Bojownikom niepodległości

Jan Jarkowski

(1880–1929)

Urodził się 1 lutego 1880 r. w Moskwie. Syn Jana, inżyniera, i Heleny z Szendzikowskich. Brat Witolda (zob.) i Władysława (zob.). Szwagier Janiny Gliwic (zob.).

Studiował w Akademii Medyczno-Chirurgicznej w Petersburgu, uzyskując dyplom lekarski.

Należał do PPS ps. „Adrian”. W latach 1900–1901 zajmował się transportem nielegalnych wydawnictw partyjnych z zagranicy do kraju przez punkt konspiracyjny „Odessa” na granicy szwedzko-fińskiej.

W 1904 r., po ukończeniu studiów, przybył na teren Królestwa Polskiego. Jako lokalny pełnomocnik Centralnego Komitetu Robotniczego (CKR) od sierpnia wchodził w skład Warszawskiego Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS. W końcu roku aresztowany przez władze rosyjskie w Grodnie. Zesłany pod nadzór policji do Rygi lub Mitawy. Wiosną 1905 r. przebywał w Petersburgu, gdzie należał do rewolucyjnego skrzydła polskiej młodzieży akademickiej. We wrześniu dokooptowany do CKR PPS, wkrótce został ponownie aresztowany. Zwolniony w listopadzie na mocy amnestii, prawdopodobnie nadal uczestniczył w pracach w CKR. Na VIII Zjeździe PPS we Lwowie (12-13 lutego 1906 r.) wybrany na członka CKR. Należał do grupy centrowej w partii, dążył do konsolidacji PPS i starał się zapobiec jej rozbiciu. W czerwcu uczestniczył w obradach III Rady Partyjnej PPS; nie wszedł wówczas w skład nowo wybranego CKR. Odtąd nie brał już aktywnego udziału w działalności partyjnej.

Dla uniknięcia represji wyjechał do Krakowa, gdzie podjął praktykę lekarską. Następnie przez pewien czas pracował jako lekarz w sanatorium Bystra koło Bielska. Po lipcu 1907 r. wyjechał do Francji i zamieszkał w Paryżu.

Wkrótce stał się jednym z najbliższych współpracowników wybitnego neurologa prof. Józefa Babińskiego. Autor (lub współautor) wielu prac specjalistycznych z dziedziny neurologii. Współpracował z organem Paryskiego Towarzystwa Neurologicznego „Revue Neurologique” oraz z dwumiesięcznikiem „Neurologia Polska”.

Prowadzil działalność społeczno-kulturalną wśród polskich emigrantów. Był prezesem emigracyjnego Stow. Pracy Kulturalno-Społecznej.

W czasie I wojny światowej służył jako lekarz frontowy w armii francuskiej.

W 1927 r. przyjechał do Polski i habilitował się na Uniwersytecie Warszawskim. Corocznie przyjeżdżał do Warszawy i przez kilka tygodni prowadził na tej uczelni wykłady z neurologii.

Zmarł 20 sierpnia 1929 r. w Paryżu .

Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Źródła

S. Kalabiński, J. Kubiatowski, w: Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego t. 2, Warszawa 1987; H. Kiepurska, Warszawa w rewolucji 1905–1907, Warszawa 1974; „Monitor Polski” nr 258/1933.