskiej. Po zajęciu Wilna przez Sowietów powrócił do pracy w Szpitalu Kolejowym. W lutym 1945 r. repatriował się do Polski.

Początkowo (od 6 marca) był ordynatorem oddziału chirurgicznego Szpitala Kolejowego w Białymstoku, a od maja ordynatorem chirurgii w trzech olsztyńskich szpitalach: Kolejowym, Wojewódzkim (do końca życia) i Poliklinicznym (do 1954 r.). Zorganizował oddziały chirurgiczne w Olsztynie, jako konsultant wojewódzki ds. chirurgii przyczynił się do zorganizowania oddziałów chirurgicznych w szpitalach powiatowych. Przez wiele lat przewodniczył Zespołowi Specjalistów Wojewódzkich.

Autor prac specjalistycznych.

Należał do Polskiego Towarzystwa Lekarskiego (przewodniczący oddziału w Olsztynie), Międzynarodowego Towarzystwa Chirurgów, Polskiego Towarzystwa Urologicznego, należał do zarządu Ligi Morskiej i Polskiego Yacht-Clubu. Działacz olsztyńskiego Automobilklubu.

Zmarł 16 stycznia 1964 r. w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Poprzecznej w Olsztynie.

Odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych i Medalem Niepodległości, w PRL otzymał order Sztandaru Pracy 2 kl., Odrodzenia Polski 5 kl., złoty Krzyż Zasługi, pośmiertnie wyróżniony tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Jest patronem ulicy w Olsztynie, sali w tamtejszym Szpitalu Miejskim, Koła Polskiego Towarzystwa Lekarskiego w Szczytnie, tablica poświęcona jego pamięci znajduje się w Szpitalu Wojewódzkim w Olsztynie, jest wymieniony na tablicy poświęconej pionierom służby zdrowia w Olsztynie w drugim tamtejszym Szpitalu Miejskim. Honorowy członek Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, Towarzystwa Chirurgów Polskich.

Był dwukrotnie żonaty: z Jadwigą Cumft, z którą miał córkę Danutę (21 XI 1920–16 IV 2009) zamężną Pogorzelską, scenografa, a po jej śmierci (od 1930 r.) z Larysą Chrzanowską, z którą miał córkę Sylwię (ur. 1931) zamężną Lachnitt, kierownika literackiego Teatru im. Jaracza w Olsztynie, i syna Mariusza (1933–31 XII 1960), pracownika naukowego Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie, który zginął w Tatrach.