Bojownikom niepodległości

Jan Kanty Gumowski

(1883-1946)

gumowski jan kantyUrodził się 28 października 1883 r. w Krościenku. Syn Franciszka, lekarza i literata, powstańca 1863 r., oraz Józefy ze Stehrów.

Ukończył sześć klas gimnazjum w Krakowie oraz dwie klasy tamtejszej szkoły przemysłowej. W latach 1902-1909 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u prof. Józefa Mehoffera i Konstantego Laszczki.

Już jako student pracował w Muzeum Narodowym w Krakowie przy inwentaryzowaniu zabytków miasta. Przez krótki okres czasu był zatrudniony w wytwórni witraży Władysława Skibińskiego w Warszawie. Następnie nauczyciel rysunku w Państwowej Szkole Przemysłowej w Krakowie. Dzięki stypendium Czartoryskich odbywał studia artystyczne we Włoszech (1911-1912), w Monachium i Paryżu (1913-1914).

Członek Zw. Strzeleckiego, sprawował funkcję komisarza Polskiego Skarbu Wojskowego na środkowe Włochy, Szwajcarię i południową Francję.

W czasie I wojny światowej od 4 sierpnia 1914 r. w oddziale J. Piłsudskiego i Legionach Polskich ps. „Rolicz”. Jako żołnierz IV plut. 4 komp. IV baonu odbył kampanię kielecką. Od 20 sierpnia 1914 r. jako podoficer (od grudnia – wachm.) służył w plut. żandarmerii 1 pp LP i  I Brygady. Przejściowo sprawował funkcje polityczne za frontem. W czasie kampanii wołyńskiej (1915-1916) walczył w VI baonie 7 pp LP. Jako artysta malował m.in. portrety Józefa Piłsudskiego, Sławoja Składkowskiego, Walerego Sławka, Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego i Juliusza Bandrowskiego-Kadena. Później przebywał w komendzie uzupełnień w Kozienicach. Na przełomie 1916 i 1917 r. przeniesiony do 2 pp LP. 4 marca 1917 r. mianowany chor. piech.

Po kryzysie przysięgowym w Legionach od września w Dowództwie Uzupełnień Polskiego Korpusu Posiłkowego, już od jesieni 1917 r. był referentem architektury w Centrum Odbudowy Galicji. Współpracował z Oddz. Grobów Wojennych w Galicji Zachodniej, zajmującym się projektowaniem cmentarzy wojennych.

Od listopada 1918 r. w WP. Służył w pociągu pancernym „Piłsudczyk”. Od 18 sierpnia 1919 r. referent zabytków Naczelnego Dowództwa. Po wojnie przeniesiony do rezerwy. Zweryfikowany jako kpt. rez. piech. z 1 czerwca 1919.

Na zamówienie MSWojsk wykonał studia rekonstrukcyjne m.in. Krakowa z I połowy XVII w. i Warszawy XVII w. Swoje obrazy wystawiał w Zurychu (1916), Warszawie (1917), Lwowie (1917), Lublinie (1917) i Krakowie (1924).

W czasie II wojny światowej mieszkał w Krakowie, gdzie w kwietniu 1942 r. został aresztowany przez Niemców. 25 kwietnia osadzony w obozie koncentracyjnym w Auschwitz (nr więźnia 33 122) i był tam przez dwa miesiące więziony.

Zmarł 6 listopada 1946 r. w Krakowie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Rakowickim PAS 29.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości.

Żonaty, miał dwie córki.

Jemu i jego ojcu jest poświęcona tablica pamiątkowa w kościele pw. Wszystkich Świętych w Krościenku.

Informacja o przyznaniu odznaczenia
Monitor Polski nr 64/1937
Źródła

W.K. Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik biograficzny t. 2, Warszawa 2006; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917; W. Milewska, M. Zientara, Sztuka Legionów Polskich i jej twórcy 1914-1918, Kraków 1999; „Monitor Polski” nr 64/1937; Rocznik oficerski 1923, 1924; Rocznik oficerski rezerw 1934; E. Szczawińska, w: Słownik artystów polskich i w Polsce działających t. II, Wrocław 1975; W. Wyganowska, Sztuka Legionów Polskich 1914-1918, Warszawa 1994.